Cetiaid: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B r2.7.1) (robot yn ychwanegu: be:Кеты |
EmausBot (sgwrs | cyfraniadau) B r2.7.3) (robot yn ychwanegu: vep:Ketlaižed |
||
Llinell 42: | Llinell 42: | ||
[[tr:Ketler]] |
[[tr:Ketler]] |
||
[[uk:Кети]] |
[[uk:Кети]] |
||
[[vep:Ketlaižed]] |
|||
[[zh:愒人]] |
[[zh:愒人]] |
Fersiwn yn ôl 12:43, 2 Chwefror 2013
Mae'r Cetiaid neu Ketiaid (Кеты mewn Rwsieg) yn bobl o Siberia sy'n siarad yr iaith Cet neu Ceteg.
Arferid ei galw yn Rwsieg efo'r enw Ostyaks, gair a oedd yn cynnwys llwythi eraill o Siberia. Galwyd nhw hefyd yn Yenisey ostyaks, gan eu bônt yn byw yng nghanol a gwaelod basn yr afon Yenisei mewn rhan o Rwsia a elwir yn Krasnoyarsk Krai.[1] Mae'r Cetiaid modern yn byw yng ngorllewin rhan canol y basin, bellach.
Iaith
Cysylltwy eu hiaith i'r teulu hwnnw o ieithoedd a elwir yn Na-Dené, sy'n tarddu o Ogledd America. Yr enw Ceteg am ddynion ydy "deng".
Yn 1826 roedd 1,428 o Getiaid yn weddill gyda 1225 (85.8%) yn siaradwyr iaith gyntaf. Erbyn cyfrifiad 1989 roedd y nifer wedi gostwng i 1,113 gyda dim ond 537 (48.3%) yn siaradwyr iaith gyntaf. Credir fod tua 600 heddiw yn siarad yr iaith, sy'n hollol wahanol i bob iaith arall yn Siberia.
Y cysylltiad Celtaidd
Credir bellach fod y Cymry a'r gwledydd Celtaidd eraill a’r Basgiaid yn ddisgynyddion yr Ewropeaid cynharaf, sef yr helwyr Palaeolithig o Siberia ac mae tystiolaeth genynnol yn eu holrhain yn ôl i tua 50,000 o flynyddoedd a hynny i ardal Dyffryn afon Yenisey yn Siberia, ac yn arbennig i 'r Cetiaid. Mae nhw heddiw yn cario’r un fersiwn o’r cromosomau "Y" â’r Cymry a’r Indiaid Cochion. [2] Dywed y gwyddonydd genynnau Steve Jones yn ei lyfr "Y - The Descent of Man" (2002), "Mae’r cromosomau yn datgelu cyswllt hynafol rhwng pobl Cymru a brodorion America...Yng Nghymru mae naw allan o bob deg dyn cyn cludo rhyw fersiwn o haplogrwp 1...mae un is-deip yn gyfrifol am 70% o gromosomau gwryw..."
Cyfeiriadau
- ↑ [http://www.tooyoo.l.u-tokyo.ac.jp/Russia/bibl/Ket.html Ket: Bibliographical guide; Cyhoeddiad gan Institute of Linguistics (Russian Academy of Sciences) & Kazuto Matsumura (Univ. of Tokyo). Adalwyd 20-10-2006.
- ↑ Y Faner Newydd