Celtiberiaid: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 15:20, 26 Ebrill 2017

Roedd y Celtiberiaid (neu Celt-Iberiaid) yn bobl sy'n cael eu crybwyll gan yr haneswyr Diodorus Siculus, Appian a Martial fel pobl oedd yn gymysgedd o Geltiaid ac Iberiaid; yn ôl Strabo yr elfen Geltaidd oedd gryfaf. Roeddynt yn byw ar Benrhyn Iberia, yn y rhan sy'n awr yn ganol a gogledd Sbaen a gogledd Portiwgal. Ffurfiwyd hwy pan ymfudodd Celtiaid o Gâl a chymysgu a'r bobl leol.

Mae tystiolaeth am yr iaith Geltibereg o'r ganrif gyntaf CC.. Credir fod Celtiaid yn bresennol yn Sbaen cyn gynhared a'r 6g CC, pan adeiladwyd y castros gyda muriau cerrig a ffosydd amddiffynnol. Mae'n debyg fod nifer o lwythau Celtiberaidd gwahanol; y llwyth cryfaf oedd yr Arevaci. Roedd eu canolfannau o gwmpas rhannau uchaf Afon Tagus ac Afon Douro, ac i'r dwyrain hyd Afon Ebro.

Yn yr Ail Ryfel Pwnig rhwng Carthago a Rhufain, Celtiberiaid oedd llawer o'r milwyr a groesodd yr Alpau gyda Hannibal i ymosod ar yr Eidal. Pan orchfygwyd y Carthaginiaid, bu raid i'r Celtiberiaid ymostwng i Rufain yn 195 CC ond bu mwy o ryfela yn y blynyddoedd nesaf. Cipiwyd dinas Numantia gan Scipio Aemilianus Africanus yn 133 CC. wedi gwarchae hir. Roedd rhai Celtiberiaid yn parhau i ymladd yn erbyn Rhufain yn rhyfel Sertorius, 79 - 72.

Llyfryddiaeth

Antonio Arribas, The Iberians 1964.
Barry Cunliffe, 'Iberia and the Celtiberians' yn "The Ancient Celts" (Penguin Books, 1997), ISBN 0-14-025422-6
J. P. Mallory, In Search of the Indo-Europeans (Thames & Hudson, 1989), ISBN 0-500-05052-X
Alberto J. Lorrio a Gonzalo Ruiz Zapatero, "The Celts in Iberia: An Overview" yn e-Keltoi 6

@@ Llinell 3: / Llinell 3: @@
 Roedd y '''Celtiberiaid''' (neu Celt-Iberiaid) yn bobl sy'n cael eu crybwyll gan yr haneswyr [[Diodorus Siculus]], [[Appian]] a [[Martial]] fel pobl oedd yn gymysgedd o [[Y Celtiaid|Geltiaid]] ac [[Iberiaid]]; yn ôl [[Strabo]] yr elfen Geltaidd oedd gryfaf. Roeddynt yn byw ar [[Penrhyn Iberia|Benrhyn Iberia]], yn y rhan sy'n awr yn ganol a gogledd [[Sbaen]] a gogledd [[Portiwgal]]. Ffurfiwyd hwy pan ymfudodd Celtiaid o [[Gâl]] a chymysgu a'r bobl leol.
-Mae tystiolaeth am yr iaith [[Celtibereg|Geltibereg]] o'r ganrif gyntaf CC.. Credir fod Celtiaid yn bresennol yn Sbaen cyn gynhared a'r 6ed ganrif CC, pan adeiladwyd y ''castros'' gyda muriau cerrig a ffosydd amddiffynnol. Mae'n debyg fod nifer o lwythau Celtiberaidd gwahanol; y llwyth cryfaf oedd yr [[Arevaci]]. Roedd eu canolfannau o gwmpas rhannau uchaf [[Afon Tagus]] ac [[Afon Douro]], ac i'r dwyrain hyd [[Afon Ebro]].
+Mae tystiolaeth am yr iaith [[Celtibereg|Geltibereg]] o'r ganrif gyntaf CC.. Credir fod Celtiaid yn bresennol yn Sbaen cyn gynhared a'r 6g CC, pan adeiladwyd y ''castros'' gyda muriau cerrig a ffosydd amddiffynnol. Mae'n debyg fod nifer o lwythau Celtiberaidd gwahanol; y llwyth cryfaf oedd yr [[Arevaci]]. Roedd eu canolfannau o gwmpas rhannau uchaf [[Afon Tagus]] ac [[Afon Douro]], ac i'r dwyrain hyd [[Afon Ebro]].
 Yn yr [[Ail Ryfel Pwnig]] rhwng [[Carthago]] a [[Rhufain]], Celtiberiaid oedd llawer o'r milwyr a groesodd yr [[Alpau]] gyda [[Hannibal]] i ymosod ar [[yr Eidal]]. Pan orchfygwyd y Carthaginiaid, bu raid i'r Celtiberiaid ymostwng i Rufain yn [[195 CC]] ond bu mwy o ryfela yn y blynyddoedd nesaf. Cipiwyd dinas [[Numantia]] gan [[Scipio Aemilianus Africanus]] yn 133 CC. wedi gwarchae hir. Roedd rhai Celtiberiaid yn parhau i ymladd yn erbyn Rhufain yn rhyfel [[Sertorius]], [[79 CC|79]] - [[72 CC|72]].