Dindaethwy: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Tudalen newydd: Dindaethwy oedd un o ddau gwmwd cantref Rhosyr, yn ne-ddwyrain Môn. Gorweddai cwmwd Dindaethwy rhwng Afon Menai a Traeth Lafan i'... |
B →Plwyfi |
||
Llinell 20: | Llinell 20: | ||
*[[Llanfihangel]] |
*[[Llanfihangel]] |
||
*[[Llangoed]] |
*[[Llangoed]] |
||
*[[Llaniestyn]] |
*[[Llaniestyn (Môn)|Llaniestyn]] |
||
*[[Llanredifel]] |
*[[Llanredifel]] |
||
*[[Llansadwrn]] |
*[[Llansadwrn]] |
Fersiwn yn ôl 21:23, 27 Medi 2007
Dindaethwy oedd un o ddau gwmwd cantref Rhosyr, yn ne-ddwyrain Môn.
Gorweddai cwmwd Dindaethwy rhwng Afon Menai a Traeth Lafan i'r de a'r Traeth Coch ar Fôr Iwerddon i'r gogledd. Roedd yn cynnwys pwynt de-ddwyreiniol yr ynys, Trwyn Du ym Mhenmon, gyferbyn ag Ynys Seiriol. Ffiniai â chwmwd Menai, ail gwmwd Rhosyr, i'r gorllewin a chwmwd Twrcelyn, cantref Cemais, i'r gogledd.
Roedd gan Dindaethwy lys cymydol yn Llan-faes, canolfan bwysicaf y cwmwd. Yn ddiweddarach yn yr Oesoedd Canol, sefydlodd Llywelyn Fawr fynachlog yn Llan-faes a chladdwyd ei wraig Siwan yno. Cyn hynny roedd gan y cwmwd un o ddau glas pwysicaf yr ynys ym Mhenmon, a drowyd yn briordy yn y 12fed ganrif, sef Priordy Penmon.
Ymhlith canolfannau grym diweddarach y cwmd oedd Penmynydd, plas teuluol Tuduriaid Môn.
Plwyfi
- Erddreiniog
- Llanbedr Mathafarn Wion
- Llandegfan
- Llandysilio
- Llanddona
- Llanddyfnan
- Llan-faes (creuwyd plwyf Biwmares yn ddiweddarach allan o ran o'r plwyf)
- Llanfair Mathafarn Eithaf
- Llanfair Betws Geraint
- Llanfair Pwllgwyngyll
- Llanfihangel
- Llangoed
- Llaniestyn
- Llanredifel
- Llansadwrn
- Penmon
Cyfeiriadau
- A. D. Carr, Medieval Anglesey (Llangefni, 1982)
- Melville Richards, 'Rhaniadau'r Canol Oesoedd', yn Atlas Môn (Llangefni, 1972)