Afon: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
fideo ac ehangu |
maint delweddau |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Delwedd:Tintern village and River Wye 2004-07-25.jpg|bawd|250px|Afon Gwy]] |
[[Delwedd:Tintern village and River Wye 2004-07-25.jpg|bawd|250px|Afon Gwy]] |
||
[[File:Lena River Delta - Landsat 2000.jpg|bawd| |
[[File:Lena River Delta - Landsat 2000.jpg|bawd|250px|Ffotograff o [[lloeren|loeren]]: Delta [[Afon Lena]], [[Siberia]], [[Rwsia]].]] |
||
Llifiad o [[dŵr|ddŵr]] o dir uwch i'r [[môr]] neu i [[Llyn|lyn]] neu fan is arall, yw '''afon'''. Mae'r rhan fwyaf o afonydd yn llifo o'u tarddle, gan amlaf yn y bryniau a'r [[mynydd]]oedd, i lawr drwy'r cymoedd a'r dyffrynoedd hyd nes eu bod yn cyrraedd y môr. Mae sianel yr afon yn lledu fel y mae mwy o ddŵr yn ymuno â'r afon o'r nentydd a'r afonydd o'r mynyddoedd neu dir uwch sydd ar lwybr yr afon ar ei ffordd i'r môr. Eithriad i'r drefn arferol yw afonydd yn ardaloedd [[anialwch|anial]], yn y [[Sahara]] er enghraifft, sy byth yn cyrraedd na môr na llyn ond yn cael eu llyncu yn y diffeithwch neu'n dyfrhau [[gwerddon]]. |
Llifiad o [[dŵr|ddŵr]] o dir uwch i'r [[môr]] neu i [[Llyn|lyn]] neu fan is arall, yw '''afon'''. Mae'r rhan fwyaf o afonydd yn llifo o'u tarddle, gan amlaf yn y bryniau a'r [[mynydd]]oedd, i lawr drwy'r cymoedd a'r dyffrynoedd hyd nes eu bod yn cyrraedd y môr. Mae sianel yr afon yn lledu fel y mae mwy o ddŵr yn ymuno â'r afon o'r nentydd a'r afonydd o'r mynyddoedd neu dir uwch sydd ar lwybr yr afon ar ei ffordd i'r môr. Eithriad i'r drefn arferol yw afonydd yn ardaloedd [[anialwch|anial]], yn y [[Sahara]] er enghraifft, sy byth yn cyrraedd na môr na llyn ond yn cael eu llyncu yn y diffeithwch neu'n dyfrhau [[gwerddon]]. |
||
[[Delwedd:Cored yn cael ei osod yn Cil-y-coed a Gwynllwg.webmhd.webm|bawd|chwith|Fideo o weithwyr [[Cyfoeth Naturiol Cymru]] yn adeiladu gored (neu argae bychan) i atal llifogydd rhag teithio'n ôl i fyny afon a chreu difrod i dai cyfagos.]] |
[[Delwedd:Cored yn cael ei osod yn Cil-y-coed a Gwynllwg.webmhd.webm|bawd|chwith|Fideo o weithwyr [[Cyfoeth Naturiol Cymru]] yn adeiladu gored (neu argae bychan) i atal llifogydd rhag teithio'n ôl i fyny afon a chreu difrod i dai cyfagos.]] |
||
Fersiwn yn ôl 07:45, 28 Ebrill 2016
Llifiad o ddŵr o dir uwch i'r môr neu i lyn neu fan is arall, yw afon. Mae'r rhan fwyaf o afonydd yn llifo o'u tarddle, gan amlaf yn y bryniau a'r mynyddoedd, i lawr drwy'r cymoedd a'r dyffrynoedd hyd nes eu bod yn cyrraedd y môr. Mae sianel yr afon yn lledu fel y mae mwy o ddŵr yn ymuno â'r afon o'r nentydd a'r afonydd o'r mynyddoedd neu dir uwch sydd ar lwybr yr afon ar ei ffordd i'r môr. Eithriad i'r drefn arferol yw afonydd yn ardaloedd anial, yn y Sahara er enghraifft, sy byth yn cyrraedd na môr na llyn ond yn cael eu llyncu yn y diffeithwch neu'n dyfrhau gwerddon.
Er bod afonydd yn llifo ar wyneb y ddaear gan amlaf, gall afonydd lifo dan ddaear, yn naturiol, drwy ogofâu, neu mewn sianeli a wnaed gan bobl, megis sianeli dŵr Llundain. Yn aml, mae'r afon yn lledu i ffurfio llyn: y llyn naturiol mwyaf yng Nghymru yw Llyn Tegid. Rhoddir wal i atal yr afon ar adegau, i ffurfio argae e.e. Llyn Fyrnwy, Llyn Brianne a Chronfa Nant-y-moch.
Gweler hefyd
