Bangor-is-y-coed: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
llun etc |
|||
| Llinell 3: | Llinell 3: | ||
<tr><td colspan=2 align=center><div style="position: relative">[[Image:CymruWrecsam.png]]<div style="position: absolute; left: 161px; top: 50px">[[Image:Smotyn_Coch.gif]]</div></div></td></tr> |
<tr><td colspan=2 align=center><div style="position: relative">[[Image:CymruWrecsam.png]]<div style="position: absolute; left: 161px; top: 50px">[[Image:Smotyn_Coch.gif]]</div></div></td></tr> |
||
</table> |
</table> |
||
:''Gweler hefyd [[Bangor (gwahaniaethu)]].'' |
|||
Mae '''Bangor-is-y-coed''' |
Mae '''Bangor Is Coed''' (hefyd '''Bangor-is-y-coed''' a '''Bangor Is-Coed'''; [[Saesneg]]: ''Bangor-on-Dee'') yn bentref hanesyddol ar [[Afon Dyfrdwy]] ym mwrdeistref sirol [[Wrecsam (sir)|Wrecsam]]. Mae [[cae rasio]] ceffylau i'r de-orllewin o'r pentref. |
||
==Mynachlog Bangor Is-coed== |
==Mynachlog Bangor Is-coed== |
||
| Llinell 14: | Llinell 14: | ||
==Y pentref== |
==Y pentref== |
||
[[Delwedd:SPIMG0001a.jpg|300px|bawd|Pont bwa Bangor Is Coed]] |
|||
Mae [[pont]] pump bwa sy'n dyddio o tua [[1660]] yn rhychwantu [[Afon Dyfrdwy]] yn y pentref; credir iddo gael ei chodi gan y pensaer enwog [[Inigo Jones]]. |
Mae [[pont]] pump bwa sy'n dyddio o tua [[1660]] yn rhychwantu [[Afon Dyfrdwy]] yn y pentref; credir iddo gael ei chodi gan y pensaer enwog [[Inigo Jones]]. |
||
Fersiwn yn ôl 19:16, 25 Tachwedd 2007
| Bangor-is-y-coed Wrecsam |
|
  |
- Gweler hefyd Bangor (gwahaniaethu).
Mae Bangor Is Coed (hefyd Bangor-is-y-coed a Bangor Is-Coed; Saesneg: Bangor-on-Dee) yn bentref hanesyddol ar Afon Dyfrdwy ym mwrdeistref sirol Wrecsam. Mae cae rasio ceffylau i'r de-orllewin o'r pentref.
Mynachlog Bangor Is-coed
Roedd clas (mynachlog) Bangor Is Coed yn ganolfan crefydd a dysg pwysig iawn yn hanes cynnar Cymru a'r Brydain Geltaidd. Yn ôl traddodiad sefydlwyd y fynachlog enwog gan y sant Dunawd yn y 6ed ganrif, gyda'i feibion Deiniol Wyn (nawddsant Bangor yng Ngwynedd), Cynwyl a Gwarthan. Roedd y sant wedi ffoi o'r Hen Ogledd a chafodd heddwch a lloches ar lannau Afon Dyfrdwy ac felly penderfynodd sefydlu mynachlog yno. Daeth yn ganolfan bwysicaf cantref Maelor (a chwmwd Maelor Gymraeg yn ddiweddarach).
Yn ôl yr hanesydd o Sais Beda, cafodd Bangor Is-Coed ei dinistrio gan y Saeson yn sgîl Brwydr Caer (tua 615 neu 616). Roedd carfan gref o'r mynachod wedi cymryd rhan yn y frwydr ei hun ond collwyd y dydd i luoedd y brenin Aethelfrith o Ddeira (Northumbria heddiw) a chollodd 1200 o'r mynachod eu bywydau.
Does dim olion o'r fynachlog i'w gweld yno heddiw.
Y pentref
Mae pont pump bwa sy'n dyddio o tua 1660 yn rhychwantu Afon Dyfrdwy yn y pentref; credir iddo gael ei chodi gan y pensaer enwog Inigo Jones.
Trefi
Y Waun · Wrecsam
Pentrefi
Acrefair · Bangor-is-y-coed · Y Bers · Bronington · Brymbo · Brynhyfryd · Bwlchgwyn · Caego · Cefn Mawr · Coedpoeth · Erbistog · Froncysyllte · Garth · Glanrafon · Glyn Ceiriog · Gresffordd · Gwersyllt · Hanmer · Holt · Llai · Llanarmon Dyffryn Ceiriog · Llannerch Banna · Llan-y-pwll · Llechrydau · Llys Bedydd · Marchwiail · Marford · Y Mwynglawdd · Yr Orsedd · Owrtyn · Y Pandy · Pentre Bychan · Pentredŵr · Pen-y-bryn · Pen-y-cae · Ponciau · Pontfadog · Rhiwabon · Rhos-ddu · Rhosllannerchrugog · Rhostyllen · Rhosymedre · Talwrn Green · Trefor · Tregeiriog · Tre Ioan · Wrddymbre