Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau 2008: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Anhysbus (sgwrs | cyfraniadau)
43 golygiad
Tagiau: Golygiad drwy declyn symudol Golygiad ar declun symudol
iaith i lawr i 'Enwebiadau' Angen Canlyniad yr Etholiad
Llinell 1: Llinell 1:
{{Infobox Election
{{Infobox Election|election_name=Etholidad Arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2008|country=Unol Daleithiau America|type=presidential|flag_year=1960|ongoing=na|previous_election=Etholiad Arlywyddol yr UDA, 2004|previous_year=2004|next_election=Etholiad Arlywyddol yr UDA, 2012|next_year=[[Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2012|2012]]|election_date=Tachwedd 4, 2008|votes_for_election=Pob un o'r 538 o bleidleisiau yr [[Coleg Etholiadol UDA]]|needed_votes=270|turnout=58.2%<ref>{{cite web|url=http://www.presidency.ucsb.edu/data/turnout.php |title=Voter Turnout in Presidential Elections |website=Presidency.ucsb.edu |date= |accessdate=2016-08-18}}</ref> {{increase}} 1.5 [[percentage point|pp]] <!-- Barack Obama -->|image1=[[File:Obama portrait crop.jpg|143px]]|nominee1='''[[Barack Obama]]'''|party1=Blaid Democrataidd (UDA)|home_state1=[[Illinois]]|running_mate1='''[[Joe Biden]]'''|electoral_vote1='''365'''|states_carried1=28 + DC + NE-02|popular_vote1='''69,498,516'''|percentage1='''52.9%''' <!-- John McCain -->|image2=[[File:McCain 2009 portrait crop.jpg|153px]]|nominee2=[[John McCain]]|party2=Blaid Weriniaethol (UDA)|home_state2=[[Arizona]]|running_mate2=[[Sarah Palin]]|electoral_vote2=173|states_carried2=22|popular_vote2=59,948,323|percentage2=45.7% <!-- Map -->|map=[[File:ElectoralCollege2008.svg|ElectoralCollege2008|800x200px]]|map_size=100px|map_caption=|title=Arlywydd|before_election=[[George W. Bush]]|before_party=Blaid Weriniaethol (UDA)|after_election=[[Barack Obama]]|after_party=Blaid Democrataidd (UDA)}}
|election_name=Etholidad Arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2008
|country=Unol Daleithiau America
|type=presidential|flag_year=1960
|ongoing=na|previous_election=Etholiad Arlywyddol yr UDA, 2004
|previous_year=2004|next_election=Etholiad Arlywyddol yr UDA, 2012
|next_year=[[Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2012|2012]]
|election_date=Tachwedd 4, 2008
|votes_for_election=Pob un o'r 538 o bleidleisiau yr [[Coleg Etholiadol UDA]]
|needed_votes=270
|turnout=58.2%<ref>{{cite web|url=http://www.presidency.ucsb.edu/data/turnout.php |title=Voter Turnout in Presidential Elections |website=Presidency.ucsb.edu |date= |accessdate=2016-08-18}}</ref> {{increase}} 1.5 [[percentage point|pp]] <!-- Barack Obama -->
|image1=[[File:Obama portrait crop.jpg|143px]]|nominee1='''[[Barack Obama]]'''
|party1=Blaid Democrataidd (UDA)
|home_state1=[[Illinois]]
|running_mate1='''[[Joe Biden]]'''
|electoral_vote1='''365'''
|states_carried1=28 + DC + NE-02|popular_vote1='''69,498,516'''
|percentage1='''52.9%''' <!-- John McCain -->
|image2=[[File:McCain 2009 portrait crop.jpg|153px]]
|nominee2=[[John McCain]]
|party2=Blaid Weriniaethol (UDA)
|home_state2=[[Arizona]]
|running_mate2=[[Sarah Palin]]
|electoral_vote2=173
|states_carried2=22
|popular_vote2=59,948,323
|percentage2=45.7% <!-- Map -->|map=[[File:ElectoralCollege2008.svg|ElectoralCollege2008|800x200px]]
|map_size=100px
|map_caption=
|title=Arlywydd
|before_election=[[George W. Bush]]
|before_party=Blaid Weriniaethol (UDA)
|after_election=[[Barack Obama]]
|after_party=Blaid Democrataidd (UDA)}}


