Yr Hen Ogledd

Map o'r Hen Ogledd

Mae'r term yr Hen Ogledd yn cyfeirio at diriogaeth teyrnasoedd Brythonaidd yr ardal sydd erbyn heddiw yn ogledd Lloegr a de'r Alban yn y cyfnod yn dilyn ymadawiad y Rhufeiniaid, sef o tua'r bumed i'r seithfed ganrif. O'r Hen Ogledd daeth y llenyddiaeth Gymraeg gynharaf, cerddi arwrol gan feirdd yr Hengerdd am y brwydro rhwng teyrnasoedd y Brythoniaid a llwythau'r Eingl-Sacsoniaid oedd yn ceisio goresgyn y Brythoniaid a meddianu eu tir. O'r Hen Ogledd daeth Cunedda Wledig a'i ddilynwyr hefyd, sefydlwyr teyrnas Gwynedd.

Teyrnasoedd a lleoedd

• Aeron
• Alclud, prif ganolfan Ystrad Clud
• Argoed Llwyfain
• Catraeth (Catterick yn Swydd Efrog heddiw)
• Din Eidyn, prif ganolfan Manaw Gododdin
• Coed Celyddon
• Din Reged, prif ganolfan Rheged (ger Stranraer)
• Elfed (Elmet), canolbarth gogledd Lloegr heddiw
• Llwyfenydd
• Manaw Gododdin, teyrnas y Votadini
• Metcauld (ynys Lindisfarne)
• Rheged, ardal Galloway a Chaerliwelydd
• Ystrad Clud

Arweinwyr, beirdd a chymeriadau eraill

• Aneirin, a gyfansoddodd Y Gododdin
• Coel Hen, brenin neu arweinydd ôl-Rufeinig
• Cunedda Wledig, sefydlwr Gwynedd
• Gwallog, brenin Elfed efallai
• Mynyddog Mwynfawr, brenin Gododdin
• Myrddin Wyllt, cymeriad chwedlonol
• Owain ab Urien, mab Urien Rheged
• Rhydderch Hen, brenin Ystrad Clud
• Taliesin, bardd Urien Rheged a'i fab Owain
• Urien Rheged, brenin Rheged

Gelynion a chyngreiriaid Gwŷr y Gogledd

Eingl-Sacsoniaid y gogledd

• Bernicia, teyrnas gwŷr Northumbria
• Deira, teyrnas y Deifr
• Hussa
• Ida
• Theoderic

Gwyddelod a Phictiaid

• Y Brithwyr, neu'r Pictiaid
• Dalriada, teyrnas Gwyddelig

Mae'r erthygl hon yn Eginyn. Gallwch helpu Wicipedia drwy ei datblygu.