Gerallt Gymro

Hello Billy Curtis is stupid

Y Daith Trwy Gymru

Yn 1188 roedd Baldwin, Archesgob Caergaint, am deithio oddi amgylch Cymru i bregethu'r Drydedd Groesgad ac i ymweld ag eglwysi cadeiriol Cymru i ddangos eu bod dan ei awdurdod, ac fe ofynnodd i Gerallt Gymro deithio gyda fe. Ysgrifennodd Gerallt hanes y daith yn y llyfr Itinerarium Cambriae (Hanes y Daith Trwy Gymru).

Dechreuodd y daith yn Henffordd; aethant wedyn drwy Ddyffryn Wysg i'r Fenni, ac yna trwy Frynbuga i Gaerlleon. Aethant yn eu blaenau i eglwys gadeiriol Llandaf, Abaty Margam, Cydweli a Caerfyrddin, Hendy-gwyn ar Daf ac wedyn eglwys gadeiriol Tyddewi. Teithio tua'r gogledd wedyn, i Ystrad Fflur a mynachlog Llanbadarn Fawr a chyrraedd y drydedd eglwys gadeiriol ym Mangor a'r bedwaredd yn Llanelwy. Ar ddiwedd y daith dychwelodd yr Baldwin i Loegr.

Ar y daith roedd tua thair mil o wŷr wedi addo ymuno yn y Groesgad, ond yn y diwedd ychydig iawn a aeth.

Ysgolheictod

Roedd Gerallt yn ysgolhaig mawr yn ei oes. Astudiodd yn ysgol eglwys Sant Pedr yng Nghaerloyw, ym Mharis ac yn Lincoln. Yn ogystal â Hanes y Daith trwy Gymru, ysgrifennodd sawl llyfr arall, i gyd mewn Lladin, gan gynnwys disgrifiad o Iwerddon (Topographia Hibernica) yn 1188, y Disgrifiad o Gymru (Descriptio Kambriae) rhwng 1193 a 1215, a'r Speculum Duorum, gwaith athronyddol, yn 1216. Ysgrifennodd hefyd Expugnatio Hibernica ("Concwest Iwerddon") a nifer o ysgrifau.

Llyfryddiaeth

• Topographia Hibernica (Daearyddiaeth Iwerddon) (1188)
• Expugnatio Hibernica (Goresgyniad Iwerddon)
• Itinerarium Cambriae (Hanes y Daith Trwy Gymru) (1191)
• Descriptio Cambriae (Y Disgrifiad o Gymru) (1194)
• De instructione principis (Ynglŷn â hyfforddi tywysogion)
• De rebus a se gestis
• De iure et statu Menevensis ecclesiae
• Gemma ecclesiastica
• Speculum duorum
• Speculum ecclesiae
• Symbolum electorum
• Invectiones
• Retractationes
• Vita sancti Hugonis Lindensis (Bywyd Huw o Lincoln)
• Vita Galfridi archiepiscopi Eboracensis (Bywyd Sieffre esgob Efrog)
• Vita sancti Ethelberti (Buchedd Sant Ethelbert)
• Vita sancti Remigii
• Vita sancti Davidii (Buchedd Dewi Sant)

Gwaith Gerallt mewn cyfieithiad

• Lewis Thorpe (cyf.), The journey through Wales and The description of Wales (Llundain, 1978)
• John J. O'Meara (cyf.), The history and topography of ireland (Llundain, 1982)
• Thomas Jones (cyf.), Gerallt Gymro (Caerdydd, 1938). "Hanes y Daith trwy Gymru" a'r "Disgrifiad o Gymru".

Llyfrau amdano

• Robert Bartlett, Gerald of Wales (1982)
• Thomas Jones, Gerallt Gymro (Caerdydd, 1947)
• Michael Richter, Giraldus Cambriensis and the Growth of the Welsh Nation (1972)

Gweler hefyd

• Y Disgrifiad o Gymru
• Hanes y Daith Trwy Gymru