Comiwnyddiaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B →Anarchiaeth Gymdeithasol: iaith |
Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
{{ideolegau}} |
{{ideolegau}} |
||
'''Comiwnyddiaeth''' yw dull [[llywodraeth]]u, yr athroniaeth sy'n ategu |
'''Comiwnyddiaeth''' yw dull [[llywodraeth]]u, yr athroniaeth sy'n ategu'r dull hwnnw neu fudiad sy'n ei ategu. |
||
Fel dull llywodraethu, byddai byd comiwnyddol yn un heb [[gwladwriaeth|wladwriaeth]], heb berchnogaeth breifat a heb [[dosbarth cymdeithasol|ddosbarthau cymdeithasol]]. Mewn comiwnyddiaeth ddelfrydol, byddai perchnogaeth yn gymunedol ac eiddo'n gyffredin i bawb. |
Fel dull llywodraethu, byddai byd comiwnyddol yn un heb [[gwladwriaeth|wladwriaeth]], heb berchnogaeth breifat a heb [[dosbarth cymdeithasol|ddosbarthau cymdeithasol]]. Mewn comiwnyddiaeth ddelfrydol, byddai perchnogaeth yn gymunedol ac eiddo'n gyffredin i bawb. |
||
==Marcsiaeth== |
==Marcsiaeth== |
||
Y math o gomiwnyddiaeth sy'n fwyaf adnabyddus yw [[Marcsiaeth]] a'r mudiadau a chysyniadau sy'n deillio ohoni - yn |
Y math o gomiwnyddiaeth sy'n fwyaf adnabyddus yw [[Marcsiaeth]] a'r mudiadau a chysyniadau sy'n deillio ohoni - yn arbennig [[Leniniaeth]] (neu [[Marcsiaeth-Leniniaeth]] fel y'i gelwir yn amlaf) a elwir felly ar ôl y [[chwyldro]]adwr [[Bolsieficiaeth|Bolsiefic]] o [[Rwsia]]d, [[Vladimir Lenin]]). Fel rheol gelwir [[plaid wleidyddol]] sy'n arddel comiwnyddiaeth yn ''Blaid Gomiwnyddol''. Mae'r mwyafrif o'r pleidiau hynny yn Farcsaidd-Leninaidd, ond ceir yn ogystal gomiwnyddion sy'n gwrthod Lenin i ddilyn athroniaeth chwyldroadwyr eraill, er enghraifft y Rwsiad [[Leon Trotsky]] (Trotscïad), a chomiwnyddion sy'n cydnabod Lenin ond sy'n arddel athroniaeth wedi'i haddasu i gwrdd ag amgylchiadau neilltuol, fel y Maoïaidd (ar ôl y [[Tsieina|Tsieinead]] [[Mao Zedong]]) a'r Staliniaid (ar ôl y [[Georgia]]d [[Joseph Stalin]]). |
||
Mae Marcswyr yn credu bod rhaid mynd drwy gyfnod o lywodraeth [[sosialaeth|sosialaidd]] cyn y bydd comiwnyddiaeth ei hun yn bosib. Heddiw, dim ond [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]], [[Ciwba]], [[Fietnam]], [[Moldofa]] a [[Gogledd Corea]] sydd dan reolaeth gomiwnyddol. Cyn [[1991]], roedd 'na lawer mwy o wledydd sosialaidd, fel yr [[Undeb Sofietaidd]] a gwledydd [[Cytundeb Warsaw]], er enghraifft. |
Mae Marcswyr yn credu bod rhaid mynd drwy gyfnod o lywodraeth [[sosialaeth|sosialaidd]] cyn y bydd comiwnyddiaeth ei hun yn bosib. Heddiw, dim ond [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]], [[Ciwba]], [[Fietnam]], [[Moldofa]] a [[Gogledd Corea]] sydd dan reolaeth gomiwnyddol. Cyn [[1991]], roedd 'na lawer mwy o wledydd sosialaidd, fel yr [[Undeb Sofietaidd]] a gwledydd [[Cytundeb Warsaw]], er enghraifft. |
||
==Anarchiaeth Gymdeithasol== |
==Anarchiaeth Gymdeithasol== |
||
Er y bu [[Anarchiaeth|anarchwyr]] |
Er y bu [[Anarchiaeth|anarchwyr]] yng nghytûn â Marcswyr yn ôl yr amcan o gyrraedd cymdeithas heb ddosbarthiadau cymdeithasol, wladwriaeth nac eiddo preifat, maent yn anghytuno ar y dulliau o'i gyrraedd. Credant ei fod yn amhosib ymgorffori'r gweithwyr yng ngwladwriaeth, sef cyfnod Sosialaeth yn y derminoleg Marcsiaeth. Maent yn gweld y wladwriaeth fel amddiffynnwr eiddo preifat ac yn wrthrych hierarchaidd. I anarchydd, rhaid chwalu'r wladwriaeth er mwyn chwalu cyfalafiaeth lle i'r Marcsydd rhaid cymryd rheolaeth o'r wladwriaeth er mwyn chwalu cyfalafiaeth. Bu anarchwyr hefyd o ganlyniad yn wrthwynebol i bleidiau gwleidyddol, yn enwedig pleidiau canolig, hierarchaidd. Credant yn gadarn fod rhaid i'r gweithwyr, a'r gweithwyr 'oll, gweithredu'r chwyldro dros gomiwnyddiaeth, ac nid plaid yn honni ei fod yn eu cynrychioli. |
||
== Dolenni allanol == |
== Dolenni allanol == |
||
Fersiwn yn ôl 00:07, 20 Mai 2012
Comiwnyddiaeth yw dull llywodraethu, yr athroniaeth sy'n ategu'r dull hwnnw neu fudiad sy'n ei ategu.
