Chrétien de Troyes

'Gawain a'r offeiriad'. Lancelot Chrétien de Troyes (15fed ganrif).

Roedd Chrétien de Troyes (tua 1135 – tua 1183) yn llenor Ffrengig o'r Canol Oesoedd, a ystyrir fel y cyntaf o chwedleuwyr mawr Ffrainc.

Ychydig a wyddir am ei fywyd. Credir iddo gael ei eni yn Troyes o deulu dosbarth canol ac iddo gael addysg dda; gwyddir ei fod yn medru Hen Roeg. Mae'n debyg iddo fod yn llys Marie de Champagne a Philippe d'Alsace, comte de Flandres. I Philippe y cyflwynodd Perceval ou le Conte du Graal.

Mae'n debyg iddo gael ei ddeunydd o'r traddodiad celtaidd. Mae Érec et Énide, Yvain ou le Chevalier au Lion a Perceval ou le Conte du Graal yn cyfateb i'r tair stori yn Y Tair Rhamant yn Gymraeg: Geraint ac Enid, Iarlles y Ffynnon a Peredur fab Efrawg. Nid oes sicrwydd a yw'r storïau Cymraeg yn addasiad o weithiau Chrétien ynteu yn weithiau annibynnol yn defnyddio yr un deunydd.

Gweithiau

• Tristan et Iseult (ar goll) ;
• Érec et Énide, tua 1170 ;
• Cligès, tua 1176 ;
• Lancelot ou le Chevalier de la charrette, tua 1178-1181 (anorffenedig) ;
• Yvain ou le Chevalier au lion, tua 1178-1181 ;
• Perceval ou le Roman du Graal, tua 1182-1190 (anorffenedig).

Llyfryddiaeth

• Anne Berthelot, Le roman courtois. Une introduction, Paris, Lettres 128, 1998.
• Philippe Walter, Chrétien de Troyes, Paris, Que sais-je?, 1997.