Robert Thomas (Ap Vychan): Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 18:39, 20 Medi 2013

Robert Thomas (Ap Vychan) (Delwedd o Gasgliad John Thomas, Llyfrgell Genedlaethol Cymru)

Llenor a gweinidog Cymreig o ardal Penllyn, Gwynedd, oedd Robert Thomas, enw barddol Ap Vychan neu Ap Fychan (11 Awst 1809 – 23 Ebrill 1880). Roedd yn perthyn i Fychaniaid Caer Gai ac felly'n ddisgynydd pell i Rowland Vaughan, Gwerful Fychan a Tudur Penllyn.

Bywgraffiad

Ganed Ap Vychan (sic gyda 'V') mewn bwthyn wrth waelod Pennant-Lliw ym mhlwyf Llanuwchllyn. Tyfodd i fyny mewn amgylchiadau caled iawn. Dywed am ei fam,

Llon oedd, llawen o hyd, — eon wenai

Yn wyneb caledfyd;

Canai hi heb ofni'r byd

Yn oedfa gerwin adfyd.

Cafodd ei addysg i gyd gan ei dad, Dafydd Thomas, a ddysgodd iddo ddarllen a sgwennu Cymraeg ac elfennau rhifyddiaeth. Ar ôl gweithio fel gwas yma ac acw, aeth i fod yn brentis yng Nghonwy a phriododd ferch ei feist, William Jones. Dechreuodd bregethu. Daeth Ap Vychan yn gyfaill i'r Methodus mawr J. R. Jones, Ramoth. Bu'n weinidog yn Ninas Mawddwy a phlwyf Rhiwabon, ymysg lleoedd eraill a chafodd waith fel golygydd Y Dysgedydd, cylchgrawn yr Annibynwyr. Yn 1873 fe'i apwyntiwyd yn athro diwinyddiaeth yng Ngholeg y Bala a daeth i adnabod Michael D. Jones. Bu farw yn 1880.

Gwaith llenyddol

Gwnaeth Ap Vychan dipyn o enw iddo'i hun fel bardd, gan ennill dwy gadair am ei awdlau yn Eisteddfodau'r Rhyl a Chaerleon, ond nid oes llawer o werth i'w farddoniaeth. Fe'i cofir yn bennaf fel awdur rhyddiaith mewn arddull syml, diddorol, a byw ar y pynciau agosaf at ei galon, sef cymdeithas, traddodiadau a chymeriadau Penllyn a Gwynedd. Mae ei hunangofiant yn ddogfen gymdeithasol bwysig ar fywyd gwerin cefn gwlad gogledd Cymru yn hanner cyntaf y 19eg ganrif.

Llyfryddiaeth

Gwaith Ap Vychan, gol. O. M. Edwards (Cyfres y Fil)

Ceir detholiad da o ryddiaith Ap Vychan yn y gyfrol Hunangofiant ac Ysgrifau Ap Fychan, gol. W. Lliedi Williams (Gwasg Prifysgol Cymru, 1948). Cyhoeddwyd rhai o'i draethodau yn y cofiant iddo gan Michael D. Jones a D. V. Thomas.

Dolennau allanol

Y Bywgraffiadur Ar-lein

@@ Llinell 2: / Llinell 2: @@
 Llenor a gweinidog [[Cymry|Cymreig]] o ardal [[Penllyn]], [[Gwynedd]], oedd '''Robert Thomas''', enw barddol '''Ap Vychan''' neu '''Ap Fychan''' ([[11 Awst]] [[1809]] – [[23 Ebrill]] [[1880]]). Roedd yn perthyn i Fychaniaid [[Caer Gai]] ac felly'n ddisgynydd pell i [[Rowland Vaughan]], [[Gwerful Fychan]] a [[Tudur Penllyn]].
+==Bywgraffiad==
-Ganed Ap Vychan (''sic'') mewn bwthyn wrth waelod [[Pennant-Lliw]] ym mhlwyf [[Llanuwchllyn]]. Tyfodd i fyny mewn amgylchiadau caled iawn. Dywed am ei fam,
+Ganed Ap Vychan (''sic'' gyda 'V') mewn bwthyn wrth waelod [[Pennant-Lliw]] ym mhlwyf [[Llanuwchllyn]]. Tyfodd i fyny mewn amgylchiadau caled iawn. Dywed am ei fam,
-:'Llon oedd, llawen o hyd, — eon wenai
+:Llon oedd, llawen o hyd, — eon wenai
 :Yn wyneb caledfyd;
 :Canai hi heb ofni'r byd
-:Yn oedfa gerwin adfyd.'
+:Yn oedfa gerwin adfyd.
 Cafodd ei addysg i gyd gan ei dad, Dafydd Thomas, a ddysgodd iddo ddarllen a sgwennu [[Cymraeg]] ac elfennau rhifyddiaeth. Ar ôl gweithio fel gwas yma ac acw, aeth i fod yn brentis yng [[Conwy (tref)|Nghonwy]] a phriododd ferch ei feist, William Jones. Dechreuodd bregethu. Daeth Ap Vychan yn gyfaill i'r [[Methodistiaeth|Methodus]] mawr [[J. R. Jones, Ramoth]]. Bu'n weinidog yn [[Dinas Mawddwy|Ninas Mawddwy]] a phlwyf [[Rhiwabon]], ymysg lleoedd eraill a chafodd waith fel golygydd ''Y Dysgedydd'', cylchgrawn yr [[Annibynwyr]]. Yn [[1873]] fe'i apwyntiwyd yn athro [[diwinyddiaeth]] yng [[Coleg y Bala|Ngholeg y Bala]] a daeth i adnabod [[Michael D. Jones]]. Bu farw yn 1880.
+==Gwaith llenyddol==
 Gwnaeth Ap Vychan dipyn o enw iddo'i hun fel bardd, gan ennill dwy [[cadair|gadair]] am ei [[awdl]]au yn [[Eisteddfod]]au'r [[Y Rhyl|Rhyl]] a [[Caerleon|Chaerleon]], ond nid oes llawer o werth i'w farddoniaeth. Fe'i cofir yn bennaf fel awdur [[rhyddiaith]] mewn arddull syml, diddorol, a byw ar y pynciau agosaf at ei galon, sef cymdeithas, traddodiadau a chymeriadau Penllyn a Gwynedd. Mae ei [[hunangofiant]] yn ddogfen gymdeithasol bwysig ar fywyd gwerin cefn gwlad gogledd Cymru yn hanner cyntaf y [[19eg ganrif]].
@@ Llinell 21: / Llinell 24: @@
 {{DEFAULTSORT:Thomas, Robert (Ap Vychan)}}
-[[Categori:Genedigaethau 1809]]
-[[Categori:Marwolaethau 1880]]
 [[Categori:Beirdd Cymraeg]]
-[[Categori:Llenorion Cymraeg]]
+[[Categori:Genedigaethau 1809]]
 [[Categori:Golygyddion Cymreig]]
 [[Categori:Gweinidogion ac offeiriaid Cristnogol]]
+[[Categori:Llenorion Cymraeg]]
+[[Categori:Llenorion Cymreig y 19eg ganrif]]
+[[Categori:Marwolaethau 1880]]
 [[Categori:Pobl o Lanuwchllyn]]