Fel dull llywodraethu, byddai byd comiwnyddol yn un heb wladwriaeth, heb berchnogaeth breifat a heb ddosbarthau cymdeithasol. Mewn comiwnyddiaeth ddelfrydol, byddai perchnogaeth yn gymunedol ac eiddo'n gyffredin i bawb.
Marcsiaeth
Y math o gomiwnyddiaeth sy'n fwyaf adnabyddus yw Marcsiaeth a'r mudiadau a chysyniadau sy'n deillio ohoni - yn arbennig Leniniaeth (neu Marcsiaeth-Leniniaeth fel y'i gelwir yn amlaf) a elwir felly ar ôl y chwyldroadwr Bolsiefic o Rwsiad, Vladimir Lenin). Fel rheol gelwir plaid wleidyddol sy'n arddel comiwnyddiaeth yn Blaid Gomiwnyddol. Mae'r mwyafrif o'r pleidiau hynny yn Farcsaidd-Leninaidd, ond ceir yn ogystal gomiwnyddion sy'n gwrthod Lenin i ddilyn athroniaeth chwyldroadwyr eraill, er enghraifft y Rwsiad Leon Trotsky (Trotscïad), a chomiwnyddion sy'n cydnabod Lenin ond sy'n arddel athroniaeth wedi'i haddasu i gwrdd ag amgylchiadau neilltuol, fel y Maoïaidd (ar ôl y Tsieinead Mao Zedong) a'r Staliniaid (ar ôl y Georgiad Joseph Stalin).
Mae Marcswyr yn credu bod rhaid mynd drwy gyfnod o lywodraeth sosialaidd cyn y bydd comiwnyddiaeth ei hun yn bosib. Heddiw, dim ond Gweriniaeth Pobl Tsieina, Ciwba, Fietnam, Moldofa a Gogledd Corea sydd dan reolaeth gomiwnyddol. Cyn 1991, roedd 'na lawer mwy o wledydd sosialaidd, fel yr Undeb Sofietaidd a gwledydd Cytundeb Warsaw, er enghraifft.
Anarchiaeth Gymdeithasol
Er y bu anarchwyr yng nghytûn â Marcswyr yn ôl yr amcan o gyrraedd cymdeithas heb ddosbarthiadau cymdeithasol, wladwriaeth nac eiddo preifat, maent yn anghytuno ar y dulliau o'i gyrraedd. Credant ei fod yn amhosib ymgorffori'r gweithwyr yng ngwladwriaeth, sef cyfnod Sosialaeth yn y derminoleg Marcsiaeth. Maent yn gweld y wladwriaeth fel amddiffynnwr eiddo preifat ac yn wrthrych hierarchaidd. I anarchydd, rhaid chwalu'r wladwriaeth er mwyn chwalu cyfalafiaeth lle i'r Marcsydd rhaid cymryd rheolaeth o'r wladwriaeth er mwyn chwalu cyfalafiaeth. Bu anarchwyr hefyd o ganlyniad yn wrthwynebol i bleidiau gwleidyddol, yn enwedig pleidiau canolig, hierarchaidd. Credant yn gadarn fod rhaid i'r gweithwyr, a'r gweithwyr 'oll, gweithredu'r chwyldro dros gomiwnyddiaeth, ac nid plaid yn honni ei fod yn eu cynrychioli.