Crwst: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
|||
| Llinell 14: | Llinell 14: | ||
=== Crwst pwff === |
=== Crwst pwff === |
||
[[Delwedd:Making puff pastry (butter) 3.jpg|bawd|Lapio menyn gyda chrwst pwff.]] |
|||
Defnyddir blawd a menyn, a weithiau ychydig o [[sudd lemwn]] i wneud crwst pwff. Defnyddir llai o fenyn i wneud crwst pwff bras. Nid yw crwst pwff bras yn codi cymaint â chrwst pwff, ond mae'n haws i'w wneud.<ref name=GH33>''Food Encyclopedia'' (2009), tt. 433.</ref> |
Defnyddir blawd a menyn, a weithiau ychydig o [[sudd lemwn]] i wneud crwst pwff. Defnyddir llai o fenyn i wneud crwst pwff bras. Nid yw crwst pwff bras yn codi cymaint â chrwst pwff, ond mae'n haws i'w wneud.<ref name=GH33>''Food Encyclopedia'' (2009), tt. 433.</ref> |
||
| Llinell 20: | Llinell 21: | ||
=== Crwst ''choux'' === |
=== Crwst ''choux'' === |
||
[[Delwedd:Profiterole by Swanksalot.jpg|bawd|[[Proffiterol]]iau: pyffiau hufen a [[saws siocled]].]] |
|||
[[Delwedd:Liebesknochen3a.JPG|bawd|''[[Éclair]]'' siocled wedi ei dorri'n hanner.]] |
|||
Gwneir crwst ''choux'' drwy gymysgu blawd, halen, menyn, a dŵr berwedig gan ffurfio toes caled, ac ychwanegu [[wy (bwyd|wyau]] cyfan drwy guro. Pobir darnau bychain o'r toes ar [[astell bobi|estyll pobi]], ar dymheredd uchel i gychwyn. Ffurfir swigoed aer wrth gymysgu'r toes, ac mae'r rhain yn chwyddo'n gyflym wrth bobi. O ganlyniad mae'r tu mewn yn llawn tyllau mawr a ellir eu llenwi gyda chynhwysion melys, megis [[hufen chwip]] i wneud [[pwff hufen|pyffiau hufen]], neu sawrus, megis [[berdys]] mewn saws i wneud ''voul-au-vents''. Mae tu allan y crwst yn ceulo wrth bobi ac yn weddol galed ac yn lliw brown.<ref name=EB2>{{dyf Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/49594/baking/50221/Puff-pastry |teitl=baking: puff pastry, chou paste |dyddiadcyrchiad=5 Mehefin 2015 }}</ref> |
Gwneir crwst ''choux'' drwy gymysgu blawd, halen, menyn, a dŵr berwedig gan ffurfio toes caled, ac ychwanegu [[wy (bwyd|wyau]] cyfan drwy guro. Pobir darnau bychain o'r toes ar [[astell bobi|estyll pobi]], ar dymheredd uchel i gychwyn. Ffurfir swigoed aer wrth gymysgu'r toes, ac mae'r rhain yn chwyddo'n gyflym wrth bobi. O ganlyniad mae'r tu mewn yn llawn tyllau mawr a ellir eu llenwi gyda chynhwysion melys, megis [[hufen chwip]] i wneud [[pwff hufen|pyffiau hufen]], neu sawrus, megis [[berdys]] mewn saws i wneud ''voul-au-vents''. Mae tu allan y crwst yn ceulo wrth bobi ac yn weddol galed ac yn lliw brown.<ref name=EB2>{{dyf Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/49594/baking/50221/Puff-pastry |teitl=baking: puff pastry, chou paste |dyddiadcyrchiad=5 Mehefin 2015 }}</ref> |
||
=== Ffilo a strwdel === |
=== Ffilo a strwdel === |
||
[[Delwedd:Strudel44.jpg|bawd|chwith|Strwdel afal.]] |
|||
Defnyddir blawd glwten-uchel, wyau, a chymhareb uwch na'r arfer o hylif i wneud toes hydrin a ellir ei rolio neu dynnu'n denau iawn. Mae hyn yn rhoi iddo gryfder tynnol sy'n addas i wneud crystiau megis [[ffilo]] a [[strwdel]].<ref name=EB/> |
Defnyddir blawd glwten-uchel, wyau, a chymhareb uwch na'r arfer o hylif i wneud toes hydrin a ellir ei rolio neu dynnu'n denau iawn. Mae hyn yn rhoi iddo gryfder tynnol sy'n addas i wneud crystiau megis [[ffilo]] a [[strwdel]].<ref name=EB/> |
||
Fersiwn yn ôl 17:08, 5 Mehefin 2015
Bwyd pob a wneir o does yw crwst. Gwneir y toes o flawd, halen, cymhareb uchel o fraster, ac ychydig o hylif. Gall hefyd gynnwys siwgr a chynhwysion eraill i flasu.[1] Y prif fathau o does a ddefnyddir i wneud crystiau yw crwst brau, crwst pwff, crwst haenog, a chrwst choux, a cheir hefyd sbwnj Génoise a chrystiau bras a lefeinir gyda burum megis brioche.[2]
Melysfwydydd yw'r mwyafrif o grystiau, ond ceir rhai crystiau sawrus megis voul-au-vents, bouchées, a rholiau selsig. Bwyteir crystiau melys am bwdin ac hefyd am damaid gyda choffi yng nghanol y bore neu am de'r prynhawn.[2]
Geirdarddiad
Daw'r gair Cymraeg "crwst" o'r gair Saesneg Canol crouste.[3]
