Bauhaus: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Dim crynodeb golygu
Llinell 2: Llinell 2:
[[File:Bauhaus-Dessau Atelierflügel.jpg|thumb|200px|Adeilad y Bauhaus, Dessau]]
[[File:Bauhaus-Dessau Atelierflügel.jpg|thumb|200px|Adeilad y Bauhaus, Dessau]]


Roedd y '''Bauhaus''' (''bauen'' = adeiladu, ''haus'' = tŷ) yn goleg gelf, cynllunio a pensaernïaeth [[Yr Almaen|Almaeneg]] o 1919 -1933 a fu'n hynod o ddylanwadol ar ddyluniad modern yn ystod ail hanner yr 20fed ganrif.
Roedd y '''Bauhaus''' ([[Almaeneg]]: ''bauen'' "adeiladu" + ''haus'' "tŷ") yn goleg [[celf]], cynllunio a [[pensaernïaeth]] [[Yr Almaen|Almaenig]] o 1919-1933 a fu'n ddylanwadol ar ddyluniad modern yn ystod ail hanner yr 20fed ganrif.


Sefydlwyd gan y pensaer [[Walter Gropius]]. Ei fwriad oedd uno celf, dylunio a phensaerniaeth.
Sefydlwyd gan y pensaer [[Walter Gropius]]. Ei fwriad oedd uno celf, dylunio a phensaerniaeth.



==Syniadaeth==
==Syniadaeth==
Llinell 26: Llinell 25:
Lleolwyd y ''Staatliches Bauhaus'' (Bauhaus Dinesig) yn wreiddiol yn nhref [[Weimar]]. Bu tref fach Weimar yn ganolfan llywodraeth Yr Almaen yn dilyn yr [[Rhyfel Byd Cyntaf]].
Lleolwyd y ''Staatliches Bauhaus'' (Bauhaus Dinesig) yn wreiddiol yn nhref [[Weimar]]. Bu tref fach Weimar yn ganolfan llywodraeth Yr Almaen yn dilyn yr [[Rhyfel Byd Cyntaf]].


Adnabyddir y cyfnod rhwng 1919 a 1933 yn yr Almaen fel [[Gweriniaeth Weimar]] a fu'n nodweddiadol am rhyddid a chreadigrwydd celfyddydol yn erbyn cefndir o ymladd gan grwpiau gwleidyddol Comiwnyddol ac asgell de, problemau economaidd a thlodi difrifol.
Adnabyddir y cyfnod rhwng 1919 a 1933 yn yr Almaen fel Cyfnod [[Gweriniaeth Weimar]] a fu'n nodweddiadol am rhyddid a chreadigrwydd celfyddydol yn erbyn cefndir o ymladd gan grwpiau gwleidyddol Comiwnyddol ac asgell de, problemau economaidd a thlodi difrifol.


Fel canlyniad i'r problemau hyn, tyfodd gefnogaeth i [[Adolf Hitler]] a'r [[Natsïaid]] a oedd yn gweld celf fodern yn groes i'w syniadaeth eithafol. Fe gondemnion nhw'r Bauhaus yn [[Iddewiaeth|Iddewig]], [[Comiwnyddiaeth|Comiwnyddol]] ac yn [[Entartete Kunst]] ('celf ddirywiedig'). <ref>http://www.arthistoryunstuffed.com/bauhaus-the-fate-of-the-bauhaus/</ref>
Fel canlyniad i'r problemau hyn, tyfodd gefnogaeth i [[Adolf Hitler]] a'r [[Natsïaid]] a oedd yn gweld celf fodern yn groes i'w syniadaeth eithafol. Fe gondemnion nhw'r Bauhaus am fod yn [[Iddewiaeth|Iddewig]] ac yn [[Comiwnyddiaeth|gomiwnyddol]] ac am fod yn ''[[Entartete Kunst]]'' (sef 'celf ddirywiedig').<ref>http://www.arthistoryunstuffed.com/bauhaus-the-fate-of-the-bauhaus/</ref>
Ym 1925 bu rhaid i symud i [[Dessau]] oherwydd problemau ariannol a gwrthwynebiad y Natsïaid yn Weimar.
Ym 1925 bu rhaid i symud i [[Dessau]] oherwydd problemau ariannol a gwrthwynebiad y Natsïaid yn Weimar.
Llinell 43: Llinell 42:
<ref>http://www.architectweekly.com/2012/12/why-was-bauhaus-style-so-important.html</ref> <ref>Bauhaus Culture: From Weimar to the Cold War, Kathleen James-Chakraborty, ISBN-10: 0816646880, ISBN-13: 978-0816646883, University of Minnesota Press (18 July 2006)</ref>
<ref>http://www.architectweekly.com/2012/12/why-was-bauhaus-style-so-important.html</ref> <ref>Bauhaus Culture: From Weimar to the Cold War, Kathleen James-Chakraborty, ISBN-10: 0816646880, ISBN-13: 978-0816646883, University of Minnesota Press (18 July 2006)</ref>


