Urdd Oren: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
ZéroBot (sgwrs | cyfraniadau) B r2.7.1) (robot yn ychwanegu: pl:Orange Order |
Legobot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 16 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1345321 (translate me) |
||
| Llinell 15: | Llinell 15: | ||
[[Categori:Gogledd Iwerddon]] |
[[Categori:Gogledd Iwerddon]] |
||
[[Categori:Sefydliadau 1795]] |
[[Categori:Sefydliadau 1795]] |
||
[[ca:Orde d'Orange]] |
|||
[[da:The orange order]] |
|||
[[de:Oranier-Orden]] |
|||
[[en:Orange Order]] |
|||
[[es:Orden de Orange]] |
|||
[[eu:Orange Ordena]] |
|||
[[fi:Oranialaisveljeskunta]] |
|||
[[fr:Ordre d'Orange (1795)]] |
|||
[[ga:Ord Oráisteach]] |
|||
[[it:Ordine di Orange]] |
|||
[[nl:Oranjeorde]] |
|||
[[no:Oransjeordenen]] |
|||
[[pl:Orange Order]] |
|||
[[pt:Ordem de Orange]] |
|||
[[ru:Оранжевый орден]] |
|||
[[sv:Oranienorden]] |
|||
Fersiwn yn ôl 08:34, 14 Mawrth 2013
Sefydliad Protestannaidd, yn bennaf yng Ngogledd Iwerddon, yw'r Urdd Oren (Saesneg: Orange Order). Nodweddir y sefydliad gan ei wrthwynebiad i'r Eglwys Gatholig. Rhaid i unrhyw aelod fod yn Brotestant, ac fel rheol rhaid bod o deulu Protestannaidd hefyd, er y gellir gwneud eithriadau.[1][2][3]
Ceir gwreiddiau'r sefydliad yn rhan olaf y 18fed ganrif, a'r ymladd yn erbyn yr Amddiffynwyr, oedd yn Gatholigion. Fe'i sefydlwyd yn Loughgall, Swydd Armagh, ym 1795. Daw'r enw o deitl Tywysog Orange, teitl gwreiddiol Wiliam III & II, brenin Lloegr a'r Alban. Daeth ef yn arwr Protestaniaid Gogledd Iwerddon yn dilyn ei fuddugoliaeth ym Mrwydr y Boyne. Er nad oes cysylltiad uniongyrchol a'r lliw oren, daeth y lliw yma i gynrychioli unoliaethwyr Gogledd Iwerddon.
Ymladdodd llawer o aelodau'r Urdd ar ochr y llywodraeth yng ngwrthryfel 1798. Erbyn diwedd y 19eg ganrif, roedd ei aelodaeth wedi lleihau yn fawr, ond adfywiodd pan gododd gwrthwynebiad i annibynniaeth Iwerddon ar ran y Protestaniaid. Daeth yn elfen bwysig yng Ngogledd Iwerddon wedi rhannu'r ynys. Cynhelir gorymdeithiau blynyddol ar y Deuddegfed Gogoneddus, sy'n aml yn achosi anghydfod.
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
- ↑ Tonge, Johnathan. Northern Ireland. Polity, 2006. Tudalennau 24, 171, 172, 173.
- ↑ David George Boyce, Robert Eccleshall, Vincent Geoghegan. Political Thought In Ireland Since The Seventeenth Century. Routledge, 1993. Tudalen 203.
- ↑ Mitchel, Patrick. Evangelicalism and national identity in Ulster, 1921–1998. Oxford University Press, 2003. Tudalen 136.