Nigeria: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Golygu dolenni
Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Llinell 9: Llinell 9:
Yr etholiadau cyntaf i'w derbyn yn hollol niwtral a theg oedd etholiad 2011 pan etholwyd [[Goodluck Jonathan]].<ref name="New York">{{cite news|last=Nossiter|first=Adam|title=Nigerians Vote in Presidential Election|url=http://www.nytimes.com/2011/04/17/world/africa/17nigeria.html?pagewanted=1&_r=1&hp|accessdate=17 Ebrill 2011|newspaper=The New York Times|date=16 Ebrill 2011}}</ref> Yn etholiad cyffredinol y wlad ym Mawrth 2015, trechwyd Jonathan gan [[Muhammadu Buhari]], gyda mwyafrif o ddim ond dwy filiwn o bleidleisiau. Derbynir yn gyffredinol i'r etholiad gael ei gweinyddu'n deg a niwtral.<ref>{{cite news|title="Nigeria election: Muhammadu Buhari wins"|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-32139858|newspaper=BBC|accessdate=31 Mawrth 2015}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.vanguardngr.com/2015/04/obama-praises-nigerias-president-for-conceding-defeat/ | title=''Obama praises Nigeria’s president for conceding defeat'' | publisher=Vanguard | date=1 Ebrill 2015 | accessdate=4 Ebrill 2015}}</ref><ref>{{cite web | url=http://thenationonlineng.net/new/apc-praises-jonathan-for-conceding-defeat/ | title=APC praises Jonathan for conceding defeat | publisher=The Nation | accessdate=4 April 2015}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.channelstv.com/2015/03/31/anyaoku-praises-jonathan-for-conceding-defeat/ | title=''Anyaoku Praises Jonathan For Conceding Defeat'' | publisher=Channels Television | date=31 Mawrth 2015 | accessdate=4 Ebrill 2015}}</ref>
Yr etholiadau cyntaf i'w derbyn yn hollol niwtral a theg oedd etholiad 2011 pan etholwyd [[Goodluck Jonathan]].<ref name="New York">{{cite news|last=Nossiter|first=Adam|title=Nigerians Vote in Presidential Election|url=http://www.nytimes.com/2011/04/17/world/africa/17nigeria.html?pagewanted=1&_r=1&hp|accessdate=17 Ebrill 2011|newspaper=The New York Times|date=16 Ebrill 2011}}</ref> Yn etholiad cyffredinol y wlad ym Mawrth 2015, trechwyd Jonathan gan [[Muhammadu Buhari]], gyda mwyafrif o ddim ond dwy filiwn o bleidleisiau. Derbynir yn gyffredinol i'r etholiad gael ei gweinyddu'n deg a niwtral.<ref>{{cite news|title="Nigeria election: Muhammadu Buhari wins"|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-32139858|newspaper=BBC|accessdate=31 Mawrth 2015}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.vanguardngr.com/2015/04/obama-praises-nigerias-president-for-conceding-defeat/ | title=''Obama praises Nigeria’s president for conceding defeat'' | publisher=Vanguard | date=1 Ebrill 2015 | accessdate=4 Ebrill 2015}}</ref><ref>{{cite web | url=http://thenationonlineng.net/new/apc-praises-jonathan-for-conceding-defeat/ | title=APC praises Jonathan for conceding defeat | publisher=The Nation | accessdate=4 April 2015}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.channelstv.com/2015/03/31/anyaoku-praises-jonathan-for-conceding-defeat/ | title=''Anyaoku Praises Jonathan For Conceding Defeat'' | publisher=Channels Television | date=31 Mawrth 2015 | accessdate=4 Ebrill 2015}}</ref>


