Edward I, brenin Lloegr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
newidiadau man using AWB |
|||
| Llinell 39: | Llinell 39: | ||
{{bocs olyniaeth | cyn = [[Harri III, brenin Lloegr|Harri III]] | teitl = [[Brenhinoedd a breninesau Lloegr|Brenin Lloegr]] | blynyddoedd = [[20 Tachwedd]] [[1272]] – [[7 Gorffennaf]] [[1307]] | ar ôl = [[Edward II, brenin Lloegr|Edward II]]}} |
{{bocs olyniaeth | cyn = [[Harri III, brenin Lloegr|Harri III]] | teitl = [[Brenhinoedd a breninesau Lloegr|Brenin Lloegr]] | blynyddoedd = [[20 Tachwedd]] [[1272]] – [[7 Gorffennaf]] [[1307]] | ar ôl = [[Edward II, brenin Lloegr|Edward II]]}} |
||
{{diwedd-bocs}} |
{{diwedd-bocs}} |
||
| ⚫ | |||
{{Cyswllt erthygl ddethol|sv}} |
{{Cyswllt erthygl ddethol|sv}} |
||
| Llinell 47: | Llinell 45: | ||
[[Categori:Genedigaethau 1239]] |
[[Categori:Genedigaethau 1239]] |
||
[[Categori:Marwolaethau 1307]] |
[[Categori:Marwolaethau 1307]] |
||
| ⚫ | |||
Fersiwn yn ôl 12:22, 13 Gorffennaf 2013
Edward I (17 Mehefin, 1239 - 7 Gorffennaf, 1307), brenin Lloegr, oedd goresgynwr Cymru a'r Alban.
Llysenwau: "Edward Hirgoes", "Morthwyl yr Albanwyr".
Cafodd ei bortreadu gan yr actor Patrick McGoohan yn y ffilm Braveheart.
Bywyd cynnar
Ganwyd Edward, mab i Harri III ac Eleanor o Brovence yn 1239 yn Llundain; priododd ag Eleanor o Castile yn 1254. Wnaeth o arwain byddin yn erbyn Llywelyn ap Gruffudd yn 1263, ond heb lawer o lwyddiant. O 1268 i 1274 roedd i ffwrdd o Loegr, yn brwydro ar yr wythfed Croesgad, ac wedyn ymweld â'r Pab yn Yr Eidal a Ffrainc. Bu farwodd ei dad Harri III yn 1972, ac roedd Edward yn frenin Lloegr o hyn ymlaen.
Edward a Chymru
Roedd Edward yn gyfrifol am oresgyn Cymru ar ddau achlysur, yn ystod Rhyfel Cyntaf Annibynniaeth yn 1276-7 ac eto yn ystod Ail Ryfel Annibyniaeth yn 1282-3. Yn ystod yr ail oresgyniad, cafodd Llywelyn ap Gruffudd ei ladd ger Cilmeri. Cipiwyd ei frawd, Dafydd ap Gruffudd, y flwyddyn wedyn, yn dod â'r ail ryfel i ben. O hyn ymlaen roedd Edward yn gallu rheoli dros Gymru. Roedd rhaid, fodd bynnag, ddinistrio gwrthwynebiad nifer o uchelwyr, gan gynnwys Rhys ap Maredudd, a wnaeth ddechrau gwrthryfel yn y de yn 1287, a Madog ap Llywelyn, a wnaeth hawlio'r teitl tywysog Cymru mewn gwrthryfel yn 1294-5.
Gwragedd
Plant
- Catrin (m. 1264)
- Eleanor (1264 - 1297)
- Joan (1265)
- Siôn (1266 - 1271)
- Harri (1268 - 1274)
- Joan o Acre (1271 - 1307)
- Alphonso (1273 - 1284)
- Marged (1275 - ?1333)
- Berengaria (1276 - 1278)
- Mari (1279 - 1332)
- Elizabeth o Rhuddlan (1281 - 1316)
- Edward II, brenin Lloegr
- Tomos o Brotherton, 1af Iarll Norfolk
- Edmund o Woodstock, 1af Iarll Caint
- Eleanor (1306)
| Rhagflaenydd: Harri III |
Brenin Lloegr 20 Tachwedd 1272 – 7 Gorffennaf 1307 |
Olynydd: Edward II |
