Rheged: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Addbot (sgwrs | cyfraniadau)
B Bot: Migrating 13 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q633573 (translate me)
ehangu
Llinell 1: Llinell 1:
[[Delwedd:North Britain 547-685.png|thumb|240px|Rheged a'r teyrnasoedd o'i chwmpas]]
[[Delwedd:North Britain 547-685.png|thumb|240px|Rheged a'r teyrnasoedd o'i chwmpas]]
{{Brythoniaid}}
{{Brythoniaid}}
Roedd '''Rheged''' yn deyrnas [[Brython|Frythonig]] yn [[Yr Hen Ogledd]] oddeutu’r [[6ed ganrif]]. Ymddengys mai [[Caerliwelydd]] oedd canolfan y deyrnas, ac roedd yn ymestyn dros ran sylweddol o’r hyn sy’n awr yn ogledd-orllewin [[Lloegr]] ac efallai dros ran o dde-orllewin [[Yr Alban]].
Roedd '''Rheged''' yn deyrnas [[Brython|Frythonig]] yn [[Yr Hen Ogledd]] oddeutu’r [[6ed ganrif]]. Yn ei hanterth, roedd yn roedd yn cynnwys pob rhan o'r 'Cumbria' fodern, gan gynnwys [[Catraeth]], ac ymddengys mai [[Caerliwelydd]] oedd canolfan y deyrnas. Roedd yn ymestyn dros ran sylweddol o’r hyn sy’n awr yn ogledd-orllewin [[Lloegr]] (i'r dwyrain o'r ''[[Pennines]]'' ac efallai dros ran o dde-orllewin [[Yr Alban]]; roedd yn cynnwys [[Dumfries a Galloway]] ac o bosib [[Swydd Ayr]] (neu Deyrnas Aeron). Eu harweinyddion mwyaf adnabyddus oedd Urien a'i fab Owain. Daeth y deyrnas i ben oddeutui 635 pan briododd gorwyres Urien gyda'r [[Oswy|Tywysog Oswiu o Northumbria]]. Ceir cyflwyniad o hanes y deyrnas yng Nghanolfan Rheged yn [[Penrith]], Cumbria.


Mae cyfeiriadau at Rheged ym marddoniaeth [[Taliesin]], sy’n cynnwys cerddi i frenin Rheged, [[Urien Rheged]], ac i’w fab [[Owain fab Urien]]. Disgrifir Urien fel arglwydd Llwyfenydd (dyffryn Afon Lyvennet heddiw), ac hefyd fel arglwydd [[Catraeth]].
Ceir cyfeiriadau at Rheged ym marddoniaeth [[Taliesin]], sy’n cynnwys cerddi i frenin Rheged, [[Urien Rheged]], ac i’w fab [[Owain fab Urien]]. Disgrifir Urien fel arglwydd Llwyfenydd (dyffryn Afon Lyvennet heddiw), ac hefyd fel arglwydd [[Catraeth]].


Roedd brenhinoedd Rheged yn cynnwys:
Roedd brenhinoedd Rheged yn cynnwys:

Fersiwn yn ôl 06:05, 30 Ebrill 2015

Rheged a'r teyrnasoedd o'i chwmpas
Tiriogaethau Prydain 500-700

Roedd Rheged yn deyrnas Frythonig yn Yr Hen Ogledd oddeutu’r 6ed ganrif. Yn ei hanterth, roedd yn roedd yn cynnwys pob rhan o'r 'Cumbria' fodern, gan gynnwys Catraeth, ac ymddengys mai Caerliwelydd oedd canolfan y deyrnas. Roedd yn ymestyn dros ran sylweddol o’r hyn sy’n awr yn ogledd-orllewin Lloegr (i'r dwyrain o'r Pennines ac efallai dros ran o dde-orllewin Yr Alban; roedd yn cynnwys Dumfries a Galloway ac o bosib Swydd Ayr (neu Deyrnas Aeron). Eu harweinyddion mwyaf adnabyddus oedd Urien a'i fab Owain. Daeth y deyrnas i ben oddeutui 635 pan briododd gorwyres Urien gyda'r Tywysog Oswiu o Northumbria. Ceir cyflwyniad o hanes y deyrnas yng Nghanolfan Rheged yn Penrith, Cumbria.

Ceir cyfeiriadau at Rheged ym marddoniaeth Taliesin, sy’n cynnwys cerddi i frenin Rheged, Urien Rheged, ac i’w fab Owain fab Urien. Disgrifir Urien fel arglwydd Llwyfenydd (dyffryn Afon Lyvennet heddiw), ac hefyd fel arglwydd Catraeth.

Roedd brenhinoedd Rheged yn cynnwys:

Yn ôl yr achau traddodiadol, roedd llinach arall yn disgyn o frawd Cynfarch, Elidir Lydanwyn; ei fab ef oedd Llywarch Hen.

Wedi i deynasoedd Eingl-Sacsoniaid Brynaich a Deifr uno I ddod yn deyrnas Northumbria, meddiannwyd Rheged gan Northumbria rywbryd cyn 730. Cofnodir priodas rhwng Oswy, brenin Northumbria a thywysoges o Rheged tua 638, ac efallai iddo etifeddu’r deyrnas o ganlyniad i’r briodas yma.

Heddiw

Rhoddwyd enw’r deyrnas i’r Rheged Discovery Centre gerllaw Penrith, Cumbria. Mae’r enw Cumbria ei hun yn dod o’r un gwreiddyn â Chymry.

Gweler hefyd

Y fynedfa i'r 'Rheged Discovery Centre' ger Penrith.