Dinas Emrys: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
llun neu ddau Tagiau: Golygiad cod 2017 |
||
| Llinell 21: | Llinell 21: | ||
==Y tŵr== |
==Y tŵr== |
||
Ar y bryn mae gweddillion tŵr cerrig hirsgwar i'w gweld. Credir ei fod wedi ei godi naill ai gan [[Llywelyn Fawr]] yn gynnar yn y [[13g]] neu, yn fwy tebygol, gan [[Owain Gwynedd]] tua diwedd y [[12g]]. Mae'n nodweddiadol o'r adeiladwaith castell a welir mewn llefydd eraill yn y gogledd yn yr un cyfnod, fel [[Castell Deudraeth]]. Mae adfeilion mur amddiffynol i'w gweld hefyd. |
Ar y bryn mae gweddillion tŵr cerrig hirsgwar i'w gweld. Credir ei fod wedi ei godi naill ai gan [[Llywelyn Fawr]] yn gynnar yn y [[13g]] neu, yn fwy tebygol, gan [[Owain Gwynedd]] tua diwedd y [[12g]]. Mae'n nodweddiadol o'r adeiladwaith castell a welir mewn llefydd eraill yn y gogledd yn yr un cyfnod, fel [[Castell Deudraeth]]. Mae adfeilion mur amddiffynol i'w gweld hefyd. |
||
<gallery> |
|||
Llyn Dinas from inside Dinas Emrys; Snowdonia National Park, Gwynedd, Wales. 08.jpg|Yr olygfa o'r tŵr: Llyn Dinas |
|||
Castell Dinas Emrys tower; Snowdonia National Park, Gwynedd, Wales. 44.jpg |
|||
Y tu fewn i Gastell Dinas Emrys - inside Dinas Emrys; Snowdonia National Park, Gwynedd, Wales. 33.jpg |
|||
Y tu fewn i Gastell Dinas Emrys - inside Dinas Emrys; Snowdonia National Park, Gwynedd, Wales. 73.jpg |
|||
Y tu fewn i Gastell Dinas Emrys - inside Dinas Emrys; Snowdonia National Park, Gwynedd, Wales. 26.jpg |
|||
Remains of the tower, inside Dinas Emrys; Snowdonia National Park, Gwynedd, Wales. 69.jpg |
|||
</gallery> |
|||
==Y dreigiau== |
==Y dreigiau== |
||
| ⚫ | |||
Mae gwaith yr [[archaeoleg]]wyr yn dangos fod amddiffynfa ar Ddinas Emrys yn y cyfnod [[Yr Ymerodraeth Rufeinig|Rhufeinig]] a'r [[Oesoedd Canol]] cynnar. Yr amddiffynfa honno yw lleoliad yr ymladd dan seiliau'r castell rhwng y ddwy [[Draig|ddraig]], [[Y Ddraig Goch|un yn goch]] a'r llall yn wyn, yn chwedl [[Cyfranc Lludd a Llefelys|Lludd a Llefelys]]. Mae [[Sieffre o Fynwy]] yn adrodd sut y bu i [[Myrddin|Fyrddin]] eu dangos i'r brenin [[Gwrtheyrn]] gan esbonio eu bod yn cynrychioli y [[Brythoniaid]] a'r [[Saeson]] yn eu gornest am [[sofraniaeth]] [[Ynys Prydain]]. Am unwaith mae Sieffre, sy'n ffugiwr heb ei ail, yn dilyn traddodiad Cymreig dilys a geir am y tro cyntaf yng ngwaith [[Nennius]], yr ''[[Historia Brittonum]]'' (9g). Mae Nennius a Sieffre yn dweud bod y dreigiau'n cwffio dan bwll tanddaearol ac felly'n peri i'r castell roedd y brenin yn ceisio codi gwympo bob tro. Heddiw mae'r pwll yno o hyd. |
Mae gwaith yr [[archaeoleg]]wyr yn dangos fod amddiffynfa ar Ddinas Emrys yn y cyfnod [[Yr Ymerodraeth Rufeinig|Rhufeinig]] a'r [[Oesoedd Canol]] cynnar. Yr amddiffynfa honno yw lleoliad yr ymladd dan seiliau'r castell rhwng y ddwy [[Draig|ddraig]], [[Y Ddraig Goch|un yn goch]] a'r llall yn wyn, yn chwedl [[Cyfranc Lludd a Llefelys|Lludd a Llefelys]]. Mae [[Sieffre o Fynwy]] yn adrodd sut y bu i [[Myrddin|Fyrddin]] eu dangos i'r brenin [[Gwrtheyrn]] gan esbonio eu bod yn cynrychioli y [[Brythoniaid]] a'r [[Saeson]] yn eu gornest am [[sofraniaeth]] [[Ynys Prydain]]. Am unwaith mae Sieffre, sy'n ffugiwr heb ei ail, yn dilyn traddodiad Cymreig dilys a geir am y tro cyntaf yng ngwaith [[Nennius]], yr ''[[Historia Brittonum]]'' (9g). Mae Nennius a Sieffre yn dweud bod y dreigiau'n cwffio dan bwll tanddaearol ac felly'n peri i'r castell roedd y brenin yn ceisio codi gwympo bob tro. Heddiw mae'r pwll yno o hyd. |
||
<gallery> |
|||
| ⚫ | |||
Dinas Emrys, Parc Cenedlaethol Eryri, Gwynedd, Cymru (Wales) 22.jpg |
|||
Castell Dinas Emrys, Parc Cenedlaethol Eryri, Gwynedd, Cymru (Wales) 09.jpg |
|||
Y tu fewn i Gastell Dinas Emrys - inside Dinas Emrys; Snowdonia National Park, Gwynedd, Wales. 105.jpg|Y fynedfa i fewn i'r castell |
|||
</gallery> |
|||
==Gweler hefyd == |
==Gweler hefyd == |
||
Fersiwn yn ôl 06:20, 23 Mehefin 2022
 | |
| Math | castell, caer lefal, safle archaeolegol, cestyll y Tywysogion Cymreig  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.022°N 4.079°W |
| Cod OS | SH60604920 |
 | |
| Statws treftadaeth | heneb gofrestredig |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | CN018 |
Mae Dinas Emrys yn safle hen gastell a bryngaer yn ne Eryri, Gwynedd. Mae'n un o'r cynharaf o'r cestyll Cymreig. Saif i'r gorllewin o'r A498 rhwng Capel Curig a Beddgelert, tua milltir i'r gogledd-ddwyrain o'r pentref olaf.
