Pirahã (iaith): Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Mattie (sgwrs | cyfraniadau) BDim crynodeb golygu |
manion |
||
| Llinell 21: | Llinell 21: | ||
==Dadl ddiweddar== |
==Dadl ddiweddar== |
||
Mae [[Daniel Everett]], drwy lawer o |
Mae [[Daniel Everett]], drwy lawer o bapurau ac un llyfr am yr iaith, wedi priodoli nodweddion diddorol iddi. Dywed fod ganddi: |
||
*un o'r rhestrau lleiaf o [[ffonem]]au yn unryw iaith |
*un o'r rhestrau lleiaf o [[ffonem]]au yn unryw iaith a astudiwyd, a gradd o amrywiad [[aloffon]]ig gymharol uchel; |
||
*ddwy sain anghyffredin iawn, {{IPA|[ɺ͡ɺ̼]}} a {{IPA|[t͡ʙ̥]}}; |
*ddwy sain anghyffredin iawn, {{IPA|[ɺ͡ɺ̼]}} a {{IPA|[t͡ʙ̥]}}; |
||
*strwythur y [[Cymal (gramadeg)|cymalau]] sy'n hynod o gyfyngedig, |
*strwythur y [[Cymal (gramadeg)|cymalau]] sy'n hynod o gyfyngedig, nad yw'n caniatáu ''[[:en:Recursion#Recursion in language|recursion]]''; hynny yw, dydy hi ddim yn bosibl dweud, er enghraifft, "Dywedodd Iago y meddyliodd Glynn fod Mari'n credu fod Gareth yn y ddinas." |
||
==Cyfeiriadau== |
==Cyfeiriadau== |
||
Fersiwn yn ôl 05:59, 7 Tachwedd 2012
| Pirahã | ||
|---|---|---|
| xapaitíiso | ||
| Ynganiad IPA | [ʔàpài̯ˈtʃîːsò] | |
| Siaredir yn | Brasil | |
| Cyfanswm siaradwyr | 250–380 | |
| Teulu ieithyddol | Mura | |
| Codau ieithoedd | ||
| ISO 639-1 | Dim | |
| ISO 639-2 | – | |
| ISO 639-3 | myp | |
| Wylfa Ieithoedd | – | |
Iaith enedigol pobl Pirahã yn yr Amazonas, Brasil ydy Pirahã (neu Pirahá, Pirahán), neu Múra-Pirahã. Mae'r bobl Pirahã'n byw ar hyd Afon Maici, sy'n llifo i fewn i'r Afon Amazonas.
Mae'r Pirahã'n unig dafodiaith yr iaith Mura sydd wedi goroesi, oherwydd fod gweddill bobl Mura yn siarad Portiwgaleg. Mae perthynasau posibl, fel yr iaith Matanawi, hefyd wedi darfod; felly mae Pirahã'n iaith ynysig, gan nad oes ganddi unrhyw gysylltiad ag ieithoedd byw eraill. Amcangyfrifir fod ganndi rhwng 250 a 380 o siaradwyr yn unig.[1] Dydy hi ddim mewn perygl enbyd o ddifodiant, gan ei bod yn iaith fyw a'i siaradwyr, gan fwyaf, yn uniaith.
Mae'r iaith Pirahã'n fwyaf enwog fel pwnc o amryw honiadau dadleuol;[1] er enghraifft, bod ganddi brawf ar gyfer y ddamcaniaeth Sapir-Whorf.[2] Mae'r ddadl yn cael ei chymhlethu gan fod dysgu'r iaith mor anodd, felly mae'r nifer o ieithyddion sydd â phrofiad maes (field experience) ynddi yn fach iawn.
Dadl ddiweddar
Mae Daniel Everett, drwy lawer o bapurau ac un llyfr am yr iaith, wedi priodoli nodweddion diddorol iddi. Dywed fod ganddi:
- un o'r rhestrau lleiaf o ffonemau yn unryw iaith a astudiwyd, a gradd o amrywiad aloffonig gymharol uchel;
- ddwy sain anghyffredin iawn, [ɺ͡ɺ̼] a [t͡ʙ̥];
- strwythur y cymalau sy'n hynod o gyfyngedig, nad yw'n caniatáu recursion; hynny yw, dydy hi ddim yn bosibl dweud, er enghraifft, "Dywedodd Iago y meddyliodd Glynn fod Mari'n credu fod Gareth yn y ddinas."
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Nevins, Andrew, David Pesetsky a Cilene Rodrigues (2009). "Piraha Exceptionality: a Reassessment", Language, 85.2, tud. 355–404.
- ↑ Michael C. Frank, Daniel L. Everett, Evelina Fedorenko ac Edward Gibson (2008), Number as a cognitive technology: Evidence from Pirahã language and cognition. Cognition, Volume 108, Issue 3, Medi 2008, tud. 819–824.