==Dolenni==
==Dolenni allanol==
[[File:Bauhaus and Bauhaus 93 Typeface.pdf|thumb|200px|Ffont yn seiliedig ar gynllun arbrofol Herbert Bayers 1925]]
[[File:Bauhaus and Bauhaus 93 Typeface.pdf|thumb|200px|Ffont yn seiliedig ar gynllun arbrofol Herbert Bayers 1925]]


Llinell 52: Llinell 51:
==Cyfeiriadau==
==Cyfeiriadau==
{{reflist}}
{{reflist}}

[[Categori:Celf]]
[[Categori:Hanes yr Almaen]]
[[Categori:Sefydliadau 1919]]

Fersiwn yn ôl 02:00, 26 Chwefror 2015

Adeilad y Bauhaus, Dessau
Adeilad y Bauhaus, Dessau

Roedd y Bauhaus (Almaeneg: bauen "adeiladu" + haus "tŷ") yn goleg celf, cynllunio a pensaernïaeth Almaenig o 1919-1933 a fu'n ddylanwadol ar ddyluniad modern yn ystod ail hanner yr 20fed ganrif.

Sefydlwyd gan y pensaer Walter Gropius. Ei fwriad oedd uno celf, dylunio a phensaerniaeth.

Syniadaeth

Logo'r Bauhaus

Credai sylfaenwyr y Bauhaus roedd angen diwygio'r modd a ystyriwyd celf a phensaernïaeth i fod yn gyfrwng i drawsnewid cymdeithas a chreu gwell bywydau i bobl gyffredin.

Edrychai'r Bauhaus ar ddylunio mewn ffordd wyddonol. Rhoddwyd pwyslais ar godi statws crefftau i’r un lefel â chelf gain a phwysigrwydd dylunio ac ymarferoldeb defnydd ar gyfer cynnyrch masnachol i'r cyhoedd.[1]

Walter Gropius, 1919

Roedd y darlithwyr y Bauhaus yn cynnwys rhai o’r artistiaid mwyaf y cyfnod fel: Herbert Bayer, Lyonel Feininger, Walter Gropius, Johannes Itten, Wassily Kandinsky, Paul Klee, László Moholy-Nagy, Piet Mondrian, Ludwig Mies van der Rohe a Victor Vasarely.

Bu rhaid i fyfyrwyr gymryd cwrs sylfaen yn gyntaf er mwyn astudio egwyddorion craidd.

Penodwyd y peintiwr Johannes Itten ym 1919 i ddatblygu'r cwrs sylfaen. Yn lle copïo ac astudio gwaith arlunwyr enwog fel oedd yr arfer, o dan Itten bu'r myfyrwyr yn arbrofi ac yn archwilio lliw, ffurf, defnyddiau mewn awyrgylch rhydd. Gadwodd Ittens ym 1922 wrth i Gropius rhoi mwy o bwyslais ar dechnoleg a phenodwyd y constuctavist László Moholy-Nagy yn ei le. [2]

Ym 1928 ymddiswyddodd Gropius fel cyfarwyddwr a'i ddilynwyd gan y pensaer Hannes Meyer. Yn parhau gyda'r egwyddor o ddylunio ar gyfer cynhyrchu masnachol eang, ond yn symud i ffwrdd o elfennau o'r cwricwlwm oedd yn teimlo'n rhy ffurfiol gan bwysleisio defnydd cymdeithasol pensaernïaeth er budd y cyhoedd yn hytrach na moethusrwydd preifat. Bu hysbysebu, teipograffi a ffotograffiaeth yn amlwg yn gwaith y Bauhaus o dan ei arweiniad.

