Roger Casement: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Llusiduonbach (sgwrs | cyfraniadau)
BDim crynodeb golygu
John Jones (sgwrs | cyfraniadau)
gwybodlen a llun gwell
Llinell 1: Llinell 1:
{{Infobox person
[[Image:Roger Casement.jpg|right|thumb|250px|Roger Casement]]
| name = Roger Casement
| birthname = Roger David Casement
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1864|9|1}}
| birth_place = [[Sandycove]], [[Dulyn]], [[Iwerddon]]
| death_date = {{Death date and age|df=yes|1916|8|3|1864|9|1}}
| death_place = Carchar Pentonville, Lloegr
| image = Sir_Roger_Casement_(6188264610).jpg
| movement = [[Cenedlaetholdeb Gwyddelig]]<br />Gwrth-Imperialaeth
| organization = [[Gwirfoddolwyr Gwyddelig]]<br /> [[Y Swyddfa Dramor a Chymanwlad]]
| monuments = Cofeb i Casement Monument yn Banna Strand
| religion = Eglwyswr<br/><small>(hyd at 3 Awst 1916)</small><br/>[[Pabydd]]<br/><small>(0 3 Awst 1916)</small>}}


[[Cenedlaetholdeb Gwyddelig|Cenedlaetholwr Gwyddelig]] oedd '''Roger David Casement''' ([[Gwyddeleg]]: ''Ruairí Mac Easmainn'') ([[1 Medi]] [[1864]] – [[3 Awst]] [[1916]]).
[[Cenedlaetholdeb Gwyddelig|Cenedlaetholwr Gwyddelig]] oedd '''Roger David Casement''' ([[Gwyddeleg]]: ''Ruairí Mac Easmainn'') ([[1 Medi]] [[1864]] – [[3 Awst]] [[1916]]).
Llinell 6: Llinell 17:


Aeth Casement i [[Affrica]] yn [[1883]] pan oedd yn 19 oed. Yn y [[Congo]], bu'n gweithio i nifer o gwmnïau, yn cynnwys yr ''Association Internationale Africaine'' a sefydlwyd gan [[Leopold II, brenin Gwlad Belg]]. Cyfarfu a [[Henry Morton Stanley]] a [[Joseph Conrad]] tra'r oedd yno.
Aeth Casement i [[Affrica]] yn [[1883]] pan oedd yn 19 oed. Yn y [[Congo]], bu'n gweithio i nifer o gwmnïau, yn cynnwys yr ''Association Internationale Africaine'' a sefydlwyd gan [[Leopold II, brenin Gwlad Belg]]. Cyfarfu a [[Henry Morton Stanley]] a [[Joseph Conrad]] tra'r oedd yno.
[[Image:Roger Casement.jpg|bawd|250px|chwith|Roger Casement]]


Pan adawodd Casement y Congo,aeth i weithio dros Swyddfa Drefedigaethol y Deyrnas Unedig yn [[Nigeria]]. Yn 1895 daeth yn gonswl Prydeinig yn Lourenço Marques (yn awr Maputo). Yn 1892 dychwelodd i'r Congo a dod yn gonswl Prydeinig yno. Rhoddodd gyhoeddusrwydd i'r modd yr oedd y brodorion yn cael eu camdrin gan system Leopold II o waith gorfodol. Yn [[1903]], gofynnodd y Senedd iddo ymchwilio i'r mater. Cyhoeddwyd ei adroddiad yn [[1904]], a chafodd effaith fawr ar y farn gyhoeddus. Yn [[1906]] gyrrwyd ef i Dde America, a daeth yn gonswl yn [[Rio de Janeiro]]. Tra yno, tynnodd sylw at gamdriniaeth brodorion [[Periw]] gan y ''Peruvian Amazon Company'' Prydeinig, oedd yn gweithredu system debyg i [[caethwasiaeth|gaethwasiaeth]] ar gyfer cynhyrchu [[rwber]]. Gwnaed ef yn farchog am ei waith yn [[1911]].
Pan adawodd Casement y Congo,aeth i weithio dros Swyddfa Drefedigaethol y Deyrnas Unedig yn [[Nigeria]]. Yn 1895 daeth yn gonswl Prydeinig yn Lourenço Marques (yn awr Maputo). Yn 1892 dychwelodd i'r Congo a dod yn gonswl Prydeinig yno. Rhoddodd gyhoeddusrwydd i'r modd yr oedd y brodorion yn cael eu camdrin gan system Leopold II o waith gorfodol. Yn [[1903]], gofynnodd y Senedd iddo ymchwilio i'r mater. Cyhoeddwyd ei adroddiad yn [[1904]], a chafodd effaith fawr ar y farn gyhoeddus. Yn [[1906]] gyrrwyd ef i Dde America, a daeth yn gonswl yn [[Rio de Janeiro]]. Tra yno, tynnodd sylw at gamdriniaeth brodorion [[Periw]] gan y ''Peruvian Amazon Company'' Prydeinig, oedd yn gweithredu system debyg i [[caethwasiaeth|gaethwasiaeth]] ar gyfer cynhyrchu [[rwber]]. Gwnaed ef yn farchog am ei waith yn [[1911]].

