Paleogen: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 05:51, 17 Ebrill 2013

System	Cyfres	Oes	Oes (Ma)
Cwaternaidd	Pleistosenaidd	Gelasaidd	ifancach
Neogenaidd	Plïosenaidd	Piacensaidd	2.588–3.600
	Plïosenaidd	Sancleaidd	3.600–5.332
	Mïosenaidd	Mesinaidd	5.332–7.246
		Tortonaidd	7.246–11.608
		Serravallaidd	11.608–13.65
		Langhianaidd	13.65–15.97
		Bwrdigalaidd	15.97–20.43
		Acwitanaidd	20.43–23.03
Paleogenaidd	Oligosenaidd	Cataidd	hynach
Israniadau'r Cyfnod Neogen, yn ôl IUGS, fel a gaed yng Ngorffennaf 2009.

Gofal: ceir cyfnod arall gydag enw tebyg: Paleocen.

Cyfres neu Epoc ddaearegol ydy Paleogen (ansoddair: Paleogenaidd) (Saesneg: Palaeogene neu Palæogene neu weithiau: Lower Tertiary) a ddechreuodd 65.5 ± 0.3 miliwn o flynyddoedd yn ôl ac a ddaeth i ben 23.03 ± 0.05 miliwn o flynyddoedd yn ôl. Mae'n cynnwys cyfnod cyntaf yr Era Cenosen.^[1] Mae'n rhychwantu cyfnod o 42 miliwn o flynyddoedd ac yn nodedig oherwydd mai yn y cyfnod hwn y datblygodd mamaliaid o fod yn ffurfiau bychan, syml i fod yn anifeiliaid gyda chryn amrywiaeth oddi fewn i'w grŵp. Esgblygodd yr aderyn hefyd yn y cyfnod hwn gan esgblygu i'w ffurfiau presennol, fwy neu lai. Roedd hyn yn ganlyniad i ddiwedd y cyfnod a raflaenai hwn, sef y cyfnod diwedd y dinosoriaid ac anifeiliaid eraill.

Delwedd:Eocene.jpg

Golygfa ddychmygol o blanhigion a ffawna'r cyfnod Paleogenaidd.

Mae'r cyfnod yn cynnwys israniadau a elwir yn Epoc/au: y Paleocen, yr Eocen a'r Oligosen. Mae'r system Paleogenaidd yn cael ei ddefnyddio am y creigiau a ffurfiwyd yn y cyfnod hwn.

Cyfnod Paleogen 65.5–23.03 miliwn o flynyddoedd yn ôl PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Delwedd:Blakey 35moll.jpg
Cyfartaledd O₂ yn yr atmosffêr	ca. 26 Cyfaint %^[2] (130 % o lefel a geir heddiw)
Cyfartaledd CO₂ yn yr atmosffêr	ca. 500 rhan / miliwn^[3] (2 wedi'i luosi gyda'r lefel fodern (cyn-ddiwydiannol))
Cyfartaledd tymheredd yr wyneb	ca. 18 °C^[4] (4 °C uwch na'r lefel heddiw)

Cyfeiriadau

Gweler hefyd

[1] "Whatever happened to the Tertiary and Quaternary?"

[2] Image:Sauerstoffgehalt-1000mj.svg

[3] Image:Phanerozoic Carbon Dioxide.png

[4] Image:All palaeotemps.png

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
-{{Nodyn:Neogene}}
+{{Neogene}}
 :''Gofal: ceir cyfnod arall gydag enw tebyg: [[Paleocen]].''
-[[Cyfres (stratigraffeg)|Cyfres neu Epoc ddaearegol]] ydy '''Paleogen''' (ansoddair: '''Paleogenaidd''') (Saesneg: '''''Palaeogene''''' neu ''Palæogene'' neu weithiau: ''Lower Tertiary'') a ddechreuodd 65.5 ± 0.3 miliwn o flynyddoedd yn ôl ac a ddaeth i ben 23.03 ± 0.05 miliwn o flynyddoedd yn ôl. Mae'n cynnwys cyfnod cyntaf yr Era [[Cenosen]].<ref> [http://www.stratigraphy.org/bak/geowhen/TQ.html ''"Whatever happened to the Tertiary and Quaternary?"'']</ref> Mae'n rhychwantu cyfnod o 42 miliwn o flynyddoedd ac yn nodedig oherwydd mai yn y cyfnod hwn y datblygodd [[mamal]]iaid o fod yn ffurfiau bychan, syml i fod yn [[anifail|anifeiliaid]] gyda chryn amrywiaeth oddi fewn i'w grŵp. Esgblygodd yr [[aderyn]] hefyd yn y cyfnod hwn gan esgblygu i'w ffurfiau presennol, fwy neu lai. Roedd hyn yn ganlyniad i ddiwedd y cyfnod a raflaenai hwn, sef y cyfnod diwedd y [[dinosoriaid]] ac anifeiliaid eraill.
+[[Cyfres (stratigraffeg)|Cyfres neu Epoc ddaearegol]] ydy '''Paleogen''' (ansoddair: '''Paleogenaidd''') (Saesneg: '''''Palaeogene''''' neu ''Palæogene'' neu weithiau: ''Lower Tertiary'') a ddechreuodd 65.5 ± 0.3 miliwn o flynyddoedd yn ôl ac a ddaeth i ben 23.03 ± 0.05 miliwn o flynyddoedd yn ôl. Mae'n cynnwys cyfnod cyntaf yr Era [[Cenosen]].<ref>[http://www.stratigraphy.org/bak/geowhen/TQ.html ''"Whatever happened to the Tertiary and Quaternary?"'']</ref> Mae'n rhychwantu cyfnod o 42 miliwn o flynyddoedd ac yn nodedig oherwydd mai yn y cyfnod hwn y datblygodd [[mamal]]iaid o fod yn ffurfiau bychan, syml i fod yn [[anifail|anifeiliaid]] gyda chryn amrywiaeth oddi fewn i'w grŵp. Esgblygodd yr [[aderyn]] hefyd yn y cyfnod hwn gan esgblygu i'w ffurfiau presennol, fwy neu lai. Roedd hyn yn ganlyniad i ddiwedd y cyfnod a raflaenai hwn, sef y cyfnod diwedd y [[dinosoriaid]] ac anifeiliaid eraill.
 [[File:Eocene.jpg|thumb|chwith|Golygfa ddychmygol o [[planhigyn|blanhigion]] a [[ffawna]]'r cyfnod Paleogenaidd.]]