Gwrthwynebiad

Crud babi, 1922

Lleolwyd y Staatliches Bauhaus (Bauhaus Dinesig) yn wreiddiol yn nhref Weimar. Bu tref fach Weimar yn ganolfan llywodraeth Yr Almaen yn dilyn yr Rhyfel Byd Cyntaf.

Adnabyddir y cyfnod rhwng 1919 a 1933 yn yr Almaen fel Cyfnod Gweriniaeth Weimar a fu'n nodweddiadol am rhyddid a chreadigrwydd celfyddydol yn erbyn cefndir o ymladd gan grwpiau gwleidyddol Comiwnyddol ac asgell de, problemau economaidd a thlodi difrifol.

Fel canlyniad i'r problemau hyn, tyfodd gefnogaeth i Adolf Hitler a'r Natsïaid a oedd yn gweld celf fodern yn groes i'w syniadaeth eithafol. Fe gondemnion nhw'r Bauhaus am fod yn Iddewig ac yn gomiwnyddol ac am fod yn Entartete Kunst (sef 'celf ddirywiedig').[3]

Ym 1925 bu rhaid i symud i Dessau oherwydd problemau ariannol a gwrthwynebiad y Natsïaid yn Weimar.

Roedd Dessau'n dref ddiwydiannol gan roi'r cyfle i gydweithio gyda llawer o'r cwmnïau lleol i gynllunio eu cynnyrch. Ym 1928 ymddiswyddodd Gropius fel cyfarwyddwr a'i ddilynwyd gan y pensaer Hannes Meyer. Ond pan daeth y Natsïaid i rym yn Dessau hefyd ymddiswyddodd Hannes Meyer ym 1930.

Roedd rhaid i'w olynydd Ludwig Mies van der Rohe cynnal y sefydliad yn wyneb gwrthwynebiad cynyddol. Bu rhaid symud yr ysgol eto ym 1932, y tro yma i Berlin cyn i'r Natsïaid gorfodi ei chau'n gyfan gwbl y flwyddyn ganlynol. [4]

Dylanwad

Model cyfrifiadurol o'r Gadair 'Wassily' gan Marcel Breuer

Gorfodwyd llawer o ddarlithwyr, arlunwyr a myfyrwyr a oedd yn gysylltiedig â'r Bauhaus ffoi o'r Almaen, sawl un i'r Unol Daleithiau fel Walter Gropius i Brifysgol Harvard, a Marcel Breuer a Joseph Albers ym Mhrifysgol Yale.

Wedi'r Ail Ryfel Byd daeth syniadaeth a ddatblygwyd gan y Bauhaus yn un o brif ddylanwadu dylunio a phensaernïaeth Moderniaeth a mae ei ôl i'w weld ar y cynnych, dodrefn, adeiladau, teipograffi, hysbysebion a thechnoleg a defnyddiwn bob dydd heddiw. [5] [6]

Dolenni allanol

Ffont yn seiliedig ar gynllun arbrofol Herbert Bayers 1925

Cyfeiriadau

  1. ↑ http://www.theartstory.org/movement-bauhaus.htm
  2. ↑ http://bauhaus-online.de/en/atlas/das-bauhaus/lehre
  3. ↑ http://www.arthistoryunstuffed.com/bauhaus-the-fate-of-the-bauhaus/
  4. ↑ The 20th-Century art book.|year=2001|publisher=Phaidon Press|location=London|isbn=0714835420|edition=Reprinted.
  5. ↑ http://www.architectweekly.com/2012/12/why-was-bauhaus-style-so-important.html
  6. ↑ Bauhaus Culture: From Weimar to the Cold War, Kathleen James-Chakraborty, ISBN-10: 0816646880, ISBN-13: 978-0816646883, University of Minnesota Press (18 July 2006)
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Bauhaus&oldid=1682907"