Dewi Sant: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
dolen > Buchedd Dewi |
B Wikidata list updated |
||
Llinell 47: | Llinell 47: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 2 |
|style='text-align:right'| 2 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q7592945|Q7592945]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:The Church of St. David, Llanddewi-Brefi, Ceredigion - geograph.org.uk - 512671.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:The Church of St. David, Llanddewi-Brefi, Ceredigion - geograph.org.uk - 512671.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 59: | Llinell 52: | ||
| [[Ceredigion]] |
| [[Ceredigion]] |
||
| [[:d:Q17743862|Q17743862]] |
| [[:d:Q17743862|Q17743862]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[Eglwys Dewi Sant, Caerdydd|Eglwys Dewi Sant]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q19369346|Q19369346]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 4 |
|style='text-align:right'| 4 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:St David - geograph.org.uk - 213186.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.5064|-3.6218|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q17722056|Q17722056]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 5 |
|style='text-align:right'| 5 |
||
Llinell 75: | Llinell 75: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 6 |
|style='text-align:right'| 6 |
||
| |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:Eglwys Dewi Sant |
| [[Delwedd:Eglwys Dewi Sant - geograph.org.uk - 1206350.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|53.2937|-3.7268|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q7592945|Q7592945]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 7 |
|style='text-align:right'| 7 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:Llangeview Church - geograph.org.uk - 252069.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.7017|-2.8742|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q2323903|Q2323903]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 8 |
|style='text-align:right'| 8 |
||
Llinell 129: | Llinell 129: | ||
| [[Caerdydd]] |
| [[Caerdydd]] |
||
| [[:d:Q7592942|Q7592942]] |
| [[:d:Q7592942|Q7592942]] |
||
|- |
|||
|style='text-align:right'| 14 |
|||
| [[Llanddewibrefi|Llanddewi Brefi]] |
|||
| [[Delwedd:Llanddewi-Brefi Village - The New Inn.jpg|center|128px]] |
|||
| {{Coord|52.1796|-3.9568|display=inline}} |
|||
| [[Ceredigion]] |
|||
| [[:d:Q922270|Q922270]] |
|||
|- |
|||
|style='text-align:right'| 15 |
|||
| [[Tyddewi]] |
|||
| [[Delwedd:St Davids village and Cathedral South Wales.jpg|center|128px]] |
|||
| {{Coord|51.882222222222|-5.2686111111111|display=inline}} |
|||
| [[Sir Benfro]]<br/>Tyddewi a Chlos y Gadeirlan |
|||
| [[:d:Q648732|Q648732]] |
|||
|} |
|} |
||
Fersiwn yn ôl 04:40, 5 Mawrth 2017
Dewi Sant (bl. 6g; bu farw yn 589 yn ôl Rhigyfarch[1]) yw nawddsant Cymru. Ni wyddom lawer amdano ond mae'n eitha sicr iddo fyw yng Nghymru a'i fod yn chwarter Cymro o leiaf; yn ôl Rhigyfarch, leian o'r enw Non oedd ei fam, a dresiwiyd gan Sant, Brenin Ceredigion.[2] Dethlir Dydd Gŵyl Dewi yn flynyddol ar 1 Mawrth. Nodir yn y Fuchedd Gymraeg Llyfr Ancr Llanddewibrefi (Llyfrgell Bodley, Prifysgol Rhydychen) ei bregeth olaf, lle dywedodd, "Arglwyddi, frodyr a chwiorydd, byddwch lawen a chedwch eich ffydd a'ch cred, a gwnewch y pethau bychain a glywsoch ac a welsoch gennyf i."
Hanes a thraddodiad
Yn ôl un traddodiad, cafodd ei eni yn Henfynyw ger Aberaeron, ond mae traddodiad arall yn cyfeirio at Gapel Non, gerllaw Eglwys Gadeiriol Tyddewi heddiw. Ei fam oedd y santes Non a'i dad oedd Sant (neu Sandde), brenin Ceredigion.
Mae'n eithaf sicr iddo sefydlu ei abaty yn Nhyddewi (yr hen enw oedd Mynyw: Menevia) ac mae cyfeiriad at fynachlog yno mewn llawysgrif Wyddelig o tua'r flwyddyn 800. Enw arall ar y lle yw Glyn Rhosyn, sy'n gamgyfieithiad o'r Lladin vallis rosina sydd, o'i gyfieithu'n gywir, yn golygu cwm corsiog.[angen ffynhonnell] Mae'n demtasiwn i feddwl am y llecyn fel lle tawel, ond allai hynny ddim fod ymhellach oddi wrth y gwir. Roedd yn groesffordd i deithiau i Iwerddon, Cernyw, Llydaw gan arwain i Rufain a'r dwyrain a'r gogledd. Mae Eglwys Gadeiriol Tyddewi ei hun mewn pant ac yn agos i adfeilion Plas yr Esgob.
Mae bron pob peth a wyddom am Dewi Sant yn tarddu o'r fuchedd a ysgrifennodd Rhigyfarch tua'r flwyddyn 1100. Gelwir y cyfieithiad Cymraeg Canol o'r Lladin wreiddiol Buchedd Dewi Sant.
Gosododd Dewi gyfundrefn lem iawn yn ei fynachlog. Roedd yr oriau gweddïo'n hir, bara a dŵr oedd y bwyd arferol, a'r gwaith yn galed. Rhaid oedd ymrwymo i dlodi hefyd, ond yr oedd pregethu'r efengyl i'r paganiaid yn holl bwysig. Oherwydd ei ffordd o fyw adwaenir Dewi fel "Dewi Ddyfrwr" (Aquaticus), yn ôl un awdur o'r 9g.
Ymhlith y traddodiadau niferus am y sant, dywedir iddo gwrdd â Sant Padrig ar Ynys Dewi, ar arfordir Sir Benfro ger Tyddewi. Traddodiad arall yw i'r tir godi pan yn pregethu i dyrfa enfawr yn Llanddewi Brefi gan nad oedd y dorf yn gallu ei weld na'i glywed ac i golomen eistedd ar ei ysgwydd. Yn ôl Rhigyfarch a llawysgrifau Gwyddelig o'r 9g, bu farw Dewi ar y cyntaf o Fawrth - yn y flwyddyn 589[1] - a dyma'r dyddiad y dethlir Gŵyl Ddewi bob blwyddyn.
Eglwysi a llefydd a enwyd ar ôl Dewi
Rhestr Wicidata:
Gweler hefyd
- Baner Dewi Sant
- Capel Dewi (sawl lle)
- Llanddewi (sawl lle)
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, d.e. Dewi Sant.
- ↑ Gwyddoniadur Cymru tud 288;] Gwasg Prifysgol Cymru; Prif Olygydd: John Davies.
|