DNA: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
gwybodlen ayyb |
Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 6: | Llinell 6: | ||
== Adeiledd DNA == |
== Adeiledd DNA == |
||
Darganfu [[Friedrisch Miescher]] DNA ym [[1869]] heb ddeall ei pwrpas. Darganfu [[James Dewey Watson|James Watson]] a [[Francis Crick]], ynghyd |
Darganfu [[Friedrisch Miescher]] DNA ym [[1869]] heb ddeall ei pwrpas. Darganfu [[James Dewey Watson|James Watson]] a [[Francis Crick]], ynghyd â [[Maurice Wilkins]] adeiledd DNA ym [[1953]]. |
||
Mae dwy gadwyn o [[niwcleotid]]au gyda'r DNA a mae [[niwcleotid]] sy'n moleciwlau llai ([[monomer]]au) a wedi'i wneud o [[siwgr pentos]], [[bas nitrogenaidd]] a [[grŵp ffosffad]]. Mae'r dwy gadwyn o [[Niwcleotid|niwcleodidau]] yn ffurfio [[helics dwbl]] a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan [[bondiau hydrogen]] sy'n cysylliau'r [[Bas (cemeg)|basau]] y dwy gadwyn yn wan ([[paru basau cyflenwol]]). |
Mae dwy gadwyn o [[niwcleotid]]au gyda'r DNA a mae [[niwcleotid]] sy'n moleciwlau llai ([[monomer]]au) a wedi'i wneud o [[siwgr pentos]], [[bas nitrogenaidd]] a [[grŵp ffosffad]]. Mae'r dwy gadwyn o [[Niwcleotid|niwcleodidau]] yn ffurfio [[helics dwbl]] a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan [[bondiau hydrogen]] sy'n cysylliau'r [[Bas (cemeg)|basau]] y dwy gadwyn yn wan ([[paru basau cyflenwol]]). |
||
[[Adenin]] (A), [[Thymin]] (T), [[Gwanin]] (G) a [[Cytosin]] (C) yw'r pedair [[Bas (cemeg)|bas]] y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin. |
[[Adenin]] (A), [[Thymin]] (T), [[Gwanin]] (G) a [[Cytosin]] (C) yw'r pedair [[Bas (cemeg)|bas]] y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin. |
||
Fersiwn yn ôl 00:06, 19 Mawrth 2022
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | dosbarth strwythurol cyfansoddion cemegol  |
|---|---|
| Math | asid niwclëig, biopolymer, macromoleciwl biolegol |
| Rhan o | mitocondria, genom, nucleosome, DNA binding, DNA metabolic process, DNA catabolic process, DNA biosynthetic process, DNA transport, DNA transmembrane transporter activity, protein-DNA-RNA complex, protein-DNA complex, DNA import into cell involved in transformation, catalytic activity, acting on DNA, cnewyllyn cell |
| Yn cynnwys | polynucleotide, niwcleotid |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Moleciwl (polymer) yw DNA, sef asid deocsiriboniwcleig, sy'n cynnwys wybodaeth etifeddol popeth byw, y côd genetig. Mae DNA wedi`i wneud o'r elfennau carbon, hydrogen, ocsigen, ffosfforws a nitrogen. Gydag RNA, mae'n un o'r asidau niwcleig.
Adeiledd DNA
Darganfu Friedrisch Miescher DNA ym 1869 heb ddeall ei pwrpas. Darganfu James Watson a Francis Crick, ynghyd â Maurice Wilkins adeiledd DNA ym 1953. Mae dwy gadwyn o niwcleotidau gyda'r DNA a mae niwcleotid sy'n moleciwlau llai (monomerau) a wedi'i wneud o siwgr pentos, bas nitrogenaidd a grŵp ffosffad. Mae'r dwy gadwyn o niwcleodidau yn ffurfio helics dwbl a chadwyd y dwy gyda'i gilydd gan bondiau hydrogen sy'n cysylliau'r basau y dwy gadwyn yn wan (paru basau cyflenwol). Adenin (A), Thymin (T), Gwanin (G) a Cytosin (C) yw'r pedair bas y DNA. Mae Adenin o hyd yn cysylltu trwy dai bondiau hydrogen a Thymin. A mae Gwanin o hyd yn cysylltu trwy tri bondiau hydrogen a Cytosin. Mae llawer o baru basau cyflenwol mewn DNA, ond fod pob tri ohonyn yn côd tripled. Fel hynny, Mae nifer o godau tripled a pob un ym golygu un o'r 20 asid amino, asid sy'n cael ei cynnwys mewn proteinau. O ganlyniad, mae'r trefn y basau (a'r codau tripled hefyd) yn achosi'r trefn asid amino mewn proteinau - a mae hynny'n golygu fod y wybodaeth am adeiledd prodeinau mewn y DNA. Gall y DNA trawsgrifio'r wybodaeth hwn i'r mRNA i wneud proteinau mwen ribosomau y cell.
Dyblygiad DNA
Mae angen dyblygiad DNA wrth i gellau rannu (mitosis) Gall y DNA cynhyrchu copi ei hyn trwy ensymau a moleciwlau cludo arbennig. I wneud hynny, mae ensym yn rhannu'r DNA i'r dwy niwcleotidau ac ar un pryd mae pob niwcleotid yn dechrau cynhyrchu niwcleotid newydd. Wedi'r gorffen y proses hyn, mae dwy DNA newydd, pob un gyda un niwcleotid hen ac un niwcleotid newydd.
Camgymeriadau dybligiad yw'n achosi mwtaniadau.
