Aloffon: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Mattie (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
Mattie (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
Mewn [[ffonoleg]], un o set [[sŵn|synau]] llafar (neu [[ffon]]au) posibl a ddefnyddir i ynganu [[ffonem]] yw '''aloffon''' (o'r [[Groeg|Roeg]]: ἄλλος, ''állos'', "arall" a φωνή, ''phōnē'', "llais, sŵn"). Er enghraifft, mae [l] (fel mewn ''pi'''l'''i-pa'''l'''a'') ac [l̥] (fel mewn ''c'''l'''ust'' [kl̥ɪsd]) yn aloffonau'r ffonem /l/ yn [[Cymraeg|Gymraeg]].<ref>Ball, Martin John, a Nicole Müller. ''[http://books.google.ca/books?id=YS3fguS7z6IC&pg=PA103&lpg=PA103 Mutation in Welsh].'' [[Llundain]]: Routledge, 1992, tud. 103.</ref> Er bod aloffonau yn [[cynaniad|gynaniadau]] gwahanol ar gyfer un ffonem, mae'n aml yn rhagweladwy pa aloffon fydd yn cael ei dewis mewn sefyllfa benodol. |
Mewn [[ffonoleg]], un o set [[sŵn|synau]] llafar (neu [[ffon]]au) posibl a ddefnyddir i ynganu [[ffonem]] yw '''aloffon''' (o'r [[Groeg|Roeg]]: ἄλλος, ''állos'', "arall" a φωνή, ''phōnē'', "llais, sŵn"). Er enghraifft, mae [l] (fel mewn ''pi'''l'''i-pa'''l'''a'') ac [l̥] (fel mewn ''c'''l'''ust'' [kl̥ɪsd]) yn aloffonau'r ffonem /l/ yn [[Cymraeg|Gymraeg]].<ref>Ball, Martin John, a Nicole Müller. ''[http://books.google.ca/books?id=YS3fguS7z6IC&pg=PA103&lpg=PA103 Mutation in Welsh].'' [[Llundain]]: Routledge, 1992, tud. 103.</ref> Er bod aloffonau yn [[cynaniad|gynaniadau]] gwahanol ar gyfer yr un ffonem, mae'n aml yn rhagweladwy pa aloffon fydd yn cael ei dewis mewn sefyllfa benodol. Fel arfer, dydy newid aloffon y mae siaradwyr brodorol yn ei ddefnyddio mewn cyd-destun penodol ddim yn newdid ystyr y gair, ond mae'n bosibl bod y canlyniad yn swnio'n ddieithr neu'n annealladwy. Mae siaradwyr brodorol rhai iaith fel arfer yn canfod un ffonem yn eu iaith fel sŵn unigrwy unigol yn yr iaith hon ac maen nhw'n "ymwybodol o ac hyd yn oed yn bensyfrdan gan" yr amrywiadau aloffoneg a ddefnyddir i gynanu ffonemau unigol.<ref group="c">"''both unaware of and even shocked by''"</ref><ref name="ref89rahec">{{Citation | title=Linguistics and Phonetics | author=B.D. Sharma | publisher=Anmol Publications Pvt. Ltd., 2005 | isbn=978-81-261-2120-5 | url=http://books.google.com/books?id=rDs8sJ5snrUC | quote=''... The ordinary native speaker is, in fact, often unaware of the allophonic variations of his phonemes ...''}}</ref><ref name="ref06hozep">{{Citation | title=Phonology as human behavior: theoretical implications and clinical applications | author=Y. Tobin | publisher=Duke University Press, 1997 | isbn=978-0-8223-1822-4 | url=http://books.google.com/books?id=NmBYJdTJjKkC | quote=''... always found that native speakers are clearly aware of the phonemes of their language but are both unaware of and even shocked by the plethora of allophones and the minutiae needed to distinguish between them ...''}}</ref> |
||
==Cyfeiriadau== |
==Cyfeiriadau== |
||
<div class="references-small"><references /></div> |
|||
{{cyfeiriadau}} |
|||
===Cyfieithiadau=== |
|||
<div class="references-small"><references group="c" /></div> |
|||
{{eginyn iaith}} |
{{eginyn iaith}} |
||
Fersiwn yn ôl 00:02, 8 Chwefror 2013
Mewn ffonoleg, un o set synau llafar (neu ffonau) posibl a ddefnyddir i ynganu ffonem yw aloffon (o'r Roeg: ἄλλος, állos, "arall" a φωνή, phōnē, "llais, sŵn"). Er enghraifft, mae [l] (fel mewn pili-pala) ac [l̥] (fel mewn clust [kl̥ɪsd]) yn aloffonau'r ffonem /l/ yn Gymraeg.[1] Er bod aloffonau yn gynaniadau gwahanol ar gyfer yr un ffonem, mae'n aml yn rhagweladwy pa aloffon fydd yn cael ei dewis mewn sefyllfa benodol. Fel arfer, dydy newid aloffon y mae siaradwyr brodorol yn ei ddefnyddio mewn cyd-destun penodol ddim yn newdid ystyr y gair, ond mae'n bosibl bod y canlyniad yn swnio'n ddieithr neu'n annealladwy. Mae siaradwyr brodorol rhai iaith fel arfer yn canfod un ffonem yn eu iaith fel sŵn unigrwy unigol yn yr iaith hon ac maen nhw'n "ymwybodol o ac hyd yn oed yn bensyfrdan gan" yr amrywiadau aloffoneg a ddefnyddir i gynanu ffonemau unigol.[c 1][2][3]
Cyfeiriadau
- ↑ Ball, Martin John, a Nicole Müller. Mutation in Welsh. Llundain: Routledge, 1992, tud. 103.
- ↑ B.D. Sharma, Linguistics and Phonetics, Anmol Publications Pvt. Ltd., 2005, ISBN 978-81-261-2120-5, http://books.google.com/books?id=rDs8sJ5snrUC, "... The ordinary native speaker is, in fact, often unaware of the allophonic variations of his phonemes ..."
- ↑ Y. Tobin, Phonology as human behavior: theoretical implications and clinical applications, Duke University Press, 1997, ISBN 978-0-8223-1822-4, http://books.google.com/books?id=NmBYJdTJjKkC, "... always found that native speakers are clearly aware of the phonemes of their language but are both unaware of and even shocked by the plethora of allophones and the minutiae needed to distinguish between them ..."
Cyfieithiadau
- ↑ "both unaware of and even shocked by"