Yn 2014 economi Nigeria oedd y cryfaf yn Affrica, gan oddiweddu [[De Affrica]], a thyfu i fod yn werth $500 biliwn, a chodi i fod y 21fed economi mwya'r byd.<ref name="aljazeera.com">{{cite web|title=Nigeria becomes Africa's largest economy|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2014/04/nigeria-becomes-africa-largest-economy-20144618190520102.html|accessdate=5 Ebrill 2014}}</ref><ref name="bloomberg.com">{{cite web|title=Nigerian Economy Overtakes South Africa's on Rebased GDP|url=http://www.bloomberg.com/news/2014-04-06/nigerian-economy-overtakes-south-africa-s-on-rebased-gdp.html|accessdate=20 Ebrill 2014}}</ref> Ar ben hyn, mae'r gyfradd dyled-GDP yn isel iawn: 11% yn unig.<ref name="reuters.com">{{cite web |url=http://www.reuters.com/article/2014/04/06/nigeria-gdp-idUSL6N0MY0LT20140406 |title=''UPDATE 2-Nigeria surpasses South Africa as continent's biggest economy'' |accessdate=26 Ebrill 2014}}</ref> Erbyn 2050 credir y bydd Nigeria ymhlith 20 economi mwya'r byd. y rheswm pennaf dros y llwyddiant hwn yw [[tanwydd ffosil]]. Mae hyn wedi rhoi pwer iddi fel gwlad a dywed [[Banc y Byd]] ei bod yn farchnad sy'n tyfu.<ref name="Nigeria">{{cite web|url=http://data.worldbank.org/country/nigeria|title=Nigeria |publisher=World Bank |accessdate=28 Tachwedd 2013}}</ref>
Yn 2014 economi Nigeria oedd y cryfaf yn Affrica, gan oddiweddu [[De Affrica]], a thyfu i fod yn werth $500 biliwn, a chodi i fod y 21fed economi mwya'r byd.<ref name="aljazeera.com">{{cite web|title=Nigeria becomes Africa's largest economy|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2014/04/nigeria-becomes-africa-largest-economy-20144618190520102.html|accessdate=5 Ebrill 2014}}</ref><ref name="bloomberg.com">{{cite web|title=Nigerian Economy Overtakes South Africa's on Rebased GDP|url=http://www.bloomberg.com/news/2014-04-06/nigerian-economy-overtakes-south-africa-s-on-rebased-gdp.html|accessdate=20 Ebrill 2014}}</ref> Ar ben hyn, mae'r gyfradd dyled-GDP yn isel iawn: 11% yn unig.<ref name="reuters.com">{{cite web |url=http://www.reuters.com/article/2014/04/06/nigeria-gdp-idUSL6N0MY0LT20140406 |title=''UPDATE 2-Nigeria surpasses South Africa as continent's biggest economy'' |accessdate=26 Ebrill 2014 |archive-date=2015-07-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150704192604/http://www.reuters.com/article/2014/04/06/nigeria-gdp-idUSL6N0MY0LT20140406 |url-status=dead }}</ref> Erbyn 2050 credir y bydd Nigeria ymhlith 20 economi mwya'r byd. y rheswm pennaf dros y llwyddiant hwn yw [[tanwydd ffosil]]. Mae hyn wedi rhoi pwer iddi fel gwlad a dywed [[Banc y Byd]] ei bod yn farchnad sy'n tyfu.<ref name="Nigeria">{{cite web|url=http://data.worldbank.org/country/nigeria|title=Nigeria |publisher=World Bank |accessdate=28 Tachwedd 2013}}</ref>


Mae Nigeria'n aelod o MINT, sef grwp o wledydd a chaiff ei rhestru fel un o'r ''"[[Next Eleven]]"'', gyda gwledydd y byd yn rhagweld y bydd ei heconomi'n tyfu i fod yn un o'r mwya'n y byd. Mae Nigeria'n un o [[Gwledydd y Gymanwlad|Wledydd y Gymanwlad]], yr [[Undeb Affricanaidd]], [[OPEC]] a'r [[Cenhedloedd Unedig]].
Mae Nigeria'n aelod o MINT, sef grwp o wledydd a chaiff ei rhestru fel un o'r ''"[[Next Eleven]]"'', gyda gwledydd y byd yn rhagweld y bydd ei heconomi'n tyfu i fod yn un o'r mwya'n y byd. Mae Nigeria'n un o [[Gwledydd y Gymanwlad|Wledydd y Gymanwlad]], yr [[Undeb Affricanaidd]], [[OPEC]] a'r [[Cenhedloedd Unedig]].