Mathau o grwst
Crwst brau
Crwst brau yw'r crwst a ddefnyddir amlaf. Defnyddir cymhareb 2:1 o flawd i fraster. Os menyn yw'r braster ceir crwst bras, os saim llysiau gwyn yw'r braster ceir ansawdd dda. Ceir nifer o amrywiadau drwy ychwanegu cynhwysion, gan gynnwys crwst gwenith cyflawn, crwst cnau, crwst caws, crwst perlysiau, crwst olewydd, a chrwst hadau pabi.[4] Caiff y cynhwysion eu cyfuno'n dda fel bo'r crwst pob yn frau ac yn fain ei ansawdd, ac yn tueddu i falu'n friwsion yn hytrach na haenau.[1] Mae crwst brau melys yr un â chrwst brau, ond yn cynnwys siwgr, a weithiau melynwy. Defnyddir i wneud tartenni a pheis melys.[4] Mae'r crwst Ffrengig pate sucrée yn enghraifft o grwst brau sy'n cynnwys siwgr a melynwy.[5]
Crwst pwff
_3.jpg)
Defnyddir blawd a menyn, a weithiau ychydig o sudd lemwn i wneud crwst pwff. Defnyddir llai o fenyn i wneud crwst pwff bras. Nid yw crwst pwff bras yn codi cymaint â chrwst pwff, ond mae'n haws i'w wneud.[6]
Crwst haenog
Cymysgir blawd glwten-isel gyda menyn, bloneg, neu saim llysiau i dorri'r braster yn ddarnau. Defnyddir ychydig iawn o hylif, a chaiff y toes ei drin yn ysgafn. Math eithriadol o grwst haenog yw pâte feuilletée, a wneir drwy blygu ac ailblygu crwst llawn menyn gan ffurfio cannoedd o haenau o flawd a menyn sy'n codi yn y ffwrn yn 12 gwaith ei uchder.[1]
Crwst choux
Gwneir crwst choux drwy gymysgu blawd, halen, menyn, a dŵr berwedig gan ffurfio toes caled, ac ychwanegu wyau cyfan drwy guro. Pobir darnau bychain o'r toes ar estyll pobi, ar dymheredd uchel i gychwyn. Ffurfir swigoed aer wrth gymysgu'r toes, ac mae'r rhain yn chwyddo'n gyflym wrth bobi. O ganlyniad mae'r tu mewn yn llawn tyllau mawr a ellir eu llenwi gyda chynhwysion melys, megis hufen chwip i wneud pyffiau hufen, neu sawrus, megis berdys mewn saws i wneud voul-au-vents. Mae tu allan y crwst yn ceulo wrth bobi ac yn weddol galed ac yn lliw brown.[7]
Ffilo a strwdel
Defnyddir blawd glwten-uchel, wyau, a chymhareb uwch na'r arfer o hylif i wneud toes hydrin a ellir ei rolio neu dynnu'n denau iawn. Mae hyn yn rhoi iddo gryfder tynnol sy'n addas i wneud crystiau megis ffilo a strwdel.[1]
Ar draws y byd
Gorllewin Ewrop
Yng Ngwledydd Prydain mae crystiau yn cynnwys byns a lefeinir gyda burum. Ar y cyfandir, ceir strwdelau, crystiau cnau, merángs, a chrystiau Danaidd.[2]
Datblygodd traddodiad cywrain a soffistigedig o wneud crystiau yn Ffrainc, y Swistir ac Awstria, gyda phwyslais ar gynhwysion o'r ansawdd gorau a gwaith llaw gofalus a glân, a dilynir y broses hon ar draws y byd heddiw. Yn ôl y traddodiad hwn, mae toes neu deisen yn ffurfio sail i'r crwst, a rhoddir blasau ac ansoddau gwrthgyferbyniol gan lenwi gyda jam, hufen, crème pâtissière, neu gwstard, ac yn aml ychwanegir ffondant, siocled, neu eisin.[2]
Mae crystiau Sbaen a Phortiwgal yn llawn wyau, tra bo crystiau'r Eidal yn tueddu i gynnwys cymysgeddau o gnau ac nid cymaint o gynnyrch llaeth.[2]
Dwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol
Dylanwadwyd traddodiad crystiau yn Nwyrain Ewrop a'r Dwyrain Canol gan goginiaeth Otomanaidd, sef crystiau ffilo megis y baclafa.[2]
De a Dwyrain Asia
Ceir rhai crystiau yng nghoginiaeth India. Nid yw crystiau yn gyffredin iawn yn Tsieina, ac eithrio lloerdeisenni.[2]
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 (Saesneg) pastry (food). Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 5 Mehefin 2015.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Davidson, Alan. The Oxford Companion to Food (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2006), t. 585.
- ↑ crwst. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 27 Rhagfyr 2014.
- ↑ 4.0 4.1 Good Housekeeping Food Encyclopedia (Llundain, Collins & Brown, 2009), t. 432.
- ↑ (Saesneg) Pastry recipes. BBC Food. Adalwyd ar 5 Mehefin 2015.
- ↑ Food Encyclopedia (2009), tt. 433.
- ↑ (Saesneg) baking: puff pastry, chou paste. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 5 Mehefin 2015.