Sgandal Watergate: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
B r2.7.1) (robot yn ychwanegu: ia:Watergate
ffyn
Llinell 2: Llinell 2:
[[Sgandal gwleidyddol]] yn [[yr Unol Daleithiau]] ar ddechrau'r 1970au oedd '''sgandal Watergate''' oedd yn ymwneud â [[byrgleriaeth]] ym mhencadlys Pwyllgor Cenedlaethol [[Plaid Ddemocrataidd yr Unol Daleithiau|y Blaid Ddemocrataidd]] yng [[cyfadeilad Watergate|nghyfadeilad Watergate]] yn [[Washington, D.C.]], ac ymdrechion gweinyddiaeth yr Arlywydd [[Richard Nixon]] i gelu ei chyfrifoldeb yn y drosedd. Arweiniodd y sgandal at ymddiswyddiad Nixon, yr unig dro i arlywydd ymddiswyddo yn hanes yr Unol Daleithiau. Cafodd nifer o swyddogion yng ngweinyddiaeth Nixon eu [[ditiad|ditio]], eu rhoi ar achos, eu cael yn euog, a'u carcharu.
[[Sgandal gwleidyddol]] yn [[yr Unol Daleithiau]] ar ddechrau'r 1970au oedd '''sgandal Watergate''' oedd yn ymwneud â [[byrgleriaeth]] ym mhencadlys Pwyllgor Cenedlaethol [[Plaid Ddemocrataidd yr Unol Daleithiau|y Blaid Ddemocrataidd]] yng [[cyfadeilad Watergate|nghyfadeilad Watergate]] yn [[Washington, D.C.]], ac ymdrechion gweinyddiaeth yr Arlywydd [[Richard Nixon]] i gelu ei chyfrifoldeb yn y drosedd. Arweiniodd y sgandal at ymddiswyddiad Nixon, yr unig dro i arlywydd ymddiswyddo yn hanes yr Unol Daleithiau. Cafodd nifer o swyddogion yng ngweinyddiaeth Nixon eu [[ditiad|ditio]], eu rhoi ar achos, eu cael yn euog, a'u carcharu.


