Martin McGuinness: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
B →‎Cyfeiriadau: 4 gweithred, replaced: {{Authority control}} → {{Rheoli awdurdod}} using AWB
Llun gwell ac ehangu-diweddaru
Llinell 1: Llinell 1:
[[Delwedd:Martin McGuinness.jpg|bawd|180px|Martin McGuinness]]
[[Delwedd:Martin McGuinness MLA.jpg|bawd|180px|Martin McGuinness; 2013]]
[[Delwedd:Martin McGuinness2.jpg|bawd|180px|Llun agos]]
[[Delwedd:Martin McGuinness2.jpg|bawd|180px]]


'''James Martin Pacelli McGuinness''', [[Gwyddeleg]]: '''Máirtín Mag Aonghusa'''<ref>{{eicon en}} [http://www.sinnfein.ie/news/detail/9315 Ag cur Gaeilge ar ais i mbéal an phobail - Fórógra Shinn Féin do na Toghcháin Westminster] — datganiad i'r wasg gan [[Sinn Féin]] Ebrill 2005.</ref> (ganed [[23 Mai]] [[1950]]) yw Dirprwy Brif Weinidog [[Gogledd Iwerddon]].
Gwleidydd a chenedlaetholwr [[Sinn Féin]] yw '''James Martin Pacelli McGuinness''', [[Gwyddeleg]]: '''Máirtín Mag Aonghusa'''<ref>{{eicon en}} [http://www.sinnfein.ie/news/detail/9315 Ag cur Gaeilge ar ais i mbéal an phobail - Fórógra Shinn Féin do na Toghcháin Westminster] — datganiad i'r wasg gan [[Sinn Féin]] Ebrill 2005.</ref> (ganed [[23 Mai]] [[1950]]) a oedd o fai 2007 hyd at Fawrth 2017 yn Ddirprwy Brif Weinidog [[Gogledd Iwerddon]].


Ganed Martin McGuinness yn [[Derry]].
Ganed Martin McGuinness yn [[Derry]]. Mae'n [[Aelod Seneddol]] dros etholaeth [[Canolbarth Wlster]], hen sedd [[Bernadette Devlin McAliskey]], dros [[Sinn Féin]], ond yn unol a pholisi ei blaid, nid yw'n cymeryd ei sedd yn [[San Steffan]]. Mae hefyd yn cynrychioli'r un etholaeth yng Nghynulliad Gogledd Iwerddon.


Gwleidydd gyda'r [[Sinn Féin]] ydyw a chyn arweinydd yr [[IRA]]<ref>{{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/northern_ireland/1303355.stm BBC Profile] BBC News]</ref>; mae bellach yn Aelod Seneddol dros Ganol Ulster, y sedd a ddaliwyd unwaith gan [[Bernadette Devlin McAliskey]]. Fel pob un o aelodau'r Sinn Féin mae McGuinness yn gwrthod llenwi ei sedd yn [[San Steffan]]. Mae hefyd yn aelod o [[Cynulliad Gogledd Iwerddon|Gynulliad Gogledd Iwerddon]] dros yr un etholaeth. Yn dilyn [[Cytundeb St Andrews]] rhwng y pleidiau yng Ngogledd Iwerddon, ac etholiad [[Cynulliad Gogledd Iwerddon]] yn 2007, daeth yn Ddirprwy Brif Weinidog ar [[8 Mai]] 2007. Bu'n gyfrifol am addysg yng Ngogledd Iwerddon rhwng 1999 a 2002.
Bu'n [[Aelod Seneddol]] dros etholaeth [[Canolbarth Wlster]], hen sedd [[Bernadette Devlin McAliskey]], dros [[Sinn Féin]], rhwng 1997 a 2013, ond yn unol a pholisi ei blaid, nid lanwodd ei sedd yn [[San Steffan]]. Bu hefyd yn cynrychioli'r un etholaeth yng Nghynulliad Gogledd Iwerddon, rhwng Mai 2007 a Ionawr 2017.
Cyn troi'n wleidydd bu'n arweinydd yr [[IRA]]<ref>{{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/northern_ireland/1303355.stm BBC Profile] BBC News]</ref>; bu'n Aelod Seneddol dros Ganol Ulster, y sedd a ddaliwyd unwaith gan [[Bernadette Devlin McAliskey]]. Fel pob un o aelodau'r Sinn Féin roedd McGuinness yn gwrthod llenwi'i sedd yn [[San Steffan]]. Bu hefyd yn aelod o [[Cynulliad Gogledd Iwerddon|Gynulliad Gogledd Iwerddon]] dros yr un etholaeth. Yn dilyn [[Cytundeb St Andrews]] rhwng y pleidiau yng Ngogledd Iwerddon, ac etholiad [[Cynulliad Gogledd Iwerddon]] yn 2007, daeth yn Ddirprwy Brif Weinidog ar [[8 Mai]] 2007. Bu'n gyfrifol am addysg yng Ngogledd Iwerddon rhwng 1999 a 2002.


