Haul: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
→Cyfeiriadau: Wiciadur using AWB |
Addbot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 210 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q525 (translate me) |
||
Llinell 34: | Llinell 34: | ||
[[Categori:Yr Haul| Haul]] |
[[Categori:Yr Haul| Haul]] |
||
[[af:Son]] |
|||
[[ak:Ewia]] |
|||
[[als:Sonne]] |
|||
[[am:ፀሐይ]] |
|||
[[an:Sol]] |
|||
[[ang:Sunne]] |
|||
[[ar:الشمس]] |
|||
[[arc:ܫܡܫܐ]] |
|||
[[arz:شمس]] |
|||
[[as:সূৰ্য]] |
|||
[[ast:Sol]] |
|||
[[av:Бакъ]] |
|||
[[ay:Willka]] |
|||
[[az:Günəş]] |
|||
[[ba:Ҡояш]] |
|||
[[bar:Sun]] |
|||
[[bat-smg:Saulė]] |
|||
[[bcl:Saldang]] |
|||
[[be:Сонца]] |
|||
[[be-x-old:Сонца]] |
|||
[[bg:Слънце]] |
|||
[[bjn:Matahari]] |
|||
[[bn:সূর্য]] |
|||
[[bo:ཉི་མ།]] |
|||
[[br:Heol]] |
|||
[[bs:Sunce]] |
|||
[[ca:Sol]] |
|||
[[cdo:Nĭk-tàu]] |
|||
[[ce:СалоцӀе]] |
|||
[[chr:ᏅᏓ]] |
|||
[[chy:Éše'he]] |
|||
[[ckb:خۆر]] |
|||
[[co:Soli]] |
|||
[[cr:ᒌᔑᑳᐅᐲᓯᒻ]] |
|||
[[crh:Küneş]] |
|||
[[cs:Slunce]] |
|||
[[cu:Слъньцє]] |
|||
[[cv:Хĕвел]] |
|||
[[da:Solen]] |
|||
[[de:Sonne]] |
|||
[[diq:Roc]] |
|||
[[dv:އިރު]] |
|||
[[el:Ήλιος]] |
|||
[[eml:Såul]] |
|||
[[en:Sun]] |
|||
[[eo:Suno]] |
|||
[[es:Sol]] |
|||
[[et:Päike]] |
|||
[[eu:Eguzkia]] |
|||
[[ext:Sol]] |
|||
[[fa:خورشید]] |
|||
[[ff:Naange]] |
|||
[[fi:Aurinko]] |
|||
[[fiu-vro:Päiv]] |
|||
[[fo:Sólin]] |
|||
[[fr:Soleil]] |
|||
[[frp:Solely]] |
|||
[[fur:Soreli]] |
|||
[[fy:Sinne]] |
|||
[[ga:An Ghrian]] |
|||
[[gan:太陽]] |
|||
[[gd:Grian]] |
|||
[[gl:Sol]] |
|||
[[gn:Kuarahy]] |
|||
[[got:𐍃𐌰𐌿𐌹𐌻]] |
|||
[[gu:સૂર્ય]] |
|||
[[gv:Yn Ghrian]] |
|||
[[hak:Ngit-tèu]] |
|||
[[haw:Lā]] |
|||
[[he:השמש]] |
|||
[[hi:सूर्य]] |
|||
[[hif:Suraj]] |
|||
[[hr:Sunce]] |
|||
[[ht:Solèy]] |
|||
[[hu:Nap]] |
|||
[[hy:Արեգակ]] |
|||
[[ia:Sol]] |
|||
[[id:Matahari]] |
|||
[[ie:Sole]] |
|||
[[ik:Siqiñiq]] |
|||
[[ilo:Init]] |
|||
[[io:Suno]] |
|||
[[is:Sólin]] |
|||
[[it:Sole]] |
|||
[[iu:ᓯᕿᓂᖅ]] |
|||
[[ja:太陽]] |
|||
[[jbo:solri]] |
|||
[[jv:Srengéngé]] |
|||
[[ka:მზე]] |
|||
[[kk:Күн (жұлдыз)]] |
|||
[[kn:ಸೂರ್ಯ]] |
|||
[[ko:태양]] |
|||
[[koi:Шонді]] |
|||
[[krc:Кюн]] |
|||
[[ksh:Sunn]] |
|||
[[ku:Roj (stêrk)]] |
|||
[[kv:Шонді]] |
|||
[[kw:Howl]] |
|||
[[ky:Күн]] |
|||
[[la:Sol]] |
|||
[[lad:Sol]] |
|||
[[lb:Sonn]] |
|||
[[lez:Рагъ]] |
|||
[[li:Zon]] |
|||
[[lij:Sô]] |
|||
[[lmo:Suu]] |
|||
[[ln:Mói]] |
|||
[[lt:Saulė]] |
|||
[[ltg:Saule]] |
|||
[[lv:Saule]] |
|||
[[map-bms:Srengenge]] |
|||
[[mdf:Шись]] |
|||
[[mg:Masoandro]] |
|||
[[mk:Сонце]] |
|||
[[ml:സൂര്യൻ]] |
|||
[[mn:Нар]] |
|||
[[mr:सूर्य]] |
|||
[[ms:Matahari]] |
|||
[[mt:Xemx]] |
|||
[[mwl:Sol]] |
|||
[[my:နေ]] |
|||
[[myv:Чи (пертпельксэнь вал)]] |
|||
[[mzn:خورشید]] |
|||
[[na:Ekwan]] |
|||
[[nah:Tōnatiuh]] |
|||
[[nap:Sole]] |
|||
[[nds:Sünn]] |
|||
[[nds-nl:Zunne]] |
|||
[[ne:सूर्य]] |
|||
[[new:सूर्द्य]] |
|||
[[nl:Zon]] |
|||
[[nn:Sola]] |
|||
[[no:Solen]] |
|||
[[nov:Sune]] |
|||
[[nrm:Solé]] |
|||
[[nv:Jóhonaaʼéí]] |
|||
[[oc:Soleu]] |
|||
[[or:ସୂର୍ଯ୍ୟ]] |
|||
[[os:Хур]] |
