Machen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu
Llinell 8: Llinell 8:
==Hanes Diwydianol==
==Hanes Diwydianol==
Roedd pentref Machen yn wereiddiedig yn niwydianau glo a haearn yn deillio o'r 17eg ganrif. Er does dim llawer o ôl y diwydianau ar ôl yn gyfredol, roedd y pentref yn leoliad i Efail Machen a sawl pwll glo. Mae yna lwybr hanesyddol leol sy'n ymweld a rhai o'r manau yma. Roedd Efail Machen wedi mabwysiadu dull Osmond o gynhyrchu haearn gyr yn gynnar yn ei hanes.
Roedd pentref Machen yn wereiddiedig yn niwydianau glo a haearn yn deillio o'r 17eg ganrif. Er does dim llawer o ôl y diwydianau ar ôl yn gyfredol, roedd y pentref yn leoliad i Efail Machen a sawl pwll glo. Mae yna lwybr hanesyddol leol sy'n ymweld a rhai o'r manau yma. Roedd Efail Machen wedi mabwysiadu dull Osmond o gynhyrchu haearn gyr yn gynnar yn ei hanes.
Roedd un o orsafoedd rheilffordd [[Brycheiniog]] a [[Merthyr]] ac yn gangen i gaerffili ar rheilffordd Pontypridd, Caerffili a Chasnewydd, a gaewyd i deithwyr ym 1956. Heddiw mae yna gangen weddilliol o RB&M yn agored i wasanaethu chwarel Hanson Aggregates ym Machen.
Roedd un o orsafoedd rheilffordd [[Brycheiniog]] a [[Merthyr]] ac hefyd yn gangen i [[Gaerffili]] ar rheilffordd [[Pontypridd]], [[Caerffili]] a [[Chasnewydd]], a gaewyd i deithwyr ym 1956. Heddiw mae yna gangen weddilliol o RB&M yn agored i wasanaethu chwarel Hanson Aggregates ym Machen.


==Chwaraeon==
==Chwaraeon==

Fersiwn yn ôl 11:36, 21 Hydref 2013

Hen domenni gwastraff uwchben Machen.

Mae Machen (Cyfeirnod OS: ST 226 887) yn bentref eitha mawr, wedi'i leoli tair milltir i'r dwyrain o Gaerffili ar ffordd yr A468 ym Mwrdeistref Sirol Caerffili yn ne Cymru. Mae Bedwas a Threthomas gerllaw, sydd ynghyd â Machen yn llunio ward cyngor. Ceir Castell Machen, un o gestyll y tywysogion Cymreig, ger y pentref.

Saif y pentref wrth droed Mynydd Machen. Mae'n bosibl cerdded i fyny ac ar hyd y mynydd, lle mae nifer o feini a enwir mewn chwedlau lleol. Dywed un chwedl y bu Sant Pedr yn ymweld a Chymru. Ar ymddangosiad sydyn y Diafol, cododd nifer o feini mawrion a'u gosod yn ei ffedog er mwyn gallu eu cario yn rhwyddach. Erlidiwyd ef gan y Diafol, a bu'r ddau'n neidio o gopa un mynydd i'r llall. Wrth i'r Diafol lanio ar gopa Mynydd Machen, arhosodd er mwyn dal ei anadl a dechreuodd Sant Pedr daflu'r meini tuag ato, gan eu gadael ar wasgar o gwmpas y fro.

Creodd Dennis Spargo, trigolyn o Fachen, ffilm o'r enw Machen: Then & Now, sef hanes y pentref yn 2005, ynghyd â'i deulu a'i ffrindiau.

Hanes Diwydianol

Roedd pentref Machen yn wereiddiedig yn niwydianau glo a haearn yn deillio o'r 17eg ganrif. Er does dim llawer o ôl y diwydianau ar ôl yn gyfredol, roedd y pentref yn leoliad i Efail Machen a sawl pwll glo. Mae yna lwybr hanesyddol leol sy'n ymweld a rhai o'r manau yma. Roedd Efail Machen wedi mabwysiadu dull Osmond o gynhyrchu haearn gyr yn gynnar yn ei hanes. Roedd un o orsafoedd rheilffordd Brycheiniog a Merthyr ac hefyd yn gangen i Gaerffili ar rheilffordd Pontypridd, Caerffili a Chasnewydd, a gaewyd i deithwyr ym 1956. Heddiw mae yna gangen weddilliol o RB&M yn agored i wasanaethu chwarel Hanson Aggregates ym Machen.

Chwaraeon

Mae gan Machen dîm rygbi lleol. Maent yn chwarae yn Adran Pedwar Dwyrain URC ac mae'r tîm yn gwisgo crys glas gydag ochrau du, trowsus byr du a hosannau du. Maent yn chwarae eu gemau cartref ar Maes Lles Machen.

Addysg

Mae yna ysgol cynradd ym machen or enw 'Machen Primary/Ysgol Gynradd Machen. Mae'r ysgol yn darparu ei addysg trwy gyfrwng y Saesneg (gyda'r eithriad o'r Gymraeg Fel Ail Iaith). Mae yna hefyd ysgol gristnogol annibynnol ym Machen o'r enw 'Wycliff Independent Christian School' (Ysgol Annibynol Gristnogol Wycliff), sydd yn darparu addysg trwy gyfrwng y Saesneg a thrwy weledigaeth christnogol unigryw.

Pobl Nodiedig

Alfred Edward Morgans (17 Chwefror 1850 – 10 August 1933), Prif Weinidog Gorllewin Awstralia am mond 32 o ddyddiau in 1901. Cafodd ei eni ym Machen.

Ian Thomas the former Glamorgan County Cricket Club cricketer, is from Machen. He played for Glamorgan between 1998 and 2005 winning two one day league winners trophies with the club. He is also remembered for scoring the first Televised 20-20 century in 2004 (116 Not Out against Somerset.)

Mae Ian Thomas a oedd yn gyn gricedwr i Glwb Criced Sir Forganwg yn dod o Fachen. Fe chwaraeodd dros Forganwg rhwng 1998 a 2005 gan ennill dwy dlws cynghrair un diwrnod gyda'r clwb. Cofir amdano hefyd am iddo sgorio'r can rhediad cyntaf i'w ddarlledu ar deledu yn 2004 (116 heb ei wared yn erbyn Gwlad yr Hâf).

Daw'r gwleidydd Ron Davies o Fachen. Anrhydeddwyd ef, yn aelod o'r Orsedd gyda'r enw barddol "Ron o Fachen". Nodir Ron hefyd fel "pensaer datganoli Cymreig", tra'n gweini fel ysgrifennydd gwladwrol Cymru yng nghabined Plaid Lafur Tony Blair.