Bod dynol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
manion
delwedd
Llinell 1: Llinell 1:
{{Blwch tacson
{{Blwch tacson
| enw = Bod dynol
| enw = Bod dynol
| delwedd = A labourer of agame colour.jpg
| delwedd = Akha cropped hires.JPG
| maint_delwedd = 225px
| maint_delwedd = 225px
| neges_delwedd =
| neges_delwedd = Pâr o [[Thailand]] yn cario planhigyn banana dref i fwydo'u moch.
| regnum = [[Animalia]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| phylum = [[Chordata]]
Llinell 18: Llinell 18:


Mae gan fodau dynol [[ymennydd]] sydd wedi datblygu llawer pellach na gweddill [[anifeiliaid]], yn fiolegol felly. Gall [[rheswm|resymoli]] yn haniaethol, gall ymwneud ag [[iaith]], [[mewnsyllu]] a datrus problemau fel mae nhw'n codi. Mae'r gallu ymenyddol hwn ynghyd â chorff fertigol, gyda breichiau rhydd i symud neu ddal a thrin erfyn yn ei alluogi i ddefnyddio arfau llawer mwy nag unrhyw anifail arall i amddiffyn ei hun, i weithio am fwyd neu i ymosod.
Mae gan fodau dynol [[ymennydd]] sydd wedi datblygu llawer pellach na gweddill [[anifeiliaid]], yn fiolegol felly. Gall [[rheswm|resymoli]] yn haniaethol, gall ymwneud ag [[iaith]], [[mewnsyllu]] a datrus problemau fel mae nhw'n codi. Mae'r gallu ymenyddol hwn ynghyd â chorff fertigol, gyda breichiau rhydd i symud neu ddal a thrin erfyn yn ei alluogi i ddefnyddio arfau llawer mwy nag unrhyw anifail arall i amddiffyn ei hun, i weithio am fwyd neu i ymosod.
[[Delwedd:Craniums of Homo.svg|bawd|chwith|250px|Penglogau: <br /> 1. [[Gorila]] 2. ''[[Australopithecus]]'' 3. ''[[Homo erectus]]'' 4. [[Neanderthal]] (La Chapelle aux Saints) 5. Penglog Steinheim Skull 6. Euhominid]]


Mae bodau dynol wedi eu dosbarthu ar hyd a lled y ddaear ar wahân i [[Antartig]]. Mae poblogaeth y ddaear bellach yn fwy na 6.7&nbsp;biliwn, (data Gorffennaf, 2008).<ref "popclock">{{dyf gwe| url=http://www.census.gov/ipc/www/popclockworld.html| teitl=World POPClock Projection| dyddiad=2008-07-05| cyhoeddwr=U.S. Census Bureau, Population Division/International Programs Center}}</ref> Un isrywogaeth sydd ar gael: ''Homo sapiens sapiens''. Mae'n [[mamal|famal]] ac felly'n bwydo ei blant gyda [[llaeth]].
Mae bodau dynol wedi eu dosbarthu ar hyd a lled y ddaear ar wahân i [[Antartig]]. Mae poblogaeth y ddaear bellach yn fwy na 6.7&nbsp;biliwn, (data Gorffennaf, 2008).<ref "popclock">{{dyf gwe| url=http://www.census.gov/ipc/www/popclockworld.html| teitl=World POPClock Projection| dyddiad=2008-07-05| cyhoeddwr=U.S. Census Bureau, Population Division/International Programs Center}}</ref> Un isrywogaeth sydd ar gael: ''Homo sapiens sapiens''. Mae'n [[mamal|famal]] ac felly'n bwydo ei blant gyda [[llaeth]].

Fersiwn yn ôl 08:27, 12 Mawrth 2012

Bod dynol
Pâr o Thailand yn cario planhigyn banana dref i fwydo'u moch.
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Animalia
Ffylwm: Chordata
Dosbarth: Mammalia
Urdd: Primates
Teulu: Hominidae
Genws: Homo
Rhywogaeth: H. sapiens
Isrywogaeth: H. s. sapiens
Enw trienwol
Homo sapiens sapiens
Linnaeus, 1758

Bod dynol yw gair y gwyddonydd am ddyn. Person ydyw (neu "greadur deallus") sy'n perthyn i rywogaeth Homo sapiens; 'human' yn Saesneg. Mae bod dynol yn greadur deudroed ac wedi'i osod yn y teulu biolegol a elwir yn Hominidae.[1][2] Mae tystiolaeth genynnol o ran DNA yn dangos mai cynefin neu darddle bodau dynol yw Affrica, ac iddynt ddod o'r fan honno tua 200,000 o flynydoedd yn ôl.

Mae gan fodau dynol ymennydd sydd wedi datblygu llawer pellach na gweddill anifeiliaid, yn fiolegol felly. Gall resymoli yn haniaethol, gall ymwneud ag iaith, mewnsyllu a datrus problemau fel mae nhw'n codi. Mae'r gallu ymenyddol hwn ynghyd â chorff fertigol, gyda breichiau rhydd i symud neu ddal a thrin erfyn yn ei alluogi i ddefnyddio arfau llawer mwy nag unrhyw anifail arall i amddiffyn ei hun, i weithio am fwyd neu i ymosod.

Delwedd:Craniums of Homo.svg
Penglogau:
1. Gorila 2. Australopithecus 3. Homo erectus 4. Neanderthal (La Chapelle aux Saints) 5. Penglog Steinheim Skull 6. Euhominid

Mae bodau dynol wedi eu dosbarthu ar hyd a lled y ddaear ar wahân i Antartig. Mae poblogaeth y ddaear bellach yn fwy na 6.7 biliwn, (data Gorffennaf, 2008).[3] Un isrywogaeth sydd ar gael: Homo sapiens sapiens. Mae'n famal ac felly'n bwydo ei blant gyda llaeth.

Fel epaod, mae dyn yn gymdeithasol ei natur. Mae wedi mireinio'r grefft o gyfathrebu'n effeithiol er mwyn iddo fynegi ei hun, cyfnewid syniadau a threfnu gweithgareddau. Mae wedi creu strwythurau cymdeithasol cywrain a chymhleth o grwpiau sy'n cydweithio ac yn cystadlu yn erbyn ei gilydd; grwpiau mor wahanol â'r teulu a chenhedloedd. Mae'r cydymwneud hwn rhwng dyn a dyn wedi sefydlu dros y milenias diwethaf draddodiadau, defodau, moesau, gwerthoedd a safon dderbyniol gan gymdeithas drwy gyfundrefn o ddeddfau. Gall dyn werthfawrogi harddwch ac estheteg sydd ynghyd â'r awydd i fynegi ei hun wedi arwain at gelfyddyd, llenyddiaeth a cherddoriaeth.

Cyfeiriadau

  1. M. Goodman, D. Tagle, D. Fitch, W. Bailey, J. Czelusniak, B. Koop, P. Benson, J. Slightom (1990). Primate evolution at the DNA level and a classification of hominoids, Cyfrol 30, Rhifyn 3, tud. 260. DOI:10.1007/BF02099995
  2.  Hominidae Classification. University of Michigan Museum of Zoology.
  3.  World POPClock Projection. U.S. Census Bureau, Population Division/International Programs Center (2008-07-05).

Gweler hefyd

Eginyn erthygl sydd uchod am fioleg. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol