Thyroid: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
cyfuno |
||
Llinell 1: | Llinell 1: | ||
{{cyfuno|Thyroid|discuss=Sgwrs:Thyroid#Cynnig i gyfuno|date=Chwefror 2016}} |
|||
Mewn [[anatomeg]], y '''theiroid''' ydy'r [[chwarren endocrin]] fwyaf yn y corff. Fe'i lleolir yn y [[gwddf]], ychydig o dan [[cartilag y thyroid|gartilag y thyroid]] ( a elwir mewn dynion weithiau'n 'Afal Adda'). O'r gair Groeg 'drws' y daw'r enw, oherwydd siap y cartilag gerllaw. Gwaith y thyroid ydyw rheoli pa mor gyflym mae'r corff yn llosgi [[egni]], gwneud [[protin|protinau]], a pha mor sensitif ydy'r corff i'r [[hormonau]]. |
|||
[[Delwedd:Illu endocrine system.png|dde|bawd|Prif chwarennau'r endocrin: ([[Gwryw]] ar y chwith, [[benyw]] ar y dde)</br> |
|||
'''1''' [[Corffyn pineol]] |
|||
'''2''' [[Chwarren bitwidol]] |
|||
'''3''' [[Theiroid|Y chwarren theiroid]] |
|||
'''4''' [[Hypothalmws]] |
|||
'''5''' [[Chwarren adrenal]] |
|||
'''6''' [[Pancreas]] |
|||
'''7''' [[Ofari]] |
|||
'''8''' [[Caill|Y ceilliau]]]] |
|||
Y '''thyroid''' yw un o [[chwarren endocrin|chwarennau endocrin]] mwya'r corff, sy'dd wedi'i lleoli yn y [[gwddw]] ychydig is nag afal brunant, mewn dynion. Ei bwrpas ydy rheoli pa mor gyflym mae'r corff yn llosgi [[egni]], gwneud [[protin]]au a rheoli sensitifrwydd y corff i hormonau eraill. |
|||
Mae'n gwneud hyn drwy gynhyrchu hormonau |
Mae'n gwneud hyn drwy gynhyrchu hormonau theiroid, [[thyrocsin]] (T<sub>4</sub>) a [[triiodothyronin]] (T<sub>3</sub>) gan fwyaf. Yr hormonau hyn sy'n rheoli cyfradd y [[metabolaeth]] ac maent yn effeithio twf a chyflymder llawer o systemau eraill yn y corff. Ceir [[iodin]] a [[tyrosin]] mewn T<sub>3</sub> a T<sub>4</sub>. Mae'r theiroid hefyd yn medru cynhyrchu [[calcitonin]], sy'n chwarae rhan mewn homeostasis calsiwm. |
||
Yr [[hypothalmws]] a'r [[chwarrennau bitwidol]] sy'n rheoli'r theiroid. Daw'r enw o'r hen air Groeg am 'darian' oherwydd fod y cartilag theiroid o siap tebyg i darian Groegaidd. Gall y theiroid ar adegau orweithio neu dangyflawni, dau o'r problemau mwyaf cyffredin. |
|||
Caiff ei reoli gan yr [[heipothalmws]] a'r [[chwarren bitwidol]]. |
|||
Mae dau ddiffyg neu broblem a all godi ar y thyroid: y thyroid yn gorweithio ac yn tanweithio. Gelwir y diffygion hyn yn 'hyperthyroid' - pan mae'r theiroid yn gor-weithio, a 'hypothyroid' pan mae'r theiroid yn tanweithio. |
Mae dau ddiffyg neu broblem a all godi ar y thyroid: y thyroid yn gorweithio ac yn tanweithio. Gelwir y diffygion hyn yn 'hyperthyroid' - pan mae'r theiroid yn gor-weithio, a 'hypothyroid' pan mae'r theiroid yn tanweithio. |
||
==Cyfeiriadau== |
|||
{{cyfeiriadau}} |
|||
[[Categori:System endocrin]] |
[[Categori:System endocrin]] |
||
[[Categori:Anatomeg ddynol]] |
[[Categori:Anatomeg ddynol]] |
||
[[Categori:Pen]] |
[[Categori:Pen]] |
||
[[el:Θυρεοειδής Αδένας]] |
|||
[[pt:Tiróide]] |
|||
[[vi:Giáp trạng]] |
|||
[[tr:Tiroid bezi]] |
|||
[[yi:טיירויד]] |
Fersiwn yn ôl 18:50, 8 Chwefror 2016
Y thyroid yw un o chwarennau endocrin mwya'r corff, sy'dd wedi'i lleoli yn y gwddw ychydig is nag afal brunant, mewn dynion. Ei bwrpas ydy rheoli pa mor gyflym mae'r corff yn llosgi egni, gwneud protinau a rheoli sensitifrwydd y corff i hormonau eraill.
Mae'n gwneud hyn drwy gynhyrchu hormonau theiroid, thyrocsin (T4) a triiodothyronin (T3) gan fwyaf. Yr hormonau hyn sy'n rheoli cyfradd y metabolaeth ac maent yn effeithio twf a chyflymder llawer o systemau eraill yn y corff. Ceir iodin a tyrosin mewn T3 a T4. Mae'r theiroid hefyd yn medru cynhyrchu calcitonin, sy'n chwarae rhan mewn homeostasis calsiwm.
Yr hypothalmws a'r chwarrennau bitwidol sy'n rheoli'r theiroid. Daw'r enw o'r hen air Groeg am 'darian' oherwydd fod y cartilag theiroid o siap tebyg i darian Groegaidd. Gall y theiroid ar adegau orweithio neu dangyflawni, dau o'r problemau mwyaf cyffredin.
Mae dau ddiffyg neu broblem a all godi ar y thyroid: y thyroid yn gorweithio ac yn tanweithio. Gelwir y diffygion hyn yn 'hyperthyroid' - pan mae'r theiroid yn gor-weithio, a 'hypothyroid' pan mae'r theiroid yn tanweithio.