Etholiad arlywyddol 2008 oedd yr 56fed etholiad arlywyddol yr UDA. Fe'i cynhaliwyd ar ddydd Mawrth, 4 Tachwedd, 2008. Gwnaeth y Seneddwr [[Barack Obama]], o'r Blaid Ddemocrataidd, a'r Seneddwr [[Joe Biden]], a oedd yn rhedeg am is-lywydd, drechu [[John McCain]] a Sarah Palin o'r [[Plaid Weriniaethol (Unol Daleithiau)|blaid Weriniaethol]]. [[Barack Obama]] oedd yr Americanwr Affricanaidd cyntaf erioed i gael ei ethol fel Llywydd yr Unol Daleithiau, ar yr un pryd [[Joe Biden]] oedd y Catholig cyntaf erioed i gael ei ethol fel is-lywydd. Dyma'r etholiad cyntaf i gynnwys dau brif ymgeisydd oedd wedi eu geni tu allan i daleithiau cyffiniol yr Unol Daleithiau. Cafodd Obama ei eni yn Hawaii ac fe gafodd McCain ei eni yn Coco Solo Naval Air Station, yng Nghamlas Parth Panama.
'''Etholiad arlywyddol 2008''' oedd yr 56fed etholiad arlywyddol yr UDA. Fe'i cynhaliwyd ar ddydd Mawrth, [[4 Tachwedd]] [[2008]]. Trechodd y Seneddwr [[Barack Obama]] a'r Seneddwr [[Joe Biden]] o'r [[Plaid Ddemocrataidd (Unol Daleithiau)|Blaid Ddemocrataidd]], a oedd yn rhedeg fel Dirprwy Arlywydd, [[John McCain]] a Sarah Palin o'r [[Plaid Weriniaethol (Unol Daleithiau)|blaid Weriniaethol]]. [[Barack Obama]] oedd yr Americanwr Affricanaidd cyntaf erioed i gael ei ethol fel [[Arlywydd yr Unol Daleithiau]], a [[Joe Biden]] oedd y [[Pabyddiaeth|Paybydd]] cyntaf erioed i gael ei ethol fel Dirprwy Arlywydd. Dyma'r etholiad cyntaf i gynnwys dau brif ymgeisydd a oedd wedi'u geni y tu allan i daleithiau cyffiniol yr Unol Daleithiau: ganwyd Obama yn [[Hawaii]] a McCain yn ''Coco Solo Naval Air Station'', ym 'Mharthau Camlas Panama'.


Nid oedd yr arlywydd ar y pryd, [[George W. Bush]] o'r Blaid Weriniaethol, yn gymwys i gael ei ethol am drydydd tymor. Roedd hyn gan fod cyfyngiadau tymor o dan yr 22ain diwygiad i gyfansoddiad yr Unol Daleithiau. Sicrhaodd McCain yr enwebiad Gweriniaethol erbyn mis Mawrth 2008, tra roedd enwebiad y Democratiaid yn nodiadol am gystadleuaeth gref rhwng Obama a'r Seneddwr [[Hillary Clinton]]. Roedd Clinton yn cael ei gweld fel yr unigolyn fwyaf tebygol o ennill yr enwebiad ond fe outside y gystadleuaeth ymlaen am fisoedd nes i Obama ennill ym mis Mehefin 2008.
Nid oedd yr Arlywydd ar y pryd, [[George W. Bush]] o'r Blaid Weriniaethol, yn gymwys i gael ei ethol am drydydd tymor oherwydd cyfyngiadau o dan yr [[22ain Gwelliant o Gyfansoddiad yr Unol Daleithiau]]. Erbyn Mawrth 2008, sicrhaodd McCain yr enwebiad Gweriniaethol, tra roedd gystadleuaeth gref rhwng Obama a'r Seneddwr [[Hillary Clinton]] yn y gystadleuaeth am enwebiad y Democratiaid. Roedd Clinton yn cael ei gweld fel yr unigolyn mwyaf tebygol o ennill yr enwebiad ond erbyn Mehefin 2008 roedd Obama wedi sicrhau'r enwebiad.


