Haul: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Addbot (sgwrs | cyfraniadau)
B Bot: Migrating 210 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q525 (translate me)
→‎Cyfeiriadau: Man olygu using AWB
Llinell 28: Llinell 28:
{{Cyswllt erthygl ddethol|sk}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|sk}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|tr}}
{{Cyswllt erthygl ddethol|tr}}




{{Wiciadur|{{lc:{{PAGENAME}}}}}}
{{Wiciadur|{{lc:{{PAGENAME}}}}}}

Fersiwn yn ôl 11:19, 20 Mawrth 2013

31 Awst, 2012: tafod o dân yn chwythu allan o'r haul 900 milltir yr eiliad. Llun gan NASA.

Yr Haul yw'r seren agosaf at y Ddaear a chanolbwynt Cysawd yr Haul.

Mae'r Haul rhyw 4,000,000,000 o flynyddoedd oed ac mae tua hanner ffordd trwy ei oes. Mae diamedr yr Haul tua 865,000 milltir (1,400,000 km), ac mae tua 93,000,000 o filltiroedd (tua 150,000,000 km) o'r Ddaear (+/- 1,500,000 milltir / 2,400,000 km trwy'r flwyddyn). Mae'n pwyso tua 330,000 gwaith yn fwy na phwysau'r ddaear. Mae'n llosgi drwy ymasiad niwclear sef proses sy'n asio niwclei hydrogen yn ei gilydd gan ei droi'n heliwm.

Yr haul yw ffynhonnell gwres a golau planedau cysawd yr haul. Credir fod tymheredd yr haul yn cyrraedd hyd at 15 miliwn gradd Canradd yn y canol a thymheredd yr wyneb optic tua 5,505 gradd Canradd.

Geirdarddiad

Mae enw'r Haul yn dod o'r gair Brythoneg tybiedig *sāul, sydd yn ei dro yn deillio o'r un gwreiddyn Indo-Ewropeaidd â'r gair Groeg Helios (ἑλιος), a'r gair Lladin Sol.[1] Y gair cyfatebol yn Llydaweg yw heol (Hen Lydaweg: houl).[1] Ym mytholeg Groeg, duw'r haul oedd Helios, a Sol oedd enw'r un duw ym mytholeg y Rhufeiniaid. Yr enw Celtaidd ar dduw'r goleuni oedd Lleu, fel a geir yn y geiriau lleuad a goleu (golau).

Yr Haul mewn golau uwchfioled. (Delwedd: NASA)

Ffenomenau'r Haul

Brycheuyn haul

(gweler:Brycheuyn haul)

Ffenomena dros dro yn ardal ffotosffer yr haul sy'n ymddangos yn weladwy fel smotiau tywyll i'w gymharu efo'r ardaloedd o amgylch.

Cyfeiriadau

  1. 1.0 1.1 Geiriadur Prifysgol Cymru, cyfrol I, tud. 1826.


Planedau yng Nghysawd yr Haul
Mercher
Mercher
Gwener
Gwener
Y Ddaear
Y Ddaear
Mawrth
Mawrth
Iau
Iau
Sadwrn
Sadwrn
Wranws
Wranws
Neifion
Neifion


Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol

Chwiliwch am haul
yn Wiciadur.