Sacsoniaid: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 16:39, 3 Ionawr 2017

Yn wreiddiol, roedd y Sacsoniaid yn bobl niferus a nerthol oedd yn byw yn yr ardaloedd sydd yn yr Almaen a'r Iseldiroedd heddiw. Roedd Ptolemy yn sôn amdanynt pan yn siarad am Jutland (rhan o Ddenmarc heddiw) a'r ardal sydd yn Schleswig-Holstein, y talaith mwyaf gogleddol yr Almaen heddiw. Mae'n ymddangos fod yr enw Sacson yn dod o'r Sax, math o gleddyf yr oeddynt yn ei defnyddio.

Y Sacsoniaid ym Mhrydain

Aeth rhai Sacsoniaid gyda pobl Anglia (sef yr Eingl), Jutland (yr Iwys) a Ffrisia i Brydain yn ystod yr Oesodd Canol Cynnar. Roedd teyrnasoedd y Sacsoniaid yn ne-ddwyrain Lloegr, ac enw'r Sacsoniaid sydd wedi ei gadw hyd heddiw yn Essex, Sussex a Wessex (sef teyrnasoedd y Sacsoniaid Dwyreinol, y Sacsoniaid Deheuol a'r Sacsoniaid Gorllewinol). Yn ddiweddarach daeth y Sacsoniaid, yr Eingl ac eraill yn un genedl, a defnyddir yr enw 'Eingl-Sacsoniaid' amdanynt. Ymhen amser unwyd Lloegr yn un deyrnas. Daw'r enw Cymraeg Saeson, fel y gair am y Saeson yn yr ieithoedd Celtaidd eraill, o'r enw 'Sacsoniaid'. Mae eu henw amdanynt eu hunain, English, yn dod o'r enw 'Angliaid' (Eingl).

Y Sacsoniaid yn yr Almaen

Ar y cyfandir yn ystod y 8g codwyd Dugiaeth y Saeson. Roedd y Sacsoniaid yn amharod i dderbyn Cristnogol am amser hir, ond gorfododd Siarlymaen (772-804) hwy i ddod yn Gristionogion ar ôl eu gorchfygu mewn rhyfel a lladd llawer ohonynt. Dinistriwyd Irminsul eu coeden sanctaidd.

O dan reolaeth y Carolingiaid roedd rhaid i'r Saeson talu teyrnged, fel y bobloedd Slafiaidd, megis yr Abodrites a'r Wend. Beth bynnag, daeth Sacson i fod yn frenin hefyd (Harri yr Adarwr ym 919) ac yn ystod y 10g daeth Sacson yn ymerawdwr cyntaf yr Almaen (Otto I, Fawr). Daeth ei rheolaeth i ben ym 1024 a rhanwyd y wlad ym 1180 pan oedd Harri y Llew, ei ŵyr, yn gwrthod dilyn yr Ymerawdwr Ffrederic Barbarossa i frwydro yn yr Eidal.

Mae ardal o'r enw Sachsen (sef Gwlad y Sacsoniaid) yn ne-ddwyrain yr Almaen. Cafodd yr ardal hon ei henw pan gipiodd Margraf Meissen diriogaeth y Sacsoniaid ym 1423 a newidiodd ef enw y cyfan o'i diriogaethau i Sachsen am fod y teitl Dug y Sacsoniaid yn swnio'n fwy nerthol na'i deitl gwreiddiol. Oherwydd hyn nid yw'r "Sacsoniaid" modern, yn yr ysytyr o drigolion Sacsoni, yn cyfateb yn union i'r hen lwyth.

Heddiw, mae gan dair o daleithiau'r Almaen yr enw "Sacson" yn rhan o'u henwau nhw: Niedersachsen yn y gogledd-orllewin, Sachsen Anhalt yn y canolbarth a Sachsen yn y de-ddwyrain.

