Bracla

Pen-y-bont ar Ogwr Bragle

Mae Bragle, neu Bracla, yn un o faestrefi Pen-y-bont ar Ogwr, i'r dwyrain o'r dref ei hun. Ystad breswyl enfawr ac iddi oddeutu 12,000 o drigolion yw hi sydd ar lethr deheuol Bryn Bragle. Fe'i codwyd ar diroedd Tŷ Waunscil a Fferm Tremaen. Cododd y cyngor lleol yr ystad wreiddiol yn y gorllewin o amgylch chwarel Tremaen yn y 50au, ond codwyd y rhan fwyaf o'r ystad gan gwmnïau preifat o'r 70au ymlaen. O dan yr ystad mae nifer o dwnelau a ddefnyddiwyd yn yr Ail Ryfel Byd i storio arfau a gynhyrchwyd yn ffatri Tredŵr gerllaw. Defnyddiwyd rhai o'r twnelau wedyn gan GCHQ. Mae nifer o nentydd bychain yn codi o ffynhonnau yn y galchfaen sydd yn y bryn ac yn llifo i lawr i Afon Ewenni yn Nhredŵr. Yr un fwyaf yw Nant Sana.

Mae'r ystad yn dal i ehangu ar weddill tiroedd Fferm Tremaen (sy'n cynnwys y ffermdy ei hun!) ac ar draws dolau Nant Morfa tuag at bentref Coety i'r gogledd.

Ysgolion

Mae yna bedair ysgol ar yr ystad.

• Ysgol Gynradd Gymraeg Bro Ogwr
• Ysgol Archddeon John Lewis yr Eglwys yng Nghymru
• Ysgol Gynradd Tremaen
• Ysgol Gynradd Bragle

Cyfeiriadau

• Cyngor Cymuned Bragle