Edward I, brenin Lloegr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B →Ffilm a llenyddiaeth: clean up |
Dim crynodeb golygu |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Delwedd:Gal nations edward i.jpg|bawd|200px|Brenin Edward I]] |
[[Delwedd:Gal nations edward i.jpg|bawd|200px|Brenin Edward I]] |
||
'''Edward I''' ([[17 Mehefin]] |
'''Edward I''' ([[17 Mehefin]] [[1239]] – [[7 Gorffennaf]] [[1307]]), brenin [[Lloegr]], oedd goresgynwr [[Cymru]] a'r [[Yr Alban|Alban]]. |
||
''Llysenwau'': "Edward Hirgoes", "Morthwyl yr Albanwyr". |
''Llysenwau'': "Edward Hirgoes", "Morthwyl yr Albanwyr". |
||
Llinell 21: | Llinell 21: | ||
=== Plant === |
=== Plant === |
||
*Catrin (m. 1264) |
*Catrin (m. 1264) |
||
*Eleanor ( |
*Eleanor (1264–1297) |
||
*Joan (1265) |
*Joan (1265) |
||
*Siôn ( |
*Siôn (1266–1271) |
||
*Harri ( |
*Harri (1268–1274) |
||
*[[Joan o Acre]] ( |
*[[Joan o Acre]] (1271–1307) |
||
*Alphonso ( |
*Alphonso (1273–1284) |
||
*Marged ( |
*Marged (1275–?1333) |
||
*Berengaria ( |
*Berengaria (1276–1278) |
||
*Mari ( |
*Mari (1279–1332) |
||
*[[Elizabeth o Rhuddlan]] ( |
*[[Elizabeth o Rhuddlan]] (1281–1316) |
||
*[[Edward II, brenin Lloegr]] |
*[[Edward II, brenin Lloegr]] |
||
*[[Tomos o Brotherton, 1af Iarll Norfolk]] |
*[[Tomos o Brotherton, 1af Iarll Norfolk]] |
Fersiwn yn ôl 15:07, 20 Ebrill 2017
Edward I (17 Mehefin 1239 – 7 Gorffennaf 1307), brenin Lloegr, oedd goresgynwr Cymru a'r Alban.
Llysenwau: "Edward Hirgoes", "Morthwyl yr Albanwyr".
Bywgraffiad
Bywyd cynnar
Ganwyd Edward, mab i Harri III ac Eleanor o Brovence yn 1239 yn Llundain; priododd ag Eleanor o Castile yn 1254. Wnaeth o arwain byddin yn erbyn Llywelyn ap Gruffudd yn 1263, ond heb lawer o lwyddiant. O 1268 i 1274 roedd i ffwrdd o Loegr, yn brwydro ar yr wythfed Croesgad, ac wedyn ymweld â'r Pab yn Yr Eidal a Ffrainc. Bu farw ei dad Harri III yn 1272, ac roedd Edward yn frenin Lloegr o hyn ymlaen.
Edward a Chymru
Roedd Edward yn gyfrifol am oresgyn Cymru ar ddau achlysur, yn ystod Rhyfel Cyntaf Annibynniaeth yn 1276-7 ac eto yn ystod Ail Ryfel Annibyniaeth yn 1282-3. Yn ystod yr ail oresgyniad, cafodd Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru, ei ladd ger Cilmeri. Cipiwyd ei frawd, Dafydd ap Gruffudd, y flwyddyn wedyn, yn dod â'r ail ryfel i ben. O hyn ymlaen roedd Edward yn gallu rheoli dros Gymru. Roedd rhaid, fodd bynnag, ddinistrio gwrthwynebiad nifer o uchelwyr, gan gynnwys Rhys ap Maredudd, a wnaeth ddechrau gwrthryfel yn y de yn 1287, a Madog ap Llywelyn, a wnaeth hawlio'r teitl Tywysog Cymru mewn gwrthryfel yn 1294-5.
Teulu
Gwragedd
Plant
- Catrin (m. 1264)
- Eleanor (1264–1297)
- Joan (1265)
- Siôn (1266–1271)
- Harri (1268–1274)
- Joan o Acre (1271–1307)
- Alphonso (1273–1284)
- Marged (1275–?1333)
- Berengaria (1276–1278)
- Mari (1279–1332)
- Elizabeth o Rhuddlan (1281–1316)
- Edward II, brenin Lloegr
- Tomos o Brotherton, 1af Iarll Norfolk
- Edmund o Woodstock, 1af Iarll Caint
- Eleanor (1306)
Ffilm a llenyddiaeth
Cafodd ei bortreadu gan yr actor Patrick McGoohan yn y ffilm Braveheart.
Rhagflaenydd: Harri III |
Brenin Lloegr 20 Tachwedd 1272 – 7 Gorffennaf 1307 |
Olynydd: Edward II |
|