Rheilffordd Dyffryn Rheidol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Llinell 343: | Llinell 343: | ||
[[Categori:Aberystwyth]] |
[[Categori:Aberystwyth]] |
||
[[Categori:Cludiant yng Ngheredigion]] |
|||
[[Categori:Rheilffyrdd cledrau cul|Dyffryn Rheidol]] |
[[Categori:Rheilffyrdd cledrau cul|Dyffryn Rheidol]] |
||
[[Categori:Rheilffyrdd treftadaeth |
[[Categori:Rheilffyrdd treftadaeth Ceredigion|Dyffryn Rheidiol]] |
Fersiwn yn ôl 00:19, 1 Awst 2014
Rheilffordd gul yw Rheilffordd Cwm Rheidol (Saesneg: Vale of Rheidol Railway), â chledrau lled 1 troedfedd a 11 3/4 modfedd iddo. Fe ddringa'r rheilffordd o Aberystwyth i Bontarfynach trwy Ddyffryn Rheidol. Fe ddefynyddir y rheilffordd yn bennaf gan dwristiaid, ond adeiladwyd yn wreiddiol i gludo plwm o'r mwyngloddiau.
Rheilffordd Dyffryn Rheidol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Hanes
Pasiwyd deddf i adeiladu'r rheilffordd ar 6 Awst 1897.Doedd hi ddim posibl codi arian mor gyflym a disgwyliwyd,[1] ond dechreuodd gwaith ym 1901. Prif beiriaddydd oedd Syr James Szlumper. Defnyddiwyd locomotif, Talybont, ailenwyd Rheidol, o Dramffordd Plynlimon a Hafan. Agorwyd y Rheilffordd ar 22 Rhagfyr, 1902, yn ddefnyddio dau locomotif 2-6-2T ag adeiladwyd gan Davies a Metcalfe a locomotif 2-4-0T ag adeiladwyd gan Bagnall.[2] Ail-agorwyd rhai o byllau plwm yr ardal, ac aeth y plwm ar y rheilffordd i Aberystwyth ac ymlaen ar longau. Cludwyd plwm o Bwll Plwm Rheidol gan raff dros Dyffryn Rheidol i'r Rheilffordd yn ymyl Rhiwfron.[2] Aeth pren i'r cymoedd, lle defnyddiwyd o fel pyst pwll. Roedd gorsafoedd gwreiddiol Aberystwyth, Llanbadarn, Capel Bangor, Nantyronen a Phontarfynach.
Ym 1912, ystyriwyd defnyddio pŵer trydan o Afon Rheidol. Ond daeth y rheilffordd yn rhan o Reilffordd y Cambrian yr un flwyddyn. Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, caewyd y Pwll Plwm Rheidol ac roedd llai o wasanaethau i deithwyr. Ym 1923, daeth Rheilffordd y Cambrian yn rhan y Rheilffordd Great Western. Adeiladwyd gorsaf newydd drws nesaf i'r prif orsaf Great Western y dref.[2]. Gorffennodd y gwasanaeth nwyddau a chaewyd y lein i'r harbwr. Daeth gwasanaeth dros y gaeaf i ben ym 1930. Caewyd y lein yn ystod yr Ail Rhyfel Byd.
Daeth y rheilffordd yn rhan o Reilffyrdd Prydeinig ym 1948. Ym 1966, yn dilyn caead yr hen Reilffordd Manceinion ac Aberdaugleddau trosglwyddwyd terminws y lein Dyffryn Rheidol i'w hen blatfform yn y brif orsaf..[2]
Preifateiddiwyd ym 1989, ym mherchnogaeth ymddiriodolaeth elusennol.
Locomotifau
Adeiladwyd y tri locomotifau 2-6-2t presennol gan y Rheilffordd Great Western yn ei weithdai yn Swindon rhwng 1923 a 1924. Ar hyn o bryd mae rhif 7, Owain Glyndŵr, yn cael ei adnewyddu. Mae rhif 8, Llewelyn, a rhif 9, Prince of Wales, yn gweithio ar y rheilffordd. Rhestrir isod y locomotifau perchenogwyd gan y rheilffordd, llogwyd iddynt, neu adeiladwyd i'm cynlluniau.