Canolbwyntiodd yr ymgyrchu cynnar ar Ryfel Irac ac amhoblogrwydd yr arlywydd George W. Bush.
Canolbwyntiodd yr ymgyrchu cynnar ar [[Rhyfel Irac|Ryfel Irac]] ac amhoblogrwydd yr arlywydd George W. Bush ond wrth i'r [[Argyfwng economaidd 2008–presennol|Dirwasgiad Mawr]] ddechrau effeithio'r economi, newidiodd y ddadl i ganolbwyntio ar bolisiau mewnol y wlad.
Ond wrth i'r tirwasgiad mawr ddechrau effeithio'r economi, newidiodd y ddadl i ganolbwyntio ar bolisi gwladol.


== Cefndir ==
== Cefndir ==
Fe enillodd yr Arlywydd George W. Bush yr etholiad arlywyddol yn 2004 wrth guro yr enwebiad Democrataidd, y Seneddwr John Kerry. Yn ogystal, fe wnaeth y Blaid Weriniaethol ennill seddi yn y Tŷ a'r Senedd yn etholiadau 2004 ac o ganlyniad, Gweriniaethwyr oedd yn rheoli'r canghennau gweithredol a deddfwriaethol y llywodraeth ffederal.<ref>http://www.fec.gov/pubrec/fe2004/federalelections2004.pdf </ref>
Yn 2004, enillodd yr Arlywydd George W. Bush yr etholiad arlywyddol drwy guro'r enwebiad Democrataidd, sef y Seneddwr John Kerry. Yn ogystal, enillodd y Blaid Weriniaethol seddi yn Nhŷ'r Cynrychiolwyr a'r Senedd yn etholiadau 2004 ac o ganlyniad, Gweriniaethwyr oedd yn rheoli'r canghennau gweithredol a deddfwriaethol y llywodraeth ffederal.<ref>[http://www.fec.gov/pubrec/fe2004/federalelections2004.pdf fec.gov;] adalwyd 30 Tachwedd 2016.</ref>


Roedd poblogrwydd Bush wedi bod yn araf ddirywio o bron i 90% ar ôl ymosodiadau 9/11<ref>http://usatoday30.usatoday.com/news/politicselections/2003-01-13-bush-poll_x.htm</ref>. Yn ôl polau barn fe wnaeth ei boblogrwydd prin gyrraedd 50% yn y cyfnod yn arwain at etholiad arlywyddol 2005. Er hyn fe gafodd Bush ei ail-ethol efo canran uwch o'r Coleg Etholiadol o gymharu â'r etholiad yn y flwyddyn 2000. Yn ystod ei ail dymor fe wnaeth poblogrwydd George W Bush ostwng yn gyflym oherwydd Rhyfel Irac a'r ymateb ffederal i Gorwynt Katrina yn 2005<ref>http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4860458 </ref>.
Roedd poblogrwydd Bush wedi bod yn araf ddirywio o bron i 90% ar ôl ymosodiadau 9/11<ref>http://usatoday30.usatoday.com/news/politicselections/2003-01-13-bush-poll_x.htm</ref> i lawr i 50%. Yn ôl polau barn fe wnaeth ei boblogrwydd prin gyrraedd 50% yn y cyfnod a oedd yn arwain at etholiad arlywyddol 2005. Er hyn ailetholwyd Bush efo canran uwch o'r [[Coleg Etholiadol UDA|Coleg Etholiadol]] o gymharu â'r etholiad yn y flwyddyn 2000. Yn ystod ei ail dymor gostyngodd poblogrwydd George W Bush yn gyflym oherwydd Rhyfel Irac a'r ymateb ffederal i Gorwynt Katrina yn 2005<ref>http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4860458 </ref>.