Fersiwn yn ôl 15:15, 5 Awst 2016

Roger Casement
GanwydRoger David Casement
(1864-09-01)1 Medi 1864
Sandycove, Dulyn, Iwerddon
Bu farw3 Awst 1916(1916-08-03) (51 oed)
Carchar Pentonville, Lloegr
MonumentsCofeb i Casement Monument yn Banna Strand
CwmniGwirfoddolwyr Gwyddelig
Y Swyddfa Dramor a Chymanwlad
Political movementCenedlaetholdeb Gwyddelig
Gwrth-Imperialaeth
CrefyddEglwyswr
(hyd at 3 Awst 1916)
Pabydd
(0 3 Awst 1916)

Cenedlaetholwr Gwyddelig oedd Roger David Casement (Gwyddeleg: Ruairí Mac Easmainn) (1 Medi 18643 Awst 1916).

Ganed Casement yn ninas Dulyn. Protestant oedd ei dad, ond Catholig oedd ei fam, a dywedir iddi hi drefnu i'w ail-fedyddio yn eglwys Gatholig y Rhyl pan oedd yn dair oed. Roedd ei rieni ill dau wedi marw erbyn iddo gyrraedd deg oed.

Aeth Casement i Affrica yn 1883 pan oedd yn 19 oed. Yn y Congo, bu'n gweithio i nifer o gwmnïau, yn cynnwys yr Association Internationale Africaine a sefydlwyd gan Leopold II, brenin Gwlad Belg. Cyfarfu a Henry Morton Stanley a Joseph Conrad tra'r oedd yno.

Roger Casement

Pan adawodd Casement y Congo,aeth i weithio dros Swyddfa Drefedigaethol y Deyrnas Unedig yn Nigeria. Yn 1895 daeth yn gonswl Prydeinig yn Lourenço Marques (yn awr Maputo). Yn 1892 dychwelodd i'r Congo a dod yn gonswl Prydeinig yno. Rhoddodd gyhoeddusrwydd i'r modd yr oedd y brodorion yn cael eu camdrin gan system Leopold II o waith gorfodol. Yn 1903, gofynnodd y Senedd iddo ymchwilio i'r mater. Cyhoeddwyd ei adroddiad yn 1904, a chafodd effaith fawr ar y farn gyhoeddus. Yn 1906 gyrrwyd ef i Dde America, a daeth yn gonswl yn Rio de Janeiro. Tra yno, tynnodd sylw at gamdriniaeth brodorion Periw gan y Peruvian Amazon Company Prydeinig, oedd yn gweithredu system debyg i gaethwasiaeth ar gyfer cynhyrchu rwber. Gwnaed ef yn farchog am ei waith yn 1911.

Yn 1912 gadawodd y gwasanaeth trefedigaethol, a daeth yn aelod o'r Irish Volunteers dan Eoin MacNeill. Pan oedd Gwrthryfel y Pasg yn cael ei baratoi, aeth i'r Almaen i geisio cefnogaeth. Ni chafodd lawer o lwyddiant, ond gyrrodd yr Almaenwyr long, yr Aud Norge, yn cario arfau i Iwerddon. Wedi i'r llong hwylio, aed a Casement i Iwerddon mewn llong danfor a'i ollwng ar draeth Banna yn Swydd Kerry. Dymunai Casement atal y gwrthryfel, gan nad oedd wedi cael digon o gefnogaeth iddo fedru llwyddo. Cymerwyd ef yn garcharor yn fuan wedi iddo lanio.

Rhoddwyd ef ar ei brawf yn Llundain am deyrnfradwriaeth, a dedfrydwyd ef i farwolaeth. Roedd ganddo nifer o gefnogwyr amlwg, yn cynnwys George Bernard Shaw ac Arthur Conan Doyle, ond llwyddodd y llywodraeth Brydeinig i leihau y gefnogaeth iddo trwy gyhoeddi ei ddyddiaduron personol. Roedd y rhain yn dangos fod Casement yn gyfunrywiol gyda hoffder o fechgyn cynharol ieuainc, rhywbeth hollol annerbyniol yn y cyfnod. Mae rhai wedi awgrymu fod y rhannau yma yn y dyddiaduron wedi eu ffugio gan y llywodraeth.

Crogwyd Casement yn ngharchar Pentonville yn Llundain ar 3 Awst, 1916, a chladdwyd ef o fewn y carchar. Yn 1965, dychwelwyd ei gorff i Iwerddon, a'i gladdu ym Mynwent Glasnevin.