Cymathiad: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
PipepBot (sgwrs | cyfraniadau)
Jac y jwc (sgwrs | cyfraniadau)
Dim crynodeb golygu
Llinell 1: Llinell 1:
Math o gyfnewid seinegol lle mae sain yn newid i fod yn debycach i sain arall yn ei gyd-destun yw '''cymathiad'''.
Math o gyfnewid seinegol lle mae sain yn newid i fod yn debycach i sain arall yn ei gyd-destun yw '''cymathiad'''.

Gelwir cymathiad lle mae sain yn dylanwadu ar sain ddilynol yn '''gymathiad blaen'''. Enghraifft o gymathiad blaen yn y [[Cymraeg|Gymraeg]] yw ''simme'' a glywir ar lafar yn y gorllewin am ''simne''. Yma mae'r ''m'' wedi troi'r ''n'' sy'n ei dilyn yn '''m''' hefyd.

Gelwir cymathiad lle mae sain yn dylanwadu ar sain flaenorol yn '''gymathiad ôl'''. Enghraifft o gymathiad ôl yn y Gymraeg yw ''tac-cu'', a glywir yn aml am ''tad-cu'' yn y de. Yma mae'r c yn y ''cu'' wedi troi'r ''d'' ar ddiwedd ''tad'' yn '''c'''; mae hwn yn gymathiad llwyr. Mae ''campunt'', a glywir yn gyffredin ar lafar am ''canpunt'', yn enghraifft o gymathiad ôl rhannol. Yma mae'r ''p'' yn ''punt'' wedi dylanwadu ar y llythyren ''n'' flaenorol a'i thynnu yn nes at ei sain ei hun, drwy ei throi yn '''m'''. Enghraifft o gymathiad ôl sy'n effeithio ar lafariaid yw ''bwgwth'' am ''bygwth''.


{{eginyn}}
{{eginyn}}

Fersiwn yn ôl 23:46, 24 Chwefror 2008

Math o gyfnewid seinegol lle mae sain yn newid i fod yn debycach i sain arall yn ei gyd-destun yw cymathiad.

Gelwir cymathiad lle mae sain yn dylanwadu ar sain ddilynol yn gymathiad blaen. Enghraifft o gymathiad blaen yn y Gymraeg yw simme a glywir ar lafar yn y gorllewin am simne. Yma mae'r m wedi troi'r n sy'n ei dilyn yn m hefyd.

Gelwir cymathiad lle mae sain yn dylanwadu ar sain flaenorol yn gymathiad ôl. Enghraifft o gymathiad ôl yn y Gymraeg yw tac-cu, a glywir yn aml am tad-cu yn y de. Yma mae'r c yn y cu wedi troi'r d ar ddiwedd tad yn c; mae hwn yn gymathiad llwyr. Mae campunt, a glywir yn gyffredin ar lafar am canpunt, yn enghraifft o gymathiad ôl rhannol. Yma mae'r p yn punt wedi dylanwadu ar y llythyren n flaenorol a'i thynnu yn nes at ei sain ei hun, drwy ei throi yn m. Enghraifft o gymathiad ôl sy'n effeithio ar lafariaid yw bwgwth am bygwth.


 Mae'r erthygl hon yn Eginyn. Gallwch helpu Wicipedia drwy ei datblygu.