Catalwnia: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
BDim crynodeb golygu
Llinell 40: Llinell 40:
| governing_body = ''[[Generalitat de Catalunya]]''
| governing_body = ''[[Generalitat de Catalunya]]''
| government_footnotes =
| government_footnotes =
| leader_title = [[Arlywyddion Catalwnia|Arlywyddion]]
| leader_title = [[Arlywyddion Catalwnia|Arlywydd]]
| leader_name = [[Carles Puigdemont i Casamajó]]
| leader_name = [[Carles Puigdemont i Casamajó]]
| leader_party = [[Junts pel Sí|JxSí]]
| leader_party = [[Junts pel Sí|JxSí]]
Llinell 52: Llinell 52:
| population_note =
| population_note =
| population_blank1_title = Safle
| population_blank1_title = Safle
| population_blank1 = Ail (16% of Spain)
| population_blank1 = Ail (16% o Sbaen)
| population_density_km2 = auto
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_demonym =
| population_footnotes =
| population_footnotes =
| demographics_type1 = [[GDP]] (nominal)
| demographics_type1 = [[CMC]] (nominal)
| demographics1_title1 = Cyfanswm
| demographics1_title1 = Cyfanswm
| demographics1_info1 = $255.204 biliwn (2012)
| demographics1_info1 = $255.204 biliwn (2012)
Llinell 106: Llinell 106:


==Annibyniaeth==
==Annibyniaeth==
Yn Nhachwedd 2014 cynhaliwyd [[Refferendwm Catalwnia 2014]], a phleidleisiodd dros 80% o blaid bod yn Wladwriaeth annibynol, gyda dros dwy filiwn o bobl wedi bwrw'u pleidlais. Ar 15 Ionawr cyhoeddodd Llywydd y wlad, [[Artur Mas i Gavarró|Artur Mas]], ei fod yn galw [[Etholiad Cyffredinol Catalwnia, 2015|etholiad]] ar 27 Medi 2015.<ref name="SnapElection">{{cite web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2015/01/14/catalunya/1421241562_100506.html |title=''Mas announces an agreement with ERC and will call a snap election for 27 September 2015 ''|language=Spanish |publisher=''El País'' |date=2015-01-14}}</ref> Canlyniad y bleidlais oedd i dros 68 o'r seddi allan o gyfanswm o 135 gael eu llenwi gan gynrychiolwyr a oedd o blaid annibyniaeth.<ref>[http://www.theguardian.com/world/live/2015/sep/27/Catalwnia-goes-to-the-polls-live?CMP=share_btn_tw www.theguardian.com] adalwyd 2015</ref>
Yn Nhachwedd 2014 cynhaliwyd [[Refferendwm Catalwnia 2014]], a phleidleisiodd dros 80% o blaid bod yn Wladwriaeth annibynol, gyda dros dwy filiwn o bobl wedi bwrw'u pleidlais. Ar 15 Ionawr cyhoeddodd Llywydd y wlad, [[Artur Mas i Gavarró|Artur Mas]], ei fod yn galw [[Etholiad Cyffredinol Catalwnia, 2015|etholiad]] ar 27 Medi 2015.<ref name="SnapElection">{{cite web|url=http://ccaa.elpais.com/ccaa/2015/01/14/catalunya/1421241562_100506.html |title=''Mas announces an agreement with ERC and will call a snap election for 27 September 2015 ''|language=Sbaeneg |publisher=''El País'' |date=2015-01-14}}</ref> Canlyniad y bleidlais oedd i dros 68 o'r seddi allan o gyfanswm o 135 gael eu llenwi gan gynrychiolwyr a oedd o blaid annibyniaeth.<ref>[http://www.theguardian.com/world/live/2015/sep/27/Catalwnia-goes-to-the-polls-live?CMP=share_btn_tw www.theguardian.com] adalwyd 2015</ref>


== Ieithoedd ==
== Ieithoedd ==

Fersiwn yn ôl 21:50, 2 Ionawr 2017

Mae'r erthygl yma yn trafod y gymuned ymreolaethol bresennol. Am y dywysogaeth hanesyddol, gweler Tywysogaeth Catalwnia.
Catalwnia
Catalunya Catalaneg
Catalonha Ocsitaneg
Cymuned ymreolaethol
Senyera
Baner
Arfbais Catalwnia
Arfbais
Anthem: Els Segadors
"Y Cynaeafwyr"
Map o Gatalonia
Leoliad Catalwnia o fewn Penrhyn Iberia
Gwlad sofranSbaen
Hanes Catalwnia988 (de facto)
1137 (Undeb gydag Aragon)
1716 (Nova Planta)
Ystatud Ymreolaethol9 Medi 1932
18 Medi 1979
9 Awst 2006 (cyfredol)
PrifddinasBarcelona
41°23′N 2°11′E / 41.383°N 2.183°E / 41.383; 2.183
TaleithiauBarcelona, Girona, Lleida, Tarragona
Llywodraeth
 • MathLlywodraeth ddatganoledig o fewn brenhiniaeth gyfansoddiadol
 • CorffGeneralitat de Catalunya
 • ArlywyddCarles Puigdemont i Casamajó (JxSí)
 • DeddfwrfaLlywodraeth
Arwynebedd[1]
 • Cyfanswm32,108 km2 (12,397 mi sg)
Poblogaeth (2012)
 • Cyfanswm7,565,603
 • Dwysedd240/km2 (610/mi sg)
 • SafleAil (16% o Sbaen)
CMC (nominal)
 • Cyfanswm$255.204 biliwn (2012)
 • Y pen$33,580 (2012)[2]
Parth amserCET (UTC+1)
 • Summer (DST)CEST (UTC+2)
Côd+34 93 (Barcelona)
+34 97- (gweddill Catalwnia)
ISO 3166ES-CT
Ieithoedd swyddogolCatalaneg, Sbaeneg, Ocsitaneg (Araneg)
Internet TLD.cat
NawddsantSant Siôr, Morwyn Montserrat
Llywodraeth Catalonia135 dirprwy
Cynghrair Dirprwyon Sbaen47 dirprwy (o 350)
Senedd Sbaen16 seneddwr (o 264)
WebsiteGeneralitat of Catalonia