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
-[[Delwedd:Germany Laender Schleswig-Holstein.png|thumb|right|160px|Talaith Schleswig-Holstein yn [[yr Almaen]] gyfoes. O'r ardal yma y daeth yr Eingl yn wreiddiol.]]
+[[Delwedd:Germany Laender Schleswig-Holstein.png|bawd|dde|160px|Talaith Schleswig-Holstein yn [[yr Almaen]] gyfoes. O'r ardal yma y daeth yr Eingl yn wreiddiol.]]
 Yn wreiddiol, roedd y '''Sacsoniaid''' yn bobl niferus a nerthol oedd yn byw yn yr ardaloedd sydd yn yr [[Almaen]] a'r [[Iseldiroedd]] heddiw. Roedd [[Ptolemy]] yn sôn amdanynt pan yn siarad am Jutland (rhan o [[Denmarc|Ddenmarc]] heddiw) a'r ardal sydd yn [[Schleswig-Holstein]], y talaith mwyaf gogleddol yr Almaen heddiw. Mae'n ymddangos fod yr enw ''Sacson'' yn dod o'r ''Sax'', math o gleddyf yr oeddynt yn ei defnyddio.
@@ Llinell 7: / Llinell 7: @@
 === Y Sacsoniaid yn yr Almaen ===
-Ar y cyfandir yn ystod y [[8fed ganrif]] codwyd [[Dugiaeth]] y Saeson. Roedd y Sacsoniaid yn amharod i dderbyn [[Cristnogaeth|Cristnogol]] am amser hir, ond gorfododd [[Siarlymaen]] ([[772]]-[[804]]) hwy i ddod yn Gristionogion ar ôl eu gorchfygu mewn rhyfel a lladd llawer ohonynt. Dinistriwyd [[Irminsul]] eu coeden sanctaidd.
+Ar y cyfandir yn ystod y [[8g]] codwyd [[Dugiaeth]] y Saeson. Roedd y Sacsoniaid yn amharod i dderbyn [[Cristnogaeth|Cristnogol]] am amser hir, ond gorfododd [[Siarlymaen]] ([[772]]-[[804]]) hwy i ddod yn Gristionogion ar ôl eu gorchfygu mewn rhyfel a lladd llawer ohonynt. Dinistriwyd [[Irminsul]] eu coeden sanctaidd.
-[[Delwedd:Germany Laender Niedersachsen.png|thumb|left|160px|Talaith Niedersachsen (Sacsoni Isaf) yn [[yr Almaen]] gyfoes]]
+[[Delwedd:Germany Laender Niedersachsen.png|bawd|chwith|160px|Talaith Niedersachsen (Sacsoni Isaf) yn [[yr Almaen]] gyfoes]]
-O dan reolaeth y [[Carolingiaid]] roedd rhaid i'r Saeson talu teyrnged, fel y bobloedd [[Slafiaidd]], megis yr [[Abodrites]] a'r [[Wend]]. Beth bynnag, daeth Sacson i fod yn frenin hefyd ([[Harri I, brenin yr Almaen|Harri yr Adarwr]] ym [[919]]) ac yn ystod y [[10fed ganrif]] daeth Sacson yn ymerawdwr cyntaf yr Almaen ([[Otto I, Ymerawdwr Glân Rhufeinig|Otto I, Fawr]]). Daeth ei rheolaeth i ben ym [[1024]] a rhanwyd y wlad ym [[1180]] pan oedd [[Harri y Llew]], ei ŵyr, yn gwrthod dilyn yr Ymerawdwr [[Ffrederic I, Ymerawdwr Glân Rhufeinig|Ffrederic Barbarossa]] i frwydro yn yr [[Eidal]].
+O dan reolaeth y [[Carolingiaid]] roedd rhaid i'r Saeson talu teyrnged, fel y bobloedd [[Slafiaidd]], megis yr [[Abodrites]] a'r [[Wend]]. Beth bynnag, daeth Sacson i fod yn frenin hefyd ([[Harri I, brenin yr Almaen|Harri yr Adarwr]] ym [[919]]) ac yn ystod y [[10g]] daeth Sacson yn ymerawdwr cyntaf yr Almaen ([[Otto I, Ymerawdwr Glân Rhufeinig|Otto I, Fawr]]). Daeth ei rheolaeth i ben ym [[1024]] a rhanwyd y wlad ym [[1180]] pan oedd [[Harri y Llew]], ei ŵyr, yn gwrthod dilyn yr Ymerawdwr [[Ffrederic I, Ymerawdwr Glân Rhufeinig|Ffrederic Barbarossa]] i frwydro yn yr [[Eidal]].
 Mae ardal o'r enw ''Sachsen'' (sef ''Gwlad y Sacsoniaid'') yn ne-ddwyrain yr Almaen. Cafodd yr ardal hon ei henw pan gipiodd Margraf Meissen diriogaeth y Sacsoniaid ym [[1423]] a newidiodd ef enw y cyfan o'i diriogaethau i ''Sachsen'' am fod y teitl ''Dug y Sacsoniaid'' yn swnio'n fwy nerthol na'i deitl gwreiddiol. Oherwydd hyn nid yw'r "Sacsoniaid" modern, yn yr ysytyr o drigolion Sacsoni, yn cyfateb yn union i'r hen lwyth.