Rheged: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B →top: canrifoedd a Delweddau, replaced: 6ed ganrif → 6g using AWB |
B →top: clean up |
||
| Llinell 3: | Llinell 3: | ||
Roedd '''Rheged''' yn deyrnas [[Brython|Frythonig]] yn [[Yr Hen Ogledd]] oddeutu’r [[6g]]. Yn ei hanterth, roedd yn roedd yn cynnwys pob rhan o'r 'Cumbria' fodern, gan gynnwys [[Catraeth]], ac ymddengys mai [[Caerliwelydd]] oedd canolfan y deyrnas. Roedd yn ymestyn dros ran sylweddol o’r hyn sy’n awr yn ogledd-orllewin [[Lloegr]] (i'r dwyrain o'r ''[[Pennines]]'' ac efallai dros ran o dde-orllewin [[Yr Alban]]; roedd yn cynnwys [[Dumfries a Galloway]] ac o bosib [[Swydd Ayr]] (neu Deyrnas Aeron). Eu harweinyddion mwyaf adnabyddus oedd Urien a'i fab Owain. Daeth y deyrnas i ben oddeutui 635 pan briododd gorwyres Urien gyda'r [[Oswy|Tywysog Oswiu o Northumbria]]. Ceir cyflwyniad o hanes y deyrnas yng Nghanolfan Rheged yn [[Penrith]], Cumbria. |
Roedd '''Rheged''' yn deyrnas [[Brython|Frythonig]] yn [[Yr Hen Ogledd]] oddeutu’r [[6g]]. Yn ei hanterth, roedd yn roedd yn cynnwys pob rhan o'r 'Cumbria' fodern, gan gynnwys [[Catraeth]], ac ymddengys mai [[Caerliwelydd]] oedd canolfan y deyrnas. Roedd yn ymestyn dros ran sylweddol o’r hyn sy’n awr yn ogledd-orllewin [[Lloegr]] (i'r dwyrain o'r ''[[Pennines]]'' ac efallai dros ran o dde-orllewin [[Yr Alban]]; roedd yn cynnwys [[Dumfries a Galloway]] ac o bosib [[Swydd Ayr]] (neu Deyrnas Aeron). Eu harweinyddion mwyaf adnabyddus oedd Urien a'i fab Owain. Daeth y deyrnas i ben oddeutui 635 pan briododd gorwyres Urien gyda'r [[Oswy|Tywysog Oswiu o Northumbria]]. Ceir cyflwyniad o hanes y deyrnas yng Nghanolfan Rheged yn [[Penrith]], Cumbria. |
||
Ceir cyfeiriadau at Rheged ym marddoniaeth [[Taliesin]], sy’n cynnwys cerddi i frenin Rheged, [[Urien Rheged]], ac i’w fab [[Owain fab Urien]]. Disgrifir Urien fel arglwydd Llwyfenydd (dyffryn Afon Lyvennet heddiw), ac hefyd fel arglwydd [[Catraeth]]. |
Ceir cyfeiriadau at Rheged ym marddoniaeth [[Taliesin]], sy’n cynnwys cerddi i frenin Rheged, [[Urien Rheged]], ac i’w fab [[Owain fab Urien]]. Disgrifir Urien fel arglwydd Llwyfenydd (dyffryn Afon Lyvennet heddiw), ac hefyd fel arglwydd [[Catraeth]]. |
||
Roedd brenhinoedd Rheged yn cynnwys: |
Roedd brenhinoedd Rheged yn cynnwys: |
||
| Llinell 11: | Llinell 11: | ||
* [[Owain ab Urien]] |
* [[Owain ab Urien]] |
||
Yn ôl yr achau traddodiadol, roedd llinach arall yn disgyn o frawd Cynfarch, Elidir Lydanwyn; ei fab ef oedd [[Llywarch Hen]]. |
Yn ôl yr achau traddodiadol, roedd llinach arall yn disgyn o frawd Cynfarch, Elidir Lydanwyn; ei fab ef oedd [[Llywarch Hen]]. |
||
Wedi i deynasoedd [[Eingl-Sacsoniaid]] [[Brynaich]] a [[Deifr]] uno I ddod yn deyrnas [[Northumbria]], meddiannwyd Rheged gan Northumbria rywbryd cyn [[730]]. Cofnodir priodas rhwng [[Oswy|Oswy, brenin Northumbria]] a thywysoges o Rheged tua [[638]], ac efallai iddo etifeddu’r deyrnas o ganlyniad i’r briodas yma. |
Wedi i deynasoedd [[Eingl-Sacsoniaid]] [[Brynaich]] a [[Deifr]] uno I ddod yn deyrnas [[Northumbria]], meddiannwyd Rheged gan Northumbria rywbryd cyn [[730]]. Cofnodir priodas rhwng [[Oswy|Oswy, brenin Northumbria]] a thywysoges o Rheged tua [[638]], ac efallai iddo etifeddu’r deyrnas o ganlyniad i’r briodas yma. |
||
==Heddiw== |
==Heddiw== |
||
Fersiwn yn ôl 14:53, 12 Mawrth 2017
|
Allwedd: |
Roedd Rheged yn deyrnas Frythonig yn Yr Hen Ogledd oddeutu’r 6g. Yn ei hanterth, roedd yn roedd yn cynnwys pob rhan o'r 'Cumbria' fodern, gan gynnwys Catraeth, ac ymddengys mai Caerliwelydd oedd canolfan y deyrnas. Roedd yn ymestyn dros ran sylweddol o’r hyn sy’n awr yn ogledd-orllewin Lloegr (i'r dwyrain o'r Pennines ac efallai dros ran o dde-orllewin Yr Alban; roedd yn cynnwys Dumfries a Galloway ac o bosib Swydd Ayr (neu Deyrnas Aeron). Eu harweinyddion mwyaf adnabyddus oedd Urien a'i fab Owain. Daeth y deyrnas i ben oddeutui 635 pan briododd gorwyres Urien gyda'r Tywysog Oswiu o Northumbria. Ceir cyflwyniad o hanes y deyrnas yng Nghanolfan Rheged yn Penrith, Cumbria.
Ceir cyfeiriadau at Rheged ym marddoniaeth Taliesin, sy’n cynnwys cerddi i frenin Rheged, Urien Rheged, ac i’w fab Owain fab Urien. Disgrifir Urien fel arglwydd Llwyfenydd (dyffryn Afon Lyvennet heddiw), ac hefyd fel arglwydd Catraeth.
Roedd brenhinoedd Rheged yn cynnwys:
- Meirchion Gul
- Cynfarch fab Meirchion
- Urien Rheged neu Urien ap Cynfarch
- Owain ab Urien
Yn ôl yr achau traddodiadol, roedd llinach arall yn disgyn o frawd Cynfarch, Elidir Lydanwyn; ei fab ef oedd Llywarch Hen.
Wedi i deynasoedd Eingl-Sacsoniaid Brynaich a Deifr uno I ddod yn deyrnas Northumbria, meddiannwyd Rheged gan Northumbria rywbryd cyn 730. Cofnodir priodas rhwng Oswy, brenin Northumbria a thywysoges o Rheged tua 638, ac efallai iddo etifeddu’r deyrnas o ganlyniad i’r briodas yma.
Heddiw
Rhoddwyd enw’r deyrnas i’r Rheged Discovery Centre gerllaw Penrith, Cumbria. Mae’r enw Cumbria ei hun yn dod o’r un gwreiddyn â Chymry.
Gweler hefyd
