Chwiwell

Chwiwell
Ceiliog
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Aves
Urdd:	Anseriformes
Teulu:	Anatidae
Genws:	Anas
Rhywogaeth:	A. penelope
Enw deuenwol
Anas penelope Linnaeus, 1758

Mae'r Chwiwell (Anas penelope) yn un o'r hwyaid mwyaf cyffredin trwy rannau helaeth o'r byd, yn nythu yng ngogledd Ewrop ac Asia.

Mae'n hwyaden weddol fawr, 42-50 cm o hyd a 71-80 cm ar draws yr adenydd, ac yn aderyn mudol, sy'n symud tua'r de a thua'r gorllewin i aeafu. Yn y gaeaf maent yn hel at ei gilydd yn heidiau mawr, ambell dro ceir haid yn cynnwys miloedd o adar.

Gellir adnabod y ceiliog yn hawdd, gyda chefn ac ochrau llwyd a du o gwmpas y gynffon. Mae'r fron yn binc, y bol yn wyn a'r pen yn frowngoch gyda llinell felyn ar draws y corun. Wrth hedfan mae'n dangos darn gwyn mawr ar yr adain sy'n nodweddiadol. Gall fod yn anoddach adnabod yr iâr, sy'n frown golau o ran lliw ac yn weddol debyg i ieir rhai o'r hwyaid eraill, ond mae'r siâp yn wahanol.

Mewn corsydd neu o gwmpas llynnoedd mae'r Chwiwell yn bwydo. Mae'n hwy parod i fwydo ar y lan na'r rhan fwyaf o'r hwyaid eraill, a gellir eu gweld yn pori'r glaswellt yn ogystal a chwilio am blanhigion y dŵr. Daw'r enw "Chwiwell" o alwad y ceiliog, sy'n chwiban glir, nodweddiadol o'r rhywogaeth.

Anaml y mae'r Chwiwell yn nythu yng Nghymru ond mae niferoedd mawr yn dod i dreulio'r gaeaf yma.