Rhyfeloedd y Rhosynnau

Rhosyn Swydd Gaerhirfryn

Rhosyn Swydd Efrog

Roedd Rhyfeloedd y Rhosynnau yn gyfres o ryfeloedd a ymladdwyd o 1455 i 1485 rhwng cefnogwyr Teulu'r Lancastriaid) a Theulu'r Iorciaid). Fe'i gelwir "Rhyfeloedd y Rhosynnau" am fod y rhosyn coch yn cynrychioli Lancaster a'r rhosyn gwyn yn cynrychioli Iorc. Y wobr fawr yn y rhyfeloedd hyn oedd Coron Lloegr. Er eu bod yn rhyfel cartref Seisnig ar un ystyr roedd yn anorfod fod Cymru'n cael ei thynnu i mewn iddynt.

Uchafbwynt y rhyfeloedd oedd buddugoliaeth Harri Tudur ym Mrwydr Bosworth yn 1485; diolch i'r cymorth a gafodd gan y Cymry a heidiai i'w gefnogi pan laniodd yn Sir Benfro, trechodd Harri y brenin Rhisiart III a chipiodd goron Lloegr gan agor cyfnod y Tuduriaid.

Rhyfeloedd y Rhosynnau yng Nghymru

Er na fu brwydrau o bwys yng Nghymru, yr oedd Cymru'n ffynhonnell bwysig o filwyr i'r ddwy blaid. Y ddau arweinydd pwysicaf yng Nghymru oedd y ddau Iarll Penfro, Siaspar Tudur dros y Lancastriaid a William Herbert dros yr Iorciaid. Yn ddiweddarach yr oedd gan Syr Rhys ap Thomas ran bwysig mewn codi milwyr i Harri Tudur yng Nghymru cyn brwydr Bosworth. Tueddai'r rhan fwyaf o'r Cymry i ochri â phlaid y Lancastriaid yn erbyn yr Iorciaid, ond yr oedd hefyd gryn gefnogaeth i'r Iorciaid. Roedd Guto'r Glyn er enghraifft yn blediwr selog i'r Iorciaid. Ym Mrwydr Mortimer's Cross yr oedd llawer o Gymry yn y ddwy fyddin, ac wedi i'r Iorciaid ennill y dydd, dienyddiwyd Owain Tudur. Bu farw Tywysog Cymru, Edward o San Steffan, ym Mrwydr Tewkesbury ar 4 Mai 1471.

Brwydrau Pwysig y Rhyfeloedd y Rhosynnau

Prif: Rhestr brwydrau Cymru

• Brwydr Wakefield (1460)
• Brwydr Mortimer's Cross (1461)
• Brwydr Towton (1461)
• Brwydr Barnet (1471)
• Brwydr Tewkesbury (1471)
• Brwydr Bosworth (1485)
• Brwydr Stoke (1487)

Gweler hefyd

• Rheinallt ap Gruffudd, amddiffynwr Harlech a'r Wyddgrug

Comin Wikimedia

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Rhyfeloedd y Rhosynnau

Eginyn erthygl sydd uchod am hanes. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.