Fersiwn yn ôl 15:15, 22 Mai 2021

Nigeria
ArwyddairUndod a Ffydd, Heddwch a Chynnydd Edit this on Wikidata
Mathgwladwriaeth sofran, gwladwriaeth ffederal, gwlad Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlAfon Niger Edit this on Wikidata
Lb-Nigeria.ogg, LL-Q7913 (ron)-KlaudiuMihaila-Nigeria.wav, LL-Q9610 (ben)-Tahmid-নাইজেরিয়া.wav, LL-Q22809485 (apc)-Hassan Hassoon-نيجيريا.wav, LL-Q9027 (swe)-Moonhouse-Nigeria.wav Edit this on Wikidata
PrifddinasAbuja Edit this on Wikidata
Poblogaeth211,400,708 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 1 Hydref 1963 Edit this on Wikidata
AnthemCodwch, Gymrodyr! Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethBola Tinubu Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC+01:00, Africa/Lagos Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol		Saesneg Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolGorllewin Affrica Edit this on Wikidata
GwladBaner Nigeria Nigeria
Arwynebedd923,768 ±1 km² Edit this on Wikidata
GerllawCefnfor yr Iwerydd Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaBenin, Niger, Tsiad, Camerŵn, São Tomé a Príncipe Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau9°N 8°E Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolCabinet of Nigeria Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholCynulliad Cenedlaethol Nigeria Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y wladwriaeth		Arlywydd Nigeria Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethBola Tinubu Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth		Arlywydd Nigeria Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethBola Tinubu Edit this on Wikidata
Map
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)$440,834 million, $477,386 million Edit this on Wikidata
Ariannaira Edit this on Wikidata
Canran y diwaith8 ±1 canran Edit this on Wikidata
Cyfartaledd plant5.65 Edit this on Wikidata
Mynegai Datblygiad Dynol0.535 Edit this on Wikidata
[golygwch ar Wicidata]

Gwlad yng ngorllewin Affrica yw Gweriniaeth Ffederal Nigeria neu Nigeria, gyda 36 talaith. Ei phrifddinas yw Abuja. Y gwledydd cyfagos yw Benin i'r gorllewin, Tsiad a Chamerŵn i'r dwyrain, a Niger i'r gogledd ac mae Gwlff Gini (Cefnfor yr Iwerydd) yn ffin arfordirol iddi tua'r de.

Cafwyd sawl brenhiniaeth yn Nigeria dros y blynyddoedd. Ffurfiwyd y wlad bresennol i raddau helaeth gan Ymerodraeth Prydain yn y 19g a ailwampiwyd yn 'Protectoriaethau' (neu 'Ddiffynwledydd') Gogledd a De Nigeria yn 1914. Cadwyd y syniad o frenhiniaethau bychan i raddau helaeth, gyda'r Saesneg yn eu huno'n fwy na dim arall a hi, heddiw, yw iaith swyddogol y wlad. Yn dilyn ei hannibyniaeth yn 1960 (fel llawer o wledydd eraill) cafwyd rhyfel cartref gan sawl llu a ddymunai ei rheoli: rhwng 1967–1970. Ers hynny, llywodraethwyd y wlad drwy drefniant y fyddin a gan etholiadau democrataidd.

Yr etholiadau cyntaf i'w derbyn yn hollol niwtral a theg oedd etholiad 2011 pan etholwyd Goodluck Jonathan.[1] Yn etholiad cyffredinol y wlad ym Mawrth 2015, trechwyd Jonathan gan Muhammadu Buhari, gyda mwyafrif o ddim ond dwy filiwn o bleidleisiau. Derbynir yn gyffredinol i'r etholiad gael ei gweinyddu'n deg a niwtral.[2][3][4][5]

Yn 2014 economi Nigeria oedd y cryfaf yn Affrica, gan oddiweddu De Affrica, a thyfu i fod yn werth $500 biliwn, a chodi i fod y 21fed economi mwya'r byd.[6][7] Ar ben hyn, mae'r gyfradd dyled-GDP yn isel iawn: 11% yn unig.[8] Erbyn 2050 credir y bydd Nigeria ymhlith 20 economi mwya'r byd. y rheswm pennaf dros y llwyddiant hwn yw tanwydd ffosil. Mae hyn wedi rhoi pwer iddi fel gwlad a dywed Banc y Byd ei bod yn farchnad sy'n tyfu.[9]

Mae Nigeria'n aelod o MINT, sef grwp o wledydd a chaiff ei rhestru fel un o'r "Next Eleven", gyda gwledydd y byd yn rhagweld y bydd ei heconomi'n tyfu i fod yn un o'r mwya'n y byd. Mae Nigeria'n un o Wledydd y Gymanwlad, yr Undeb Affricanaidd, OPEC a'r Cenhedloedd Unedig.

Daearyddiaeth

Y man uchaf yn Nigeria yw mynydd Chappal Waddi, sydd 2,419 metr uwch lefel y môr.

Hanes

Enillodd Nigeria annibyniaeth rannol oddi wrth Brydain ar 1 Hydref 1960.