Cychwynnodd y sgandal pan arestiwyd pum dyn am dorri i mewn i bencadlys y Pwyllgor Cenedlaethol Democrataidd (DNC) yn Adeilad Gwesty a Swyddfa Watergate ar 17 Mehefin 1972. Cafodd taliadau i'r byrgleriaid eu cysylltu gan yr [[FBI]] i "gronfa slwtsh" a ddefnyddiwyd gan y Pwyllgor i Ail-Ethol yr Arlywydd, grŵp oedd yn codi arian am ymgyrch arlywyddol Nixon. Wrth i'r dystiolaeth yn erbyn staff Nixon dyfu, gan gynnwys tystiolaeth mewn pwyllgor seneddol gan gyn-aelodau'r staff arlywyddol, daeth i'r amlwg bod nifer o sgyrsiau mewn swyddfeydd yr arlywydd wedi eu recordio ar dâp. Ymhlygwyd yr arlywydd gan recordiadau'r tapiau, oedd yn dangos y wnaeth geisio cuddio'r fyrgleriaeth: ar 23 Mehefin 1972 cyfarwyddodd Nixon i'r [[CIA]] i atal ymchwiliad gan yr FBI bydd yn peri embaras i'w ymgyrch ail-ethol. Roedd y cyfarwyddyd hwn yn [[rhwystro cyfiawnder]]. Yn dilyn cyfres o achosion llys, dyfarnodd [[Gorcuhaf Lys yr Unol Daleithiau|y Goruchaf Lys]] yr oedd rhaid i'r arlywydd rhoi'r tapiau i ymchwilwyr llywodraethol; cydymffurfiodd Nixon yn y bôn.
Cychwynnodd y sgandal pan arestiwyd pum dyn am dorri i mewn i bencadlys y Pwyllgor Cenedlaethol Democrataidd (DNC) yn Adeilad Gwesty a Swyddfa Watergate ar 17 Mehefin 1972. Cafodd taliadau i'r byrgleriaid eu cysylltu gan yr [[FBI]] i "gronfa slwtsh" a ddefnyddiwyd gan y Pwyllgor i Ail-Ethol yr Arlywydd, grŵp oedd yn codi arian am ymgyrch arlywyddol Nixon.<ref name="congressional quarterly vol 1">
{{cite book
| title=Watergate: chronology of a crisis
| volume=1
| last=Dickinson
| first=William B.
| oclc=20974031
| isbn=0-87187-059-2
| url=http://worldcat.org/oclc/20974031
| coauthors=Mercer Cross, Barry Polsky
| year=1973| pages=8 133 140 180 188
| publisher=Congressional Quarterly Inc.
| location=Washington D. C.}}
</ref> Wrth i'r dystiolaeth yn erbyn staff Nixon dyfu, gan gynnwys tystiolaeth mewn pwyllgor seneddol gan gyn-aelodau'r staff arlywyddol, daeth i'r amlwg bod nifer o sgyrsiau mewn swyddfeydd yr arlywydd wedi eu recordio ar dâp.<ref>
{{cite book
| author=narrative by R.W. Apple, jr. ; chronology by Linda Amster ; general ed.: Gerald Gold.
| title=The Watergate hearings: break-in and cover-up; proceedings
| publisher=Viking Press
| location=New York
| year=1973
| isbn=0-670-75152-9
| oclc=
| url=http://www.worldcat.org/oclc/865966&referer=brief_results}}
</ref><ref>
{{cite book
| last = Nixon
| first = Richard
| title = The White House Transcripts
| publisher=Viking Press
| location = New York
| year = 1974
| isbn = 0-670-76324-1
| oclc = 1095702
| url = http://www.worldcat.org/oclc/1095702
}}
</ref> Ymhlygwyd yr arlywydd gan recordiadau'r tapiau, oedd yn dangos y wnaeth geisio cuddio'r fyrgleriaeth: ar 23 Mehefin 1972 cyfarwyddodd Nixon i'r [[CIA]] i atal ymchwiliad gan yr FBI bydd yn peri embaras i'w ymgyrch ail-ethol. Roedd y cyfarwyddyd hwn yn [[rhwystro cyfiawnder]].<ref>{{cite book |author=White, Theodore Harold
|title=Breach of Faith: The Fall of Richard Nixon
|publisher=Atheneum Publishers
|location=New York
|year=1975
|page=7
|isbn=0-689-10658-0
|oclc=
| url=http://www.worldcat.org/oclc/1370091&referer=brief_results}}</ref> Yn dilyn cyfres o achosion llys, dyfarnodd [[Gorcuhaf Lys yr Unol Daleithiau|y Goruchaf Lys]] yr oedd rhaid i'r arlywydd rhoi'r tapiau i ymchwilwyr llywodraethol; cydymffurfiodd Nixon yn y bôn.


Gan wynebu [[uchelgyhuddiad]] yn [[Tŷ Cynrychiolwyr yr Unol Daleithiau|Nhŷ'r Cynrychiolwyr]] a siawns uchel o'i gael yn euog gan [[Senedd yr Unol Daleithiau|y Senedd]], ymddiswyddodd Nixon ar 9 Awst 1974. Derbynodd [[pardwn arlywyddol|pardwn]] gan [[Gerald Ford]], ei olynydd i'r arlywyddiaeth, mis yn hwyrach.
Gan wynebu [[uchelgyhuddiad]] yn [[Tŷ Cynrychiolwyr yr Unol Daleithiau|Nhŷ'r Cynrychiolwyr]] a siawns uchel o'i gael yn euog gan [[Senedd yr Unol Daleithiau|y Senedd]], ymddiswyddodd Nixon ar 9 Awst 1974. Derbynodd [[pardwn arlywyddol|pardwn]] gan [[Gerald Ford]], ei olynydd i'r arlywyddiaeth, mis yn hwyrach.