Erbyn mis Medi 2006, roedd poblogrwydd Bush yn is na 40%<ref>http://users.hist.umn.edu/~ruggles/Approval.htm</ref>, ac yn yr etholiadau ffederal mis Tachwedd 2006 fe enillodd y Democratiaid mwyafrif yn y ddau dŷ. Erbyn i George W Bush adael y Tŷ Gwyn roedd polau yn dangos bod y nifer oedd yn cefnogi sut roedd Bush yn gwneud ei swydd rownd 25-37%<ref>http://www.pollster.com/polls/us/jobapproval-bush.html</ref>.
Erbyn mis Medi 2006, roedd poblogrwydd Bush yn is na 40%<ref>http://users.hist.umn.edu/~ruggles/Approval.htm</ref>, ac yn yr etholiadau ffederal mis Tachwedd 2006 fe enillodd y Democratiaid mwyafrif yn y ddau dŷ. Erbyn i George W Bush adael y Tŷ Gwyn roedd polau yn dangos bod y nifer a oedd yn ei gefnogi oddeutu 25-37%<ref>http://www.pollster.com/polls/us/jobapproval-bush.html</ref>.


== Enwebiadau ==
== Enwebiadau ==

Fersiwn yn ôl 05:40, 30 Tachwedd 2016

Etholidad Arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2008
← 2004 Tachwedd 4, 2008 2012 →
Pob un o'r 538 o bleidleisiau yr Coleg Etholiadol UDA
270 pleidlais i ennill
Y nifer a bleidleisiodd58.2%[1] increase 1.5 pp
 
Nominee Barack Obama John McCain
Plaid Democratiaid Gweriniaethwyr
Home state Illinois Arizona
Partner Joe Biden Sarah Palin
Electoral vote 365 173
States carried 28 + DC + NE-02 22
Poblogaidd boblogaith 69,498,516 59,948,323
Canran 52.9% 45.7%
ElectoralCollege2008
Arlywydd cyn yr etholiad

George W. Bush
Gweriniaethwyr

Etholwyd Arlywydd

Barack Obama
Democratiaid

Etholiad arlywyddol 2008 oedd yr 56fed etholiad arlywyddol yr UDA. Fe'i cynhaliwyd ar ddydd Mawrth, 4 Tachwedd 2008. Trechodd y Seneddwr Barack Obama a'r Seneddwr Joe Biden o'r Blaid Ddemocrataidd, a oedd yn rhedeg fel Dirprwy Arlywydd, John McCain a Sarah Palin o'r blaid Weriniaethol. Barack Obama oedd yr Americanwr Affricanaidd cyntaf erioed i gael ei ethol fel Arlywydd yr Unol Daleithiau, a Joe Biden oedd y Paybydd cyntaf erioed i gael ei ethol fel Dirprwy Arlywydd. Dyma'r etholiad cyntaf i gynnwys dau brif ymgeisydd a oedd wedi'u geni y tu allan i daleithiau cyffiniol yr Unol Daleithiau: ganwyd Obama yn Hawaii a McCain yn Coco Solo Naval Air Station, ym 'Mharthau Camlas Panama'.

Nid oedd yr Arlywydd ar y pryd, George W. Bush o'r Blaid Weriniaethol, yn gymwys i gael ei ethol am drydydd tymor oherwydd cyfyngiadau o dan yr 22ain Gwelliant o Gyfansoddiad yr Unol Daleithiau. Erbyn Mawrth 2008, sicrhaodd McCain yr enwebiad Gweriniaethol, tra roedd gystadleuaeth gref rhwng Obama a'r Seneddwr Hillary Clinton yn y gystadleuaeth am enwebiad y Democratiaid. Roedd Clinton yn cael ei gweld fel yr unigolyn mwyaf tebygol o ennill yr enwebiad ond erbyn Mehefin 2008 roedd Obama wedi sicrhau'r enwebiad.

