Bod dynol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Escarbot (sgwrs | cyfraniadau) B r2.5) (robot yn ychwanegu: szl:Czowjek |
Escarbot (sgwrs | cyfraniadau) B r2.5.5) (robot yn ychwanegu: za:Vunz yn newid: sk:Človek rozumný (moderný človek) |
||
| Llinell 158: | Llinell 158: | ||
[[sh:Čovjek]] |
[[sh:Čovjek]] |
||
[[simple:Human]] |
[[simple:Human]] |
||
[[sk:Človek rozumný]] |
[[sk:Človek rozumný (moderný človek)]] |
||
[[sl:Človek]] |
[[sl:Človek]] |
||
[[so:Biniaadan]] |
[[so:Biniaadan]] |
||
| Llinell 183: | Llinell 183: | ||
[[yi:מענטש]] |
[[yi:מענטש]] |
||
[[yo:Ọmọnìyàn]] |
[[yo:Ọmọnìyàn]] |
||
[[za:Vunz]] |
|||
[[zh:人]] |
[[zh:人]] |
||
[[zh-min-nan:Lâng]] |
[[zh-min-nan:Lâng]] |
||
Fersiwn yn ôl 13:54, 21 Hydref 2011
| Bod dynol | |
|---|---|
| |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Primates |
| Teulu: | Hominidae |
| Genws: | Homo |
| Rhywogaeth: | H. sapiens |
| Isrywogaeth: | H. s. sapiens |
| Enw trienwol | |
| Homo sapiens sapiens Linnaeus, 1758 | |
Bod dynol yw gair y gwyddonydd am ddyn. Person ydyw (neu 'greadur deallus') sy'n perthyn i rywogaeth Homo sapiens; 'human' yn Saesneg. Mae bod dynol yn ddeudroed ac wedi'u gosod yn y teulu (biolegol) a elwir yn Hominidae.[1][2] Mae tystiolaeth genynnol o ran DNA yn dangos mai cynefin neu darddle bodau dynol yw Affrica, ac iddynt ddod o'r fan honno tua 200,000 o flynydoedd yn ôl.
Mae gan fodau dynol ymennydd sydd wedi datblygu llawer pellach na gweddill anifeiliaid, yn fiolegol felly. Gall resymoli yn haniaethol, gall ymwneud ag iaith, mewnsyllu ac ateb problemau fel mae nhw'n codi. Mae'r gallu ymenyddol hwn ynghyd â chorff fertigol, gyda breichiau rhydd i symud neu ddal a thrin erfyn yn ei alluogi i ddefnyddio arfau llawer mwy nag unrhyw anifail arall i amddiffyn ei hun, i weithio am fwyd neu i ymosod.
Mae bodau dynol wedi eu dosbarthu ar hyd a lled y ddaear ar wahân i Antartig. Mae poblogaeth y ddaear bellach yn fwy na 6.7 biliwn, (data Gorffennaf, 2008).[3] Un isrywogaeth sydd ar gael: Homo sapiens sapiens. Mae'n famal ac felly'n bwydo ei blant gyda llaeth. Bod dynol yw'r rhywogaeth lleiaf tebygol o fynd yn ddarfod yn ôl International Union for Conservation of Nature.
Fel epaod, mae dyn yn gymdeithasol ei natur. Mae wedi mireinio'r grefft o gyfathrebu'n effeithiol er mwyn iddo fynegi ei hun, cyfnewid syniadau a threfnu gweithgareddau. Mae wedi creu strwythurau cymdeithasol cywrain a chymhleth o grwpiau sy'n cydweithio ac yn cystadlu yn erbyn ei gilydd; grwpiau mor wahanol â'r teulu a chenhedloedd. Mae'r cydymwneud hwn rhwng dyn a dyn wedi sefydlu dros y milenias diwethaf draddodiadau, defodau, moesau, gwerthoedd a safon dderbyniol gan gymdeithas drwy gyfundrefn o ddeddfau. Gall dyn werthfawrogi harddwch ac estheteg sydd ynghyd â'r awydd i fynegi ei hun wedi arwain at gelfyddyd, llenyddiaeth a cherddoriaeth.
Cyfeiriadau
- ↑ M. Goodman, D. Tagle, D. Fitch, W. Bailey, J. Czelusniak, B. Koop, P. Benson, J. Slightom (1990). Primate evolution at the DNA level and a classification of hominoids, Cyfrol 30, Rhifyn 3, tud. 260. DOI:10.1007/BF02099995
- ↑ Hominidae Classification. University of Michigan Museum of Zoology.
- ↑ World POPClock Projection. U.S. Census Bureau, Population Division/International Programs Center (2008-07-05).