Gwleidyddiaeth

Ers 2002 gwelwyd trais ar gynnydd e.e. Boko Haram y mudiad Islamaidd sy'n dymuno disodli llywodraeth y wlad gyda llywodraeth wedi'i seilio ar gyfraith Sharia.[10][11] Yn ôl Arlywydd y wlad ym Mai 2014 roedd ymosodiadau Boko Haram wedi lladd 12,000 o bobl.[12] Ymunodd y gwledydd sy'n ffinio â Nigeria i geisio ffrwyno'r terfysgwyr, yn bennaf fel ymateb i Ffrwydradau Nigeria, Nadolig 2011 a Herwgipio merched ysgol Chibok, 2014.[13]

Diwylliant

Economi

Ceir cysylltiad cryf rhwng economi Nigeria ac Unol Daleithiau America: hi yw partner masnachu mwya'r Unol Daleithiau yng nghanol a de Affrica, ac mae'n allforio 11% o'i holew i'r UDA ac mae'n allforio llawer o nwyddau eraill hefyd i'r UDA. Ar y llaw arall, yr Unol Daleithiau yw'r wlad sy'n buddsoddi fwyaf yn Nigeria. Yn ôl y Gronfa Ariannol Ryngwladol (IMF), mae economi Nigeria wedi tyfu ar gyfartaledd o 8% ers 2008.

Yn 2014 economi Nigeria oedd y cryfaf yn Affrica, gan oddiweddu De Affrica, a thyfu i fod yn werth $500 biliwn, a chodi i fod y 21fed economi mwya'r byd.[6][7] Ar ben hyn, mae'r gyfradd dyled-GDP yn isel iawn: 11% yn unig.[8] Erbyn 2050 credir y bydd Nigeria ymhlith 20 economi mwya'r byd. y rheswm pennaf dros y tyfiant hwn yw tanwydd ffosil. Mae hyn wedi rhoi pwer iddi fel gwlad a dywed Banc y Byd ei bod yn farchnad sy'n tyfu.[9]

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

  1. ↑ Nossiter, Adam (16 Ebrill 2011). "Nigerians Vote in Presidential Election". The New York Times. Cyrchwyd 17 Ebrill 2011.
  2. ↑ ""Nigeria election: Muhammadu Buhari wins"". BBC. Cyrchwyd 31 Mawrth 2015.
  3. ↑ "Obama praises Nigeria's president for conceding defeat". Vanguard. 1 Ebrill 2015. Cyrchwyd 4 Ebrill 2015.
  4. ↑ "APC praises Jonathan for conceding defeat". The Nation. Cyrchwyd 4 April 2015.
  5. ↑ "Anyaoku Praises Jonathan For Conceding Defeat". Channels Television. 31 Mawrth 2015. Cyrchwyd 4 Ebrill 2015.
  6. ↑ 6.0 6.1 "Nigeria becomes Africa's largest economy". Cyrchwyd 5 Ebrill 2014.
  7. ↑ 7.0 7.1 "Nigerian Economy Overtakes South Africa's on Rebased GDP". Cyrchwyd 20 Ebrill 2014.
  8. ↑ 8.0 8.1 "UPDATE 2-Nigeria surpasses South Africa as continent's biggest economy". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-07-04. Cyrchwyd 26 Ebrill 2014.
  9. ↑ 9.0 9.1 "Nigeria". World Bank. Cyrchwyd 28 Tachwedd 2013.
  10. ↑ "Dozens killed in Nigeria clashes". Al Jazeera. 24 December 2011. Cyrchwyd 24 December 2011.
  11. ↑ Olugbode, Michael (2 Chwefror 2011). "Nigeria: We Are Responsible for Borno Killings, Says Boko Haram". allAfrica.com. Cyrchwyd 31 Ionawr 2012. The sect in posters written in Hausa and pasted across the length and breadth of Maiduguri Wednesday morning signed by the Warriors of Jamaatu Ahlis Sunna Liddaawati Wal Jihad led by Imam Abu Muhammed Abubakar Bi Muhammed a .k .a Shehu claimed they embarked on the killings in Borno "in an effort to establish Sharia system of government in the country".
  12. ↑ 17 Mai 2014 (2014-05-17). "Boko Haram has killed over 12,000 Nigerians, plans to take over country, Jonathan says – Premium Times Nigeria". Premiumtimesng.com. Cyrchwyd 2014-06-04.
  13. ↑ "Boko Haram to be fought on all sides". Nigerian News.Net. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-07-30. Cyrchwyd 18 Mai 2014.

Dolenni allanol

Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Nigeria&oldid=10925619"