Canolbwyntiodd yr ymgyrchu cynnar ar Ryfel Irac ac amhoblogrwydd yr arlywydd George W. Bush ond wrth i'r Dirwasgiad Mawr ddechrau effeithio'r economi, newidiodd y ddadl i ganolbwyntio ar bolisiau mewnol y wlad.

Cefndir

Yn 2004, enillodd yr Arlywydd George W. Bush yr etholiad arlywyddol drwy guro'r enwebiad Democrataidd, sef y Seneddwr John Kerry. Yn ogystal, enillodd y Blaid Weriniaethol seddi yn Nhŷ'r Cynrychiolwyr a'r Senedd yn etholiadau 2004 ac o ganlyniad, Gweriniaethwyr oedd yn rheoli'r canghennau gweithredol a deddfwriaethol y llywodraeth ffederal.[2]

Roedd poblogrwydd Bush wedi bod yn araf ddirywio o bron i 90% ar ôl ymosodiadau 9/11[3] i lawr i 50%. Yn ôl polau barn fe wnaeth ei boblogrwydd prin gyrraedd 50% yn y cyfnod a oedd yn arwain at etholiad arlywyddol 2005. Er hyn ailetholwyd Bush efo canran uwch o'r Coleg Etholiadol o gymharu â'r etholiad yn y flwyddyn 2000. Yn ystod ei ail dymor gostyngodd poblogrwydd George W Bush yn gyflym oherwydd Rhyfel Irac a'r ymateb ffederal i Gorwynt Katrina yn 2005[4].

Erbyn mis Medi 2006, roedd poblogrwydd Bush yn is na 40%[5], ac yn yr etholiadau ffederal mis Tachwedd 2006 fe enillodd y Democratiaid mwyafrif yn y ddau dŷ. Erbyn i George W Bush adael y Tŷ Gwyn roedd polau yn dangos bod y nifer a oedd yn ei gefnogi oddeutu 25-37%[6].

Enwebiadau

Yn yr Unol Daleithiau, mae yna dau brif blaid wleidyddol, y Blaid Ddemocrataidd a'r Blaid Weriniaethol. Mae hefyd nifer o bleidiau llai, y cyfeirir at y pleidiau hyn fel 'drydedd blaid'. Fel arfer y mae rhan fwyaf o gyfryngau a ffocws cyhoeddus ar y ddwy brif blaid.

Y mae pob prif blaid yn cynnal proses o ethol enwebwr er mwyn fod yn gynrychiolydd y blaid am yr etholiad. Mae'r broses o enwebu yn cynnwys beth a elwir yn etholiadau cynradd (primaries) ac caucuses, fe gynhaliwyd y rhain ym mhob un o'r 50 talaith, yn ogystal â Guam, Puerto Rico, Washington, D.C., Ynysoedd Virgin yr UDA, Samoa Americanaidd, ac Ynysoedd Gogledd Mariana.

Cyfeiriadau

  1. ↑ "Voter Turnout in Presidential Elections". Presidency.ucsb.edu. Cyrchwyd 2016-08-18.
  2. ↑ fec.gov; adalwyd 30 Tachwedd 2016.
  3. ↑ http://usatoday30.usatoday.com/news/politicselections/2003-01-13-bush-poll_x.htm
  4. ↑ http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4860458
  5. ↑ http://users.hist.umn.edu/~ruggles/Approval.htm
  6. ↑ http://www.pollster.com/polls/us/jobapproval-bush.html
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Etholiad_arlywyddol_yr_Unol_Daleithiau_2008&oldid=1969583"