|||
[[pa:ਸੂਰਜ]] |
|||
[[pam:Aldo]] |
|||
[[pap:Solo]] |
|||
[[pcd:Solel]] |
|||
[[pdc:Sunn]] |
|||
[[pfl:Sunn]] |
|||
[[pl:Słońce]] |
|||
[[pms:Sol]] |
|||
[[pnb:سورج]] |
|||
[[pnt:Ήλος]] |
|||
[[ps:لمر]] |
|||
[[pt:Sol]] |
|||
[[qu:Inti]] |
|||
[[rm:Sulegl]] |
|||
[[rmy:Kham]] |
|||
[[ro:Soare]] |
|||
[[ru:Солнце]] |
|||
[[rue:Сонце]] |
|||
[[sah:Күн (сулус)]] |
|||
[[sc:Sole]] |
|||
[[scn:Suli]] |
|||
[[sco:Sun]] |
|||
[[se:Beaivváš]] |
|||
[[sh:Sunce]] |
|||
[[si:සූර්යයා]] |
|||
[[simple:Sun]] |
|||
[[sk:Slnko]] |
|||
[[sl:Sonce]] |
|||
[[sn:Zuva]] |
|||
[[so:Qorax]] |
|||
[[sq:Dielli]] |
|||
[[sr:Сунце]] |
|||
[[stq:Sunne]] |
|||
[[su:Panonpoé]] |
|||
[[sv:Solen]] |
|||
[[sw:Jua]] |
|||
[[szl:Słůńce]] |
|||
[[ta:ஞாயிறு (விண்மீன்)]] |
|||
[[te:సూర్యుడు]] |
|||
[[tg:Офтоб]] |
|||
[[th:ดวงอาทิตย์]] |
|||
[[tl:Araw (astronomiya)]] |
|||
[[tpi:San]] |
|||
[[tr:Güneş]] |
|||
[[tt:Кояш]] |
|||
[[tum:Zuwa]] |
|||
[[tw:Ewia]] |
|||
[[udm:Шунды]] |
|||
[[ug:قۇياش]] |
|||
[[uk:Сонце]] |
|||
[[ur:سورج]] |
|||
[[uz:Quyosh]] |
|||
[[vec:Sołe]] |
|||
[[vep:Päiväine]] |
|||
[[vi:Mặt Trời]] |
|||
[[vls:Zunne]] |
|||
[[vo:Sol]] |
|||
[[wa:Solea]] |
|||
[[war:Adlaw (astronomiya)]] |
|||
[[wo:Jant]] |
|||
[[xal:Нарн]] |
|||
[[xh:UKat]] |
|||
[[xmf:ბჟა]] |
|||
[[yi:זון]] |
|||
[[yo:Òrùn]] |
|||
[[zea:Zunne]] |
|||
[[zh:太阳]] |
|||
[[zh-classical:日]] |
|||
[[zh-min-nan:Ji̍t-thâu]] |
|||
[[zh-yue:太陽]] |
|||
[[zu:Ilanga]] |
Fersiwn yn ôl 20:03, 7 Mawrth 2013
Yr Haul yw'r seren agosaf at y Ddaear a chanolbwynt Cysawd yr Haul.
Mae'r Haul rhyw 4,000,000,000 o flynyddoedd oed ac mae tua hanner ffordd trwy ei oes. Mae diamedr yr Haul tua 865,000 milltir (1,400,000 km), ac mae tua 93,000,000 o filltiroedd (tua 150,000,000 km) o'r Ddaear (+/- 1,500,000 milltir / 2,400,000 km trwy'r flwyddyn). Mae'n pwyso tua 330,000 gwaith yn fwy na phwysau'r ddaear. Mae'n llosgi drwy ymasiad niwclear sef proses sy'n asio niwclei hydrogen yn ei gilydd gan ei droi'n heliwm.
Yr haul yw ffynhonnell gwres a golau planedau cysawd yr haul. Credir fod tymheredd yr haul yn cyrraedd hyd at 15 miliwn gradd Canradd yn y canol a thymheredd yr wyneb optic tua 5,505 gradd Canradd.
Geirdarddiad
Mae enw'r Haul yn dod o'r gair Brythoneg tybiedig *sāul, sydd yn ei dro yn deillio o'r un gwreiddyn Indo-Ewropeaidd â'r gair Groeg Helios (ἑλιος), a'r gair Lladin Sol.[1] Y gair cyfatebol yn Llydaweg yw heol (Hen Lydaweg: houl).[1] Ym mytholeg Groeg, duw'r haul oedd Helios, a Sol oedd enw'r un duw ym mytholeg y Rhufeiniaid. Yr enw Celtaidd ar dduw'r goleuni oedd Lleu, fel a geir yn y geiriau lleuad a goleu (golau).
Ffenomenau'r Haul
Brycheuyn haul
(gweler:Brycheuyn haul)
Ffenomena dros dro yn ardal ffotosffer yr haul sy'n ymddangos yn weladwy fel smotiau tywyll i'w gymharu efo'r ardaloedd o amgylch.
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Geiriadur Prifysgol Cymru, cyfrol I, tud. 1826.
Planedau yng Nghysawd yr Haul |
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol
Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol