Haul: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 17:38, 1 Chwefror 2013

Yr Haul yw'r seren agosaf at y Ddaear a chanolbwynt Cysawd yr Haul.

Mae'r Haul rhyw 4,000,000,000 o flynyddoedd oed ac mae tua hanner ffordd trwy ei oes. Mae diamedr yr Haul tua 865,000 milltir (1,400,000 km), ac mae tua 93,000,000 o filltiroedd (tua 150,000,000 km) o'r Ddaear (+/- 1,500,000 milltir / 2,400,000 km trwy'r flwyddyn). Mae'n pwyso tua 330,000 gwaith yn fwy na phwysau'r ddaear. Mae'n llosgi drwy ymasiad niwclear sef proses sy'n asio niwclei hydrogen yn ei gilydd gan ei droi'n heliwm.

Yr haul yw ffynhonnell gwres a golau planedau cysawd yr haul. Credir fod tymheredd yr haul yn cyrraedd hyd at 15 miliwn gradd Canradd yn y canol a thymheredd yr wyneb optic tua 5,505 gradd Canradd.

Geirdarddiad

Mae enw'r Haul yn dod o'r gair Brythoneg tybiedig *sāul, sydd yn ei dro yn deillio o'r un gwreiddyn Indo-Ewropeaidd â'r gair Groeg Helios (ἑλιος), a'r gair Lladin Sol.^[1] Y gair cyfatebol yn Llydaweg yw heol (Hen Lydaweg: houl).^[1] Ym mytholeg Groeg, duw'r haul oedd Helios, a Sol oedd enw'r un duw ym mytholeg y Rhufeiniaid. Yr enw Celtaidd ar dduw'r goleuni oedd Lleu, fel a geir yn y geiriau lleuad a goleu (golau).

Yr Haul mewn golau uwchfioled. (Delwedd: NASA)

Ffenomenau'r Haul

Brycheuyn haul

(gweler:Brycheuyn haul)

Ffenomena dros dro yn ardal ffotosffer yr haul sy'n ymddangos yn weladwy fel smotiau tywyll i'w gymharu efo'r ardaloedd o amgylch.

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 Geiriadur Prifysgol Cymru, cyfrol I, tud. 1826.

Planedau yng Nghysawd yr Haul

Mercher

Iau

Sadwrn

Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol

ak:Ewia

[ReferenceA-1] 1.0 ^1.1 Geiriadur Prifysgol Cymru, cyfrol I, tud. 1826.

[1]

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
-[[File:Magnificent CME Erupts on the Sun - August 31.jpg|bawd|360px|31 Awst, 2012: tafod o dân yn chwythu allan o'r haul  900 milltir yr eiliad. Llun gan NASA.]]
+[[File:Magnificent CME Erupts on the Sun - August 31.jpg|bawd|360px|31 Awst, 2012: tafod o dân yn chwythu allan o'r haul 900 milltir yr eiliad. Llun gan NASA.]]
 Yr '''Haul''' yw'r [[seren]] agosaf at y [[Ddaear]] a chanolbwynt [[Cysawd yr Haul]].
-Mae'r Haul rhyw 4,000,000,000 o flynyddoedd oed ac mae tua hanner ffordd trwy ei oes. Mae diamedr yr Haul tua 865,000 milltir (1,400,000km), ac mae tua 93,000,000 o filltiroedd (tua 150,000,000km) o'r Ddaear (+/- 1,500,000 milltir / 2,400,000km trwy'r flwyddyn). Mae'n pwyso tua 330,000 gwaith yn fwy na phwysau'r [[daear|ddaear]]. Mae'n llosgi drwy [[Ymasiad niwclear|ymasiad niwclear]] sef proses sy'n asio niwclei [[hydrogen]] yn ei gilydd gan ei droi'n [[heliwm]].
+Mae'r Haul rhyw 4,000,000,000 o flynyddoedd oed ac mae tua hanner ffordd trwy ei oes. Mae diamedr yr Haul tua 865,000 milltir (1,400,000&nbsp;km), ac mae tua 93,000,000 o filltiroedd (tua 150,000,000&nbsp;km) o'r Ddaear (+/- 1,500,000 milltir / 2,400,000&nbsp;km trwy'r flwyddyn). Mae'n pwyso tua 330,000 gwaith yn fwy na phwysau'r [[daear|ddaear]]. Mae'n llosgi drwy [[ymasiad niwclear]] sef proses sy'n asio niwclei [[hydrogen]] yn ei gilydd gan ei droi'n [[heliwm]].
 Yr haul yw ffynhonnell [[gwres]] a [[golau]] [[planed]]au [[cysawd yr haul]]. Credir fod tymheredd yr haul yn cyrraedd hyd at 15 miliwn gradd Canradd yn y canol a thymheredd yr wyneb optic tua 5,505 gradd Canradd.
 ==Geirdarddiad==
-Mae enw'r ''Haul'' yn dod o'r gair [[Brythoneg]] tybiedig ''*sāul'', sydd yn ei dro yn deillio o'r un gwreiddyn [[Ieithoedd Indo-Ewropeaidd|Indo-Ewropeaidd]] â'r gair [[Groeg]] ''Helios'' (ἑλιος), a'r gair [[Lladin]] ''Sol''.<ref>''[[Geiriadur Prifysgol Cymru]]'', cyfrol I, tud. 1826.</ref> Y gair cyfatebol yn [[Llydaweg]] yw ''heol'' (Hen Lydaweg: ''houl'').<ref>''[[Geiriadur Prifysgol Cymru]]'', cyfrol I, tud. 1826.</ref> Ym mytholeg Groeg, duw'r haul oedd [[Helios]], a [[Sol]] oedd enw'r un duw ym mytholeg y [[Rhufeiniaid]]. Yr enw Celtaidd ar dduw'r goleuni oedd [[Lleu]], fel a geir yn y geiriau ''lleu''ad a go''leu'' (golau).
+Mae enw'r ''Haul'' yn dod o'r gair [[Brythoneg]] tybiedig ''*sāul'', sydd yn ei dro yn deillio o'r un gwreiddyn [[Ieithoedd Indo-Ewropeaidd|Indo-Ewropeaidd]] â'r gair [[Groeg]] ''Helios'' (ἑλιος), a'r gair [[Lladin]] ''Sol''.<ref name="ReferenceA">''[[Geiriadur Prifysgol Cymru]]'', cyfrol I, tud. 1826.</ref> Y gair cyfatebol yn [[Llydaweg]] yw ''heol'' (Hen Lydaweg: ''houl'').<ref name="ReferenceA"/> Ym mytholeg Groeg, duw'r haul oedd [[Helios]], a [[Sol]] oedd enw'r un duw ym mytholeg y [[Rhufeiniaid]]. Yr enw Celtaidd ar dduw'r goleuni oedd [[Lleu]], fel a geir yn y geiriau ''lleu''ad a go''leu'' (golau).
 [[Delwedd:Haul.png|bawd|300px|chwith|Yr Haul mewn golau uwchfioled. (Delwedd: NASA)]]
 ==Ffenomenau'r Haul==
 ===Brycheuyn haul===
-(''gweler:[[Brycheuyn haul]]'')<br />
+(''gweler:[[Brycheuyn haul]]'')
 Ffenomena dros dro yn ardal ffotosffer yr haul sy'n ymddangos yn weladwy fel smotiau tywyll i'w gymharu efo'r ardaloedd o amgylch.
@@ Llinell 19: / Llinell 19: @@
 {{planedau}}
-[[Categori:Yr Haul| Haul]]
 {{Cyswllt erthygl ddethol|da}}
@@ Llinell 30: / Llinell 28: @@
 {{Cyswllt erthygl ddethol|sk}}
 {{Cyswllt erthygl ddethol|tr}}
+{{Wiciadur|{{PAGENAME}}}}
+[[Categori:Yr Haul| Haul]]
 [[af:Son]]