Dinmael: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Addbot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5278387 (translate me) |
|||
Llinell 17: | Llinell 17: | ||
{{cyfeiriadau}} |
{{cyfeiriadau}} |
||
== |
==Dolen allanol== |
||
* [http://www.cynnal.co.uk/einbro/dinmael/ Gwefan Bro Dinmael] |
* [http://www.cynnal.co.uk/einbro/dinmael/ Gwefan Bro Dinmael] |
||
Llinell 24: | Llinell 24: | ||
[[Categori:Hanes Conwy]] |
[[Categori:Hanes Conwy]] |
||
[[Categori:Hanes Sir Ddinbych]] |
[[Categori:Hanes Sir Ddinbych]] |
||
[[Categori:Llangwm, Conwy]] |
|||
[[Categori:Teyrnas Gwynedd]] |
[[Categori:Teyrnas Gwynedd]] |
||
[[Categori:Teyrnas Powys]] |
[[Categori:Teyrnas Powys]] |
Fersiwn yn ôl 00:28, 26 Gorffennaf 2014
Bro, hen arglwyddiaeth a chwmwd yng nghalon Gogledd Cymru yw Dinmael. Mae ei hanes cynnar yn dywyll ac ychydig iawn o gyfeiriadau sydd 'na iddi yn y cofnodion. Mae elfen gyntaf yr enw, 'din(as)', yn golygu 'caer, amddiffynfa', tra bod 'mael' yn golygu naill ai 'uchel' neu 'tywysog, brenin': "Y Gaer Uchel" yw'r ystyr yn ôl pob tebyg felly.
Hanes
Mae Dinmael yn ardal yn y canol rhwng teyrnas Gwynedd a'r Berfeddwlad i'r gogledd a Phowys yn y de. Tir mynyddig uchel a rennir gan gymoedd agored ydyw. Yn y de a'r de-ddwyrain mae'n ffinio ag Edeirnion a Phenllyn, dau gantref strategol y newidiai eu meddiant rhwng Gwynedd a Phowys. Yn y gogledd ffiniai â chantrefi Rhos a Dyffryn Clwyd. Ni fu erioed yn ardal boblog ond roedd rheolaeth arni yn bwysig yn ddiweddarach yn Oes y Tywysogion oherwydd fod llwybr yn arwain i fyny o Lyndyfrdwy trwy Gerrigydrudion i gyfeiriad Nant Conwy a chalon Gwynedd.
Ar ganol y 12fed ganrif Einion ab Ednyfed, brawd Gwenllïan gwraig Rhirid Flaidd, oedd arglwydd Dinmael (neu'n dal tir sylweddol yno). Owain Brogyntyn oedd arglwydd Dinmael yn 1180.
Y fro heddiw
Mae'r rhan fwyaf o diriogaeth Bro Dinmael yn gorwedd yn sir Conwy heddiw ac mae'n sylweddol lai na'r hen gwmwd. Mae'n fro wledig, amaethyddol, heb lawer o dai. Yr unig ganolfan o unrhyw faint yw pentref bychan Y Maerdy. Ceir Ysgol Dinmael yn Ninmael sy'n cynnig addysg gynradd i blant y fro. Mae rhieni'r plant yn cael y dewis o'i hanfon i Ysgol y Berwyn, Y Bala (Gwynedd) neu Ysgol Brynhyfryd, Rhuthun (Sir Ddinbych).[1]
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
- ↑ Ysgol Dinmael ar wefan Bro Dinmael.