== Cyfeiriadau ==
{{cyfeiriadau|2}}


[[Categori:1972]]
[[Categori:1972]]

Fersiwn yn ôl 22:15, 28 Mai 2012

Nixon wedi iddo ymddiswyddo.

Sgandal gwleidyddol yn yr Unol Daleithiau ar ddechrau'r 1970au oedd sgandal Watergate oedd yn ymwneud â byrgleriaeth ym mhencadlys Pwyllgor Cenedlaethol y Blaid Ddemocrataidd yng nghyfadeilad Watergate yn Washington, D.C., ac ymdrechion gweinyddiaeth yr Arlywydd Richard Nixon i gelu ei chyfrifoldeb yn y drosedd. Arweiniodd y sgandal at ymddiswyddiad Nixon, yr unig dro i arlywydd ymddiswyddo yn hanes yr Unol Daleithiau. Cafodd nifer o swyddogion yng ngweinyddiaeth Nixon eu ditio, eu rhoi ar achos, eu cael yn euog, a'u carcharu.

Cychwynnodd y sgandal pan arestiwyd pum dyn am dorri i mewn i bencadlys y Pwyllgor Cenedlaethol Democrataidd (DNC) yn Adeilad Gwesty a Swyddfa Watergate ar 17 Mehefin 1972. Cafodd taliadau i'r byrgleriaid eu cysylltu gan yr FBI i "gronfa slwtsh" a ddefnyddiwyd gan y Pwyllgor i Ail-Ethol yr Arlywydd, grŵp oedd yn codi arian am ymgyrch arlywyddol Nixon.[1] Wrth i'r dystiolaeth yn erbyn staff Nixon dyfu, gan gynnwys tystiolaeth mewn pwyllgor seneddol gan gyn-aelodau'r staff arlywyddol, daeth i'r amlwg bod nifer o sgyrsiau mewn swyddfeydd yr arlywydd wedi eu recordio ar dâp.[2][3] Ymhlygwyd yr arlywydd gan recordiadau'r tapiau, oedd yn dangos y wnaeth geisio cuddio'r fyrgleriaeth: ar 23 Mehefin 1972 cyfarwyddodd Nixon i'r CIA i atal ymchwiliad gan yr FBI bydd yn peri embaras i'w ymgyrch ail-ethol. Roedd y cyfarwyddyd hwn yn rhwystro cyfiawnder.[4] Yn dilyn cyfres o achosion llys, dyfarnodd y Goruchaf Lys yr oedd rhaid i'r arlywydd rhoi'r tapiau i ymchwilwyr llywodraethol; cydymffurfiodd Nixon yn y bôn.

Gan wynebu uchelgyhuddiad yn Nhŷ'r Cynrychiolwyr a siawns uchel o'i gael yn euog gan y Senedd, ymddiswyddodd Nixon ar 9 Awst 1974. Derbynodd pardwn gan Gerald Ford, ei olynydd i'r arlywyddiaeth, mis yn hwyrach.

Cyfeiriadau

  1. ↑ Dickinson, William B. (1973). Watergate: chronology of a crisis. 1. Washington D. C.: Congressional Quarterly Inc. tt. 8 133 140 180 188. ISBN 0-87187-059-2. OCLC 20974031. Unknown parameter |coauthors= ignored (help)
  2. ↑ narrative by R.W. Apple, jr. ; chronology by Linda Amster ; general ed.: Gerald Gold. (1973). The Watergate hearings: break-in and cover-up; proceedings. New York: Viking Press. ISBN 0-670-75152-9.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  3. ↑ Nixon, Richard (1974). The White House Transcripts. New York: Viking Press. ISBN 0-670-76324-1. OCLC 1095702.
  4. ↑ White, Theodore Harold (1975). Breach of Faith: The Fall of Richard Nixon. New York: Atheneum Publishers. t. 7. ISBN 0-689-10658-0.

Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Sgandal_Watergate&oldid=1218625"