== Gweithgareddau'r Fyddin Weriniaethol Dros Dro Iwerddon ==
== Gweithgareddau'r Fyddin Weriniaethol Dros Dro Iwerddon ==
Llinell 12: Llinell 14:


Ymunodd McGuinness â'r Fyddin Weriniaethol oddeutu 1970, yn ddim ond 20 oed. Erbyn Gwanwyn 1972, yn 21 oed, roedd yn ddirprwy arweinydd yr IRA yn Derry - a hynny dros gyfnod '[[Bloody Sunday Derry 1972|Bloody Sunday]]'.<ref>{{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/northern_ireland/1308899.stm McGuinness confirms IRA role] BBC News website, 2 May 2001</ref> Cafwyd datganiad yn ystod [[Ymchwiliad Savile]] mai McGuinness oedd "wedi darparu dyfeisiau ffrwydro yn ystod digwyddiad 'Bloody Sunday'" pan laddwyd 14 o brotestwyr gan filwyr Lloegr. Honodd Paddy Ward ei fod yn arweinydd y [[Fianna Éireann|Fianna]] ar yr amser honno, sef adain ieuenctid yr IRA yn 1972. Mewn ymateb i'r honiadau hyn, dywedodd McGuinness fod yr honiadau'n "ffantasiau", a datganodd Gery O'Hara, cynghorydd gyda'r Sinn Féin, mai ef ac nid Ward oedd arweinydd y Fianna yr adeg honno.<ref>{{eicon en}} [http://news.scotsman.com/topics.cfm?tid=628&id=1161662003 McGuinness yn cael ei enwi fel cyflenwr bomiau gan John Innes, The Scotsman, 21 Hydref 2003</ref>
Ymunodd McGuinness â'r Fyddin Weriniaethol oddeutu 1970, yn ddim ond 20 oed. Erbyn Gwanwyn 1972, yn 21 oed, roedd yn ddirprwy arweinydd yr IRA yn Derry - a hynny dros gyfnod '[[Bloody Sunday Derry 1972|Bloody Sunday]]'.<ref>{{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/northern_ireland/1308899.stm McGuinness confirms IRA role] BBC News website, 2 May 2001</ref> Cafwyd datganiad yn ystod [[Ymchwiliad Savile]] mai McGuinness oedd "wedi darparu dyfeisiau ffrwydro yn ystod digwyddiad 'Bloody Sunday'" pan laddwyd 14 o brotestwyr gan filwyr Lloegr. Honodd Paddy Ward ei fod yn arweinydd y [[Fianna Éireann|Fianna]] ar yr amser honno, sef adain ieuenctid yr IRA yn 1972. Mewn ymateb i'r honiadau hyn, dywedodd McGuinness fod yr honiadau'n "ffantasiau", a datganodd Gery O'Hara, cynghorydd gyda'r Sinn Féin, mai ef ac nid Ward oedd arweinydd y Fianna yr adeg honno.<ref>{{eicon en}} [http://news.scotsman.com/topics.cfm?tid=628&id=1161662003 McGuinness yn cael ei enwi fel cyflenwr bomiau gan John Innes, The Scotsman, 21 Hydref 2003</ref>

==Ymddeol o Gynulliad Gogledd Iwerddon ==
Cynhaliwyd yr etholiad ar 2 Mawrth 2017. Yn gefndir i hyn roedd [[Refferendwm y Deyrnas Unedig ar aelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd, 2016|Refferendwm Brexit]], pan bleidleisiodd mwyafrif pobl Gogledd Iwerddon dros aros yn yr UE. Galwyd yr etholiad yn dilyn ymddiswyddiad Dirprwy Brif Weinidod y Cynulliad, sef [[Martin McGuinness]] ([[Sinn Féin]]) oherwydd ei iechyd ac mewn protest oherwydd sgandal 'Ymgyrch y Gwres Adnewyddadwy' dan arweiniad gan Unoliaethwyr. Gan nad apwyntiwyd neb yn ei le gan y cenedlaetholwyr, roedd yn rhaid, yn ôl y Ddeddf, alw etholiad. Hwn oedd y 6ed etholiad ers ail-sefydlu'r Cynulliad yn 1998.