Mae Cymuned Ymreolaethol Catalwnia (Catalaneg: Catalunya, Araneg: Catalonha Sbaeneg: Cataluña) yn un o gymunedau ymreolaethol Sbaen, ond hefyd yn cael ei chyfrif fel gwlad ar wahân gan ei thrigolion. Mae Catalwnia yng ngogledd-ddwyrain Iberia, yn ffinio â Ffrainc ac Andorra i'r gogledd, â Môr y Canoldir yn y dwyrain, â chymuned ymreolaethol Aragón yn y gorllewin. Mae Ynysoedd Medas hefyd yn rhan o Gatalwnia.

Yn Nhachwedd 2014 cynhaliodd Llywodraeth Catalwnia Refferendwm Catalwnia 2014, yn groes i orchymyn gan Lywodraeth Sbaen; pleidleisiodd dros 80% o blaid bod yn Wladwriaeth annibynol, gyda dros dwy filiwn o bobl wedi bwrw'u pleidlais. Ar 27 Medi 2015, cynhaliwyd Etholiad Cyffredinol Catalwnia, 2015, ble gwelwyd y pleidiau a oedd o blaid annibyniaeth yn uno gyda'i gilydd;

Cynhelir diwrnod cenedlaethol Catalwnia'n flynyddol ar 11 Medi.

Rhennir Catalwnia yn bedair talaith:

Enwyd y taleithiau hyn ar ôl y dinasoedd: Barcelona, Girona, Lleida a Tarragona.

Hanes

Astudiaeth feirniadol o dair gwlad - Québec, Catalunya a Chymru gan Paul W. Birt; 1997

Yn 1164, casglodd Alfonso II, brenin Aragón deyrnas Aragón, Tywysogaeth Catalwnia, Terynas Mallorca, Teyrnas Valencia, Teyrnas Sicilia, Corsica a thiriogaethau eraill dan un goron. Yn 1289 yn y Corts de Monçó enwyd y tiriogaethau fel Corona d'Aragó i de Catalunya, a dalfyrrwyd yn ddiweddarach i Corona d'Aragó, Coron Aragón.

Annibyniaeth

Yn Nhachwedd 2014 cynhaliwyd Refferendwm Catalwnia 2014, a phleidleisiodd dros 80% o blaid bod yn Wladwriaeth annibynol, gyda dros dwy filiwn o bobl wedi bwrw'u pleidlais. Ar 15 Ionawr cyhoeddodd Llywydd y wlad, Artur Mas, ei fod yn galw etholiad ar 27 Medi 2015.[3] Canlyniad y bleidlais oedd i dros 68 o'r seddi allan o gyfanswm o 135 gael eu llenwi gan gynrychiolwyr a oedd o blaid annibyniaeth.[4]

Ieithoedd

Ceir tair iaith swyddogol yng Nghatalwnia: Catalaneg, Sbaeneg ac Araneg, a siaredir yn Val d'Aran yn y gogledd-orllewin. Mae canran uchel ym medru Catalaneg:

Catalaneg
Yn medru Nifer Canran
Deall 5.872.202 94,5%
Siarad 4.630.640 74,5%
Darllen 4.621.404 74,4%
Ysgrifennu 3.093.223 49,8%
Cyfanswm 6.215.281 100%

Un o awduron mwyaf nodedig y Gatalaneg yw Joan Oliver i Sallarès, dramodydd a bardd.

Chwaraeon

Er bod gan y wlad ei thîm pêl-droed cenedlaethol, nid oes gan Catalwnia statws fel gwlad bêl-droed gydnabyddiaedig yng ngolwg UEFA na FIFA. Serch hynny ceir ymgyrch i ennill statws swyddogol i'r tîm, a thrwy hynny i'r wlad.

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

  1. "Indicadors geogràfics. Superfície, densitat i entitats de població: Catalunya". Sefydliad Ystadegaeth Catalwnia. Cyrchwyd 2015-11-23.
  2. National Statistics Office (Spain's GDP and GRP), National Statistics Office. GDP Figures of Spanish autonomous communities and provinces 2008–2012.
  3. "Mas announces an agreement with ERC and will call a snap election for 27 September 2015 " (yn Sbaeneg). El País. 2015-01-14. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
  4. www.theguardian.com adalwyd 2015