Tsunami: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
→Gweler hefyd: man gywiriadau using AWB |
B →Gweler hefyd: remove redundant template, link FA now managed from Wikidata, removed: {{Cyswllt erthygl ddethol|id}} (2) using AWB |
||
Llinell 7: | Llinell 7: | ||
* [[Tsunami Cefnfor India 2004]] |
* [[Tsunami Cefnfor India 2004]] |
||
{{Cyswllt erthygl ddethol|id}} |
|||
{{Cyswllt erthygl ddethol|th}} |
|||
[[Categori:Peryglon naturiol]] |
[[Categori:Peryglon naturiol]] |
Fersiwn yn ôl 14:36, 29 Mai 2015
Ton neu nifer o donnau anferth yw Tsunami (Hepburn) (o'r 津波 Siapaneg ton fawr mewn porthladd, Kunrei-shiki: Tunami). Fel arfer, mae Tsunami yn cael ei chreu ar ôl daeargryn neu ffrwydriad llosgfynydd ar waelod y môr, neu wedi i feteoryn ddisgyn i'r môr. Mae ynni Tsunami yn gyson ac yn penderfynu uchder a chyflymder y tonnau. Felly mae uchder y don yn tyfu pryd mae hi'n dod i le mwy bas ger y tir ac mae ei chyflymder yn arafu. Tra bod y don yn symud ar wyneb y môr mae hi'n isel, yn gyflym ac o donfedd hir, ac felly mae'n anodd sylwi arni, ond mewn bae neu le arall cul a bas mae'n bosibl iddi fod yn fwy nag 30m uchder ac iddi achosi niwed erchyll.
Mae systemau rhybudd gan nifer o drefi ar lan y Môr Tawel (yn bennaf yn Siapan ac yn Hawaii) ac mae Sefydliadau Seismoleg a lloerennau yn gwylio a rhagfynegi Tsunami.