Delwedd | Locomotif | hen rif RDR. | rhif GWR ym 1923 | rhif GWR ym 1946 | rhif TOPS ym 1968 | rhif presennol | Enw | Nodiadau |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Locomotifau cynt | ||||||||
- | 1 | 1 | 1212 | - | - | - | Edward VII | Sgrapiwyd yn 1930au (cafwyd gwared o'i enw 1923). |
- | 2 | 2 | 1213 † | - | - | - | Prince of Wales | Sgrapiwyd 1924. |
- | 3 | 3 | 1198 | - | - | - | Rheidol | Withdrawn and scrapped 1924. |
- | 4 | 4 | - | - | - | 4 | Palmerston | Llogwyd o Reilffordd Ffestiniog ym 1902. Dychwelodd ym 1922, ac yn gweithio yno o hyd. |
Locomotifau presennol | ||||||||
7 | - | 7 | 7 | 98007 | 7 | Owain Glyndŵr | Yn cael ei adnewyddu. Enwyd gan Rheilffyrdd Brydeinig. | |
8 | - | 8 | 8 | 98008 | 8 | Llywelyn | Enwyd gan Rheilffyrdd Brydeinig. | |
9 | - | 1213 † | 9 | 98009 | 9 | Prince of Wales | Enwyd gan Rheilffyrdd Brydeinig. | |
10 | - | - | - | - | 10 | - | Locomotif diesel. |
† Locomotifau gwahanol. Cafwyd yr un rhif fel arfer cyllidol.
Cerbydau
Mae'r rheilffordd yn defnyddio cerbydau adeiladwyd gan Rheilffordd Great Western yn Swindon rhwng 1923 a 1938. Lliwiau wedi amrywio dros y blynyddoedd, ond wedi bod yn frown ac hufen ers y 1980au.[3]
Rhif GWR (1923) | Rhif BR (1948) | Rhif BR (1987) | Thif VoR (1989) | Adeiladwyd | Adeiladwr | Math | Nodiadau |
---|---|---|---|---|---|---|---|
137 | M137W | 137 | 19 | 1938 | Swindon | Brêc llawn pedair olwyn | Adeiladwyd ar is-ffrâm 1902. |
4143 | M4143W | 4143 | 1 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | |
4144 | M4144W | 4144 | 2 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | |
4145 | M4145W | 4145 | 3 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | |
4146 | M4146W | 4146 | 4 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | |
4147 | M4147W | 4147 | 5 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | |
4148 | M4148W | 4148 | 6 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | |
4149 | M4149W | 4149 | 7 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | Atgyweirir ar hyn o bryd. |
4150 | M4150W | 4150 | 8 | 1938 | Swindon | Salŵn rhannol gaeëdig ail dosbarth | |
4151 | M4151W | 4151 | 9 | 1938 | Swindon | Salŵn rhannol gaeëdig ail dosbarth | |
4994 | M4994W | 4734 | 10 | 1938 | Swindon | Salŵn caeëdig ail dosbarth | |
4995 | M4995W | 4735 | 11 | 1938 | Swindon | Salŵn brêc caeëdig dosbarth cyntaf/ail | |
4996 | M4996W | 4736 | 12 | 1938 | Swindon | Salŵn brêc caeëdig dosbarth cyntaf/ail | |
4997 | M4997W | 4737 | 13 | 1923 | Swindon | Salŵn rhannol gaeëdig ail dosbarth | |
4998 | M4997W | 4738 | 14 | 1923 | Swindon | Salŵn rhannol gaeëdig ail dosbarth | |
4999 | M4999W | 4739 | 15 | 1923 | Swindon | Salŵn caeëdig "Vista" | Ar gadw. |
5000 | M5000W | 4740 | 16 | 1923 | Swindon | Salŵn rhannol gaeëdig ail dosbarth | Ar gadw. |
Cyfeiriadau
- ↑ Gwefan Steamrailwaylines
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Gwefan Rheilffyrdd Treftadaeth Prydeinig
- ↑ British Railway Locomotives & Coaching Stock, cyhoeddwyd gan Platform 5 rhwng 1984 a 1987.
Dolen allanol
- (Saesneg) Rheilffordd Dyffryn Rheidol