Dante Alighieri

Dante (o ffresgo ganoloesol)

Bardd a llenor o Eidalwr yn yr ieithoedd Eidaleg a Lladin oedd Dante Alighieri (Mai, 1265–14 Medi, 1321, a aned yn Fflorens. Mae'n fwyaf adnabyddus am ei gerdd epig La Divina Commedia, ond roedd yn llenor dawnus yn yr iaith Ladin yn ogystal a edmygid yn ystod ei oes am ei draethodau ysgolheigaidd ar farddoniaeth Ladin glasurol yn bennaf.

Hanes

Roedd Dante yn fab i gyfreithiwr yn Fflorens. Yn 1289 gwasanaethodd ym myddin Fflorens ac yn 1300 roedd yn farnwr yn y ddinas honno. Roedd wedi priodi Gemma Donati yn 1292 a chafodd bedwar plentyn ganddi. Yn 1301 cafodd ei anfon ar neges i weld y pab ond collodd ei blaid rym a chafodd ei alltudio o Fflorens. Bu farw yn Ravenna ar 14 Medi, 1321 a chafodd ei gladdu yno. Trwy gydol ei oes breuddwydiai am weld ymerodraeth Gristnogol newydd a fyddai'n dod â heddwch ac undeb i'r Eidal a gwledydd Cred. Pan yn blentyn, ac unwaith neu ddwy ar ôl hynny, cyfarfu â merch o'r enw Beatrice; ni phriodasant ond daeth hi i ymgorffori'r Awen a Chariad iddo (mae rhai ysgolheigion yn amau ei bodolaeth).

Gwaith llenyddol

Treuliodd Dante tua deunaw mlynedd o'i oes yn ysgrifennu ei gampwaith, La Commedia (a adnabyddir heddiw fel La Divina Commedia - 'Y Ddrama Ddwyfol' - ar ôl teitl argraffiad pwysig a gyhoeddwyd 250 mlynedd yn ddiweddarach). Mae'n disgrifio pererindod ysbrydol enaid ddynol a arweinir gan Fferyllt (sy'n cynrychioli athroniaeth naturiol) a Beatrice (sy'n cynrychioli crefydd ddatguddiedig) trwy dair rhan Uffern a saith teras neu gylch Purdan i'r Baradwys ddaearol. Yna mae Fferyllt yn eu gadael ac mae Dante a Beatrice yn esgyn i gylchoedd y Nef ei hun. Mae'r Vita Nuova yn disgrifio cariad Dante at y ferch gig a gwaed Beatrice.

Dolenni allanol

• La Divina commedia - astudiaeth
• "Digital Dante"
• Prosiect Dante Princeton
• Danteworlds
• Testunau gwaith Dante Alighieri
• "Dante Alighieri ar y We"
• Stanford Encyclopedia of Philosophy
• Società Dantesca Italiana - llawysgrifau cynnar o waith Dante (Eidaleg a Saesneg)
• Guardian Books
• Llyfryddiaeth Dante Alighieri
• Gweledigaeth Dante
• LitWeb.net: Bywgraffiad Dante Alighieri
• CBS "Italian Scientists Give Dante a Makeover"

Cymdeithasau Dante

• La Società Dante Alighieri
• Gwefannau ar Dante - cyfeiriadur)
• Association Dante Alighieri, Comité de Paris
• Società Dante Alighieri, Comitato di Vienna
• Società Dante Alighieri, Comitato di Berlino
• Cymdeithas Dante America