== Cyfeiriadau ==
== Cyfeiriadau ==

Fersiwn yn ôl 00:26, 10 Mawrth 2017

Martin McGuinness; 2013

Gwleidydd a chenedlaetholwr Sinn Féin yw James Martin Pacelli McGuinness, Gwyddeleg: Máirtín Mag Aonghusa[1] (ganed 23 Mai 1950) a oedd o fai 2007 hyd at Fawrth 2017 yn Ddirprwy Brif Weinidog Gogledd Iwerddon.

Ganed Martin McGuinness yn Derry.

Bu'n Aelod Seneddol dros etholaeth Canolbarth Wlster, hen sedd Bernadette Devlin McAliskey, dros Sinn Féin, rhwng 1997 a 2013, ond yn unol a pholisi ei blaid, nid lanwodd ei sedd yn San Steffan. Bu hefyd yn cynrychioli'r un etholaeth yng Nghynulliad Gogledd Iwerddon, rhwng Mai 2007 a Ionawr 2017.

Cyn troi'n wleidydd bu'n arweinydd yr IRA[2]; bu'n Aelod Seneddol dros Ganol Ulster, y sedd a ddaliwyd unwaith gan Bernadette Devlin McAliskey. Fel pob un o aelodau'r Sinn Féin roedd McGuinness yn gwrthod llenwi'i sedd yn San Steffan. Bu hefyd yn aelod o Gynulliad Gogledd Iwerddon dros yr un etholaeth. Yn dilyn Cytundeb St Andrews rhwng y pleidiau yng Ngogledd Iwerddon, ac etholiad Cynulliad Gogledd Iwerddon yn 2007, daeth yn Ddirprwy Brif Weinidog ar 8 Mai 2007. Bu'n gyfrifol am addysg yng Ngogledd Iwerddon rhwng 1999 a 2002.

Gweithgareddau'r Fyddin Weriniaethol Dros Dro Iwerddon

(Byddin Weriniaethol Dros Dro Iwerddon ydy'r Provisional IRA)

Ymunodd McGuinness â'r Fyddin Weriniaethol oddeutu 1970, yn ddim ond 20 oed. Erbyn Gwanwyn 1972, yn 21 oed, roedd yn ddirprwy arweinydd yr IRA yn Derry - a hynny dros gyfnod 'Bloody Sunday'.[3] Cafwyd datganiad yn ystod Ymchwiliad Savile mai McGuinness oedd "wedi darparu dyfeisiau ffrwydro yn ystod digwyddiad 'Bloody Sunday'" pan laddwyd 14 o brotestwyr gan filwyr Lloegr. Honodd Paddy Ward ei fod yn arweinydd y Fianna ar yr amser honno, sef adain ieuenctid yr IRA yn 1972. Mewn ymateb i'r honiadau hyn, dywedodd McGuinness fod yr honiadau'n "ffantasiau", a datganodd Gery O'Hara, cynghorydd gyda'r Sinn Féin, mai ef ac nid Ward oedd arweinydd y Fianna yr adeg honno.[4]

Ymddeol o Gynulliad Gogledd Iwerddon

Cynhaliwyd yr etholiad ar 2 Mawrth 2017. Yn gefndir i hyn roedd Refferendwm Brexit, pan bleidleisiodd mwyafrif pobl Gogledd Iwerddon dros aros yn yr UE. Galwyd yr etholiad yn dilyn ymddiswyddiad Dirprwy Brif Weinidod y Cynulliad, sef Martin McGuinness (Sinn Féin) oherwydd ei iechyd ac mewn protest oherwydd sgandal 'Ymgyrch y Gwres Adnewyddadwy' dan arweiniad gan Unoliaethwyr. Gan nad apwyntiwyd neb yn ei le gan y cenedlaetholwyr, roedd yn rhaid, yn ôl y Ddeddf, alw etholiad. Hwn oedd y 6ed etholiad ers ail-sefydlu'r Cynulliad yn 1998.

Cyfeiriadau

  1. ↑ (Saesneg) Ag cur Gaeilge ar ais i mbéal an phobail - Fórógra Shinn Féin do na Toghcháin Westminster — datganiad i'r wasg gan Sinn Féin Ebrill 2005.
  2. ↑ (Saesneg) BBC Profile BBC News]
  3. ↑ (Saesneg) McGuinness confirms IRA role BBC News website, 2 May 2001
  4. ↑ (Saesneg) [http://news.scotsman.com/topics.cfm?tid=628&id=1161662003 McGuinness yn cael ei enwi fel cyflenwr bomiau gan John Innes, The Scotsman, 21 Hydref 2003


Baner Republic of IrelandEicon person Eginyn erthygl sydd uchod am Wyddel neu Wyddeles. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Martin_McGuinness&oldid=2256843"