Jalalabad: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Oddi ar Wicipedia
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Danielt998 (sgwrs | cyfraniadau)
B ychwanegu gwybodlen Wicidata
→‎Hanes: Trwsio dolennau rhywogaethau a manion eraill, replaced: feddianu → feddiannu using AWB
Llinell 9: Llinell 9:
Yn [[630]] OC, cyrhaeddodd [[Xuan Zang]], mynach [[Bwdhaeth|Bwdhaidd]] a theithiwr enwog o [[Tsieina]], Jalalabad gan tybied ei fod wedi cyrraedd [[is-gyfandir India|Hindwstan]]. Sefydlwyd y ddinas bresennol yn [[1570]] gan [[Akbar Fawr|Jalal-uddin Mohammad Akbar]], trydydd ymerawdwr yr [[Moghul|Ymerodraeth Foghul]]. Roedd yn arosfa pwysig ar yr hen lwybr masnach rhwng [[Canolbarth Asia]] ac [[is-gyfandir India]].
Yn [[630]] OC, cyrhaeddodd [[Xuan Zang]], mynach [[Bwdhaeth|Bwdhaidd]] a theithiwr enwog o [[Tsieina]], Jalalabad gan tybied ei fod wedi cyrraedd [[is-gyfandir India|Hindwstan]]. Sefydlwyd y ddinas bresennol yn [[1570]] gan [[Akbar Fawr|Jalal-uddin Mohammad Akbar]], trydydd ymerawdwr yr [[Moghul|Ymerodraeth Foghul]]. Roedd yn arosfa pwysig ar yr hen lwybr masnach rhwng [[Canolbarth Asia]] ac [[is-gyfandir India]].


Cipiwyd y ddinas a'i hanrheithio gan [[Dost Muhammad]] yn [[1834]]. Cafodd ei feddianu gan luoedd [[DU|Prydeinig]] yn [[Rhyfel Cyntaf Affganistan]] ([[1839]]-[[1843]]), dan arweiniad y Cadfridog [[Robert Sale]]. Fe'i daliwyd gan Sale a garsiwn bychan yn erbyn ymosodiadau gan filwyr [[Muhammad Akbar Khan]]. Fe'i meddianwyd gan filwyr Prydeinig unwaith yn rhagor yn [[Ail Ryfel Affganistan]] ([[1879]]-[[1880]]) a chodwyd caer yno.<ref>''Imperial Gazeteer of India: Afhganistan and Nepal'' (Calcutta, 1908; adargraffiad, Delhi Newydd, 1989)</ref>
Cipiwyd y ddinas a'i hanrheithio gan [[Dost Muhammad]] yn [[1834]]. Cafodd ei feddiannu gan luoedd [[DU|Prydeinig]] yn [[Rhyfel Cyntaf Affganistan]] ([[1839]]-[[1843]]), dan arweiniad y Cadfridog [[Robert Sale]]. Fe'i daliwyd gan Sale a garsiwn bychan yn erbyn ymosodiadau gan filwyr [[Muhammad Akbar Khan]]. Fe'i meddianwyd gan filwyr Prydeinig unwaith yn rhagor yn [[Ail Ryfel Affganistan]] ([[1879]]-[[1880]]) a chodwyd caer yno.<ref>''Imperial Gazeteer of India: Afhganistan and Nepal'' (Calcutta, 1908; adargraffiad, Delhi Newydd, 1989)</ref>


Cafodd Seraj-ul-Emarat, palas brenhinol Amir [[Habibullah Khan]] a'r Brenin [[Amanullah Khan]], ei ddinistrio yn [[1929]]. Gyferbyn ceir beddrod y ddau.
Cafodd Seraj-ul-Emarat, palas brenhinol Amir [[Habibullah Khan]] a'r Brenin [[Amanullah Khan]], ei ddinistrio yn [[1929]]. Gyferbyn ceir beddrod y ddau.

Fersiwn yn ôl 13:29, 23 Chwefror 2021

Jalalabad
Mathdinas, dinas fawr Edit this on Wikidata
Poblogaeth263,312 Edit this on Wikidata
Gefeilldref/iSan Diego Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirNangarhar Edit this on Wikidata
GwladBaner Affganistan Affganistan
Arwynebedd122 km² Edit this on Wikidata
Uwch y môr533 metr Edit this on Wikidata
GerllawAfon Kabul Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau34.4303°N 70.4528°E Edit this on Wikidata
Map
Golygfa ger Jalalabad
Am y ddinas yn Cirgistan, gweler Jalal-Abad.
Am y ddinas yn Azerbaijan, gweler Jalilabad.

Mae Jalālābād (Pashto/Perseg: جلال آباد) yn ddinas yn nwyrain Affganistan. Fe'i lleolir 1,814 troedfedd uwch lefel y môr ger cyflifiad afon Kabul ac afon Kunar, ac mae'n brifddinas talaith Nangarhar. Mae priffordd yn ei chysylltu â Kabul, prifddinas y wlad, 90 milltir i'r gorllewin, a gyda dinas Peshawar ym Mhacistan, tua'r un pellter i'r dwyrain dros Fwlch Khyber. Mae gan Jalalabad boblogaeth o tua 96,000 o bobl (amcangyfrifiad 2002).

Hanes

Yn 630 OC, cyrhaeddodd Xuan Zang, mynach Bwdhaidd a theithiwr enwog o Tsieina, Jalalabad gan tybied ei fod wedi cyrraedd Hindwstan. Sefydlwyd y ddinas bresennol yn 1570 gan Jalal-uddin Mohammad Akbar, trydydd ymerawdwr yr Ymerodraeth Foghul. Roedd yn arosfa pwysig ar yr hen lwybr masnach rhwng Canolbarth Asia ac is-gyfandir India.

Cipiwyd y ddinas a'i hanrheithio gan Dost Muhammad yn 1834. Cafodd ei feddiannu gan luoedd Prydeinig yn Rhyfel Cyntaf Affganistan (1839-1843), dan arweiniad y Cadfridog Robert Sale. Fe'i daliwyd gan Sale a garsiwn bychan yn erbyn ymosodiadau gan filwyr Muhammad Akbar Khan. Fe'i meddianwyd gan filwyr Prydeinig unwaith yn rhagor yn Ail Ryfel Affganistan (1879-1880) a chodwyd caer yno.[1]

Cafodd Seraj-ul-Emarat, palas brenhinol Amir Habibullah Khan a'r Brenin Amanullah Khan, ei ddinistrio yn 1929. Gyferbyn ceir beddrod y ddau.

Ar hyn o bryd mae corfflu Americanaidd yn Jalalabad.

Cyfeiriadau

  1. Imperial Gazeteer of India: Afhganistan and Nepal (Calcutta, 1908; adargraffiad, Delhi Newydd, 1989)

Dolenni allanol