Cofrestrwyd y fryngaer hon gan Cadw a chaiff ei hadnabod gyda'r rhif SAM unigryw: CN018.[1] Ceir tua 300 o fryngaerau ar restr CADW o henebion, er bod archaeolegwyr yn nodi bod oddeutu 570 ohonyn nhw i gyd yng Nghymru.
Enw
Mae'r fryngaer hon yn un o sawl caer yng Nghymru a elwir yn 'ddinas', e.e. Dinas Dinlle, Dinas Cerdin, Dinas Powys; hen ystyr y gair hwnnw yw "caer" ac mae'n enw gwrywaidd mewn enwau lleoedd (ond yn enw benywaidd heddiw). Ystyr yr enw felly yw "Caer Emrys" (gweler isod am yr hanes).
Lleoliad
Mae'r hen amddiffynfa ar ben bryn syrth a choediog, sy'n mwynhau golygfa eang i lawr i gyfeiriad Beddgelert ac i fyny i Lyn Dinas a Nant Gwynant. I'r dwyrain mae ucheldir creigiog y Moelwynion, rhwng Croesor a Blaenau Ffestiniog, ac yn gefn iddi dros gwm unig Afon y Cwm mae llethrau gwyllt yr Aran (2451'), sy'n rhan o gadwyn yr Wyddfa.
Y tŵr
Ar y bryn mae gweddillion tŵr cerrig hirsgwar i'w gweld. Credir ei fod wedi ei godi naill ai gan Llywelyn Fawr yn gynnar yn y 13g neu, yn fwy tebygol, gan Owain Gwynedd tua diwedd y 12g. Mae'n nodweddiadol o'r adeiladwaith castell a welir mewn llefydd eraill yn y gogledd yn yr un cyfnod, fel Castell Deudraeth. Mae adfeilion mur amddiffynol i'w gweld hefyd.
-
Yr olygfa o'r tŵr: Llyn Dinas -
-
-
-
-
Y dreigiau
Mae gwaith yr archaeolegwyr yn dangos fod amddiffynfa ar Ddinas Emrys yn y cyfnod Rhufeinig a'r Oesoedd Canol cynnar. Yr amddiffynfa honno yw lleoliad yr ymladd dan seiliau'r castell rhwng y ddwy ddraig, un yn goch a'r llall yn wyn, yn chwedl Lludd a Llefelys. Mae Sieffre o Fynwy yn adrodd sut y bu i Fyrddin eu dangos i'r brenin Gwrtheyrn gan esbonio eu bod yn cynrychioli y Brythoniaid a'r Saeson yn eu gornest am sofraniaeth Ynys Prydain. Am unwaith mae Sieffre, sy'n ffugiwr heb ei ail, yn dilyn traddodiad Cymreig dilys a geir am y tro cyntaf yng ngwaith Nennius, yr Historia Brittonum (9g). Mae Nennius a Sieffre yn dweud bod y dreigiau'n cwffio dan bwll tanddaearol ac felly'n peri i'r castell roedd y brenin yn ceisio codi gwympo bob tro. Heddiw mae'r pwll yno o hyd.
-
Safle Dinas Emrys o Afon Glaslyn -
-
-
Y fynedfa i fewn i'r castell
_22.jpg)
_09.jpg)
Gweler hefyd
- Rhestr o fryngaerau Cymru
- Cylchoedd cerrig
- Rhestr copaon Cymru
- Llwythau Celtaidd Cymru
- Gŵr Blewog, un o chwedlau gwerin yr ardal.
- Owain fab Macsen Wledig
- Y Ddraig Goch
Llyfryddiaeth
- Richard Avent, Cestyll Tywysogion Gwynedd (Caerdydd, 1983)
- Paul R. Davis, Castles of the Welsh Princes (Abertawe, 1988)
