DNA: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
ï
Deri Tomos (sgwrs | cyfraniadau)
B Creu linciau
Llinell 1: Llinell 1:
[[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|340px|Strwythur DNA (helics dwbwl).]]
[[File:DNA Structure+Key+Labelled.pn NoBB.png|thumb|right|340px|Strwythur DNA (helics dwbwl).]]
[[Moleciwl]] ([[polymer]]) yw '''DNA''', sef '''asid deocsiriboniwcleig''', sy'n cynnwys y wybodaeth etifeddol, y [[Geneteg|côd genetig]]. Mae DNA wedi `i wneud o'r elfennau [[carbon]], [[hydrogen]], [[ocsigen]], [[ffosfforws]] a [[nitrogen]].
[[Moleciwl]] ([[polymer]]) yw '''DNA''', sef '''asid deocsiriboniwcleig''', sy'n cynnwys wybodaeth etifeddol popeth byw, y [[Geneteg|côd genetig]]. Mae DNA wedi`i wneud o'r elfennau [[carbon]], [[hydrogen]], [[ocsigen]], [[ffosfforws]] a [[nitrogen]]. Gydag [[RNA]], mae'n un o'r [[Asid niwclëig|asidau niwcleig]].


== Adeiledd DNA ==
== Adeiledd DNA ==


Darganfu [[Friedrisch Miescher]] DNA ym [[1869]] heb ddeall ei pwrpas. Darganfu [[James Watson]] a [[Francis Crick]] adeiledd DNA ym [[1953]].
Darganfu [[Friedrisch Miescher]] DNA ym [[1869]] heb ddeall ei pwrpas. Darganfu [[James Dewey Watson|James Watson]] a [[Francis Harry Compton Crick|Francis Crick]], ynghyd a [[Maurice Wilkins]] adeiledd DNA ym [[1953]].
Mae dwy gadwyn o [[niwcliotidau]] gyda'r DNA a mae niwcliotid sy'n moleciwlau llai ([[monomer]]au) a wedi'i wneud o [[siwgr pentos]], [[bas nitrogenaidd]] a [[grŵp ffosffad]]. Mae'r dwy gadwyn o niwcliodidau yn ffurfio [[helics dwbl]] a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan [[bondiau hydrogen]] sy'n cysylliau'r basau y dwy gadwyn yn wan ([[paru basau cyflenwol]]).
Mae dwy gadwyn o [[niwcliotidau]] gyda'r DNA a mae niwcliotid sy'n moleciwlau llai ([[monomer]]au) a wedi'i wneud o [[siwgr pentos]], [[bas nitrogenaidd]] a [[grŵp ffosffad]]. Mae'r dwy gadwyn o niwcliodidau yn ffurfio [[helics dwbl]] a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan [[bondiau hydrogen]] sy'n cysylliau'r basau y dwy gadwyn yn wan ([[paru basau cyflenwol]]).
[[Adenin]] (A), [[Thymin]] (T), [[Gwanin]] (G) a [[Cytosin]] (C) yw'r pedair [[bas]] y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin.
[[Adenin]] (A), [[Thymin]] (T), [[Gwanin]] (G) a [[Cytosin]] (C) yw'r pedair [[bas]] y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin.

Fersiwn yn ôl 13:52, 8 Mehefin 2016

Strwythur DNA (helics dwbwl).

Moleciwl (polymer) yw DNA, sef asid deocsiriboniwcleig, sy'n cynnwys wybodaeth etifeddol popeth byw, y côd genetig. Mae DNA wedi`i wneud o'r elfennau carbon, hydrogen, ocsigen, ffosfforws a nitrogen. Gydag RNA, mae'n un o'r asidau niwcleig.

Adeiledd DNA

Darganfu Friedrisch Miescher DNA ym 1869 heb ddeall ei pwrpas. Darganfu James Watson a Francis Crick, ynghyd a Maurice Wilkins adeiledd DNA ym 1953. Mae dwy gadwyn o niwcliotidau gyda'r DNA a mae niwcliotid sy'n moleciwlau llai (monomerau) a wedi'i wneud o siwgr pentos, bas nitrogenaidd a grŵp ffosffad. Mae'r dwy gadwyn o niwcliodidau yn ffurfio helics dwbl a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan bondiau hydrogen sy'n cysylliau'r basau y dwy gadwyn yn wan (paru basau cyflenwol). Adenin (A), Thymin (T), Gwanin (G) a Cytosin (C) yw'r pedair bas y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin. Mae llawer o baru basau cyflenwol mewn DNA, ond fod pob tri ohonyn yn côd tripled. Fel hynny, Mae nifer o godau tripled a pob un ym golygu un o'r 20 asid amino, asid sy'n cael ei cynnwys mewn proteinau. O ganlyniad, mae'r trefn y basau (a'r codau tripled hefyd) yn achosi'r trefn asid amino mewn proteinau - a mae hynny'n golygu fod y wybodaeth am adeiledd prodeinau mewn y DNA. Gall y DNA trawsgrifio'r wybodaeth hwn i'r mRNA i wneud proteinau mwen ribosomau y cell.

Dyblygiad DNA

DNA yn atgynhrchu neu DNA synthesis, sef y broses o gopïo moleciwl o DNA. Mae'r broses hon yn hanfodol i fywyd.

Mae angen dyblygiad DNA wrth i gellau rannu (mitosis) Gall y DNA cynhyrchu copi ei hyn trwy ensymau a moleciwlau cludo arbennig. I wneud hynny, mae ensym yn rhannu'r DNA i'r dwy niwcliotidau ac ar un pryd mae pob niwcliotid yn dechrau cynhyrchu niwcliotid newydd. Wedi'r gorffen y proses hyn, mae dwy DNA newydd, pob un gyda un niwcliotid hen ac un niwcliotid newydd.

Camgymeriadau dybligiad yw'n achosi mwtaniadau.