Sgandal Watergate: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Golygiad diweddaraf yn ôl 17:44, 7 Awst 2020

Sgandal gwleidyddol yn yr Unol Daleithiau ar ddechrau'r 1970au oedd sgandal Watergate oedd yn ymwneud â byrgleriaeth ym mhencadlys Pwyllgor Cenedlaethol y Blaid Ddemocrataidd yng nghyfadeilad Watergate yn Washington, D.C., ac ymdrechion gweinyddiaeth yr Arlywydd Richard Nixon i gelu ei chyfrifoldeb yn y drosedd. Arweiniodd y sgandal at ymddiswyddiad Nixon, yr unig dro i arlywydd ymddiswyddo yn hanes yr Unol Daleithiau. Cafodd nifer o swyddogion yng ngweinyddiaeth Nixon eu ditio, eu rhoi ar achos, eu cael yn euog, a'u carcharu.

Cychwynnodd y sgandal pan arestiwyd pum dyn am dorri i mewn i bencadlys y Pwyllgor Cenedlaethol Democrataidd (DNC) yn Adeilad Gwesty a Swyddfa Watergate ar 17 Mehefin 1972. Cafodd taliadau i'r byrgleriaid eu cysylltu gan yr FBI i "gronfa slwtsh" a ddefnyddiwyd gan y Pwyllgor i Ail-Ethol yr Arlywydd, grŵp oedd yn codi arian am ymgyrch arlywyddol Nixon.^[1] Wrth i'r dystiolaeth yn erbyn staff Nixon dyfu, gan gynnwys tystiolaeth mewn pwyllgor seneddol gan gyn-aelodau'r staff arlywyddol, daeth i'r amlwg bod nifer o sgyrsiau mewn swyddfeydd yr arlywydd wedi eu recordio ar dâp.^[2]^[3] Ymhlygwyd yr arlywydd gan recordiadau'r tapiau, oedd yn dangos y wnaeth geisio cuddio'r fyrgleriaeth: ar 23 Mehefin 1972 cyfarwyddodd Nixon i'r CIA i atal ymchwiliad gan yr FBI bydd yn peri embaras i'w ymgyrch ail-ethol. Roedd y cyfarwyddyd hwn yn rhwystro cyfiawnder.^[4] Yn dilyn cyfres o achosion llys, dyfarnodd y Goruchaf Lys yr oedd rhaid i'r arlywydd rhoi'r tapiau i ymchwilwyr llywodraethol; cydymffurfiodd Nixon yn y bôn.

Gan wynebu uchelgyhuddiad yn Nhŷ'r Cynrychiolwyr a siawns uchel o'i gael yn euog gan y Senedd, ymddiswyddodd Nixon ar 9 Awst 1974. Derbynodd pardwn gan Gerald Ford, ei olynydd i'r arlywyddiaeth, mis yn hwyrach.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

↑ Dickinson, William B. (1973). Watergate: chronology of a crisis. 1. Washington D. C.: Congressional Quarterly Inc. tt. 8 133 140 180 188. ISBN 0-87187-059-2. OCLC 20974031. Unknown parameter |coauthors= ignored (help)
↑ narrative by R.W. Apple, jr. ; chronology by Linda Amster ; general ed.: Gerald Gold. (1973). The Watergate hearings: break-in and cover-up; proceedings. New York: Viking Press. ISBN 0-670-75152-9.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ Nixon, Richard (1974). The White House Transcripts. New York: Viking Press. ISBN 0-670-76324-1. OCLC 1095702.
↑ White, Theodore Harold (1975). Breach of Faith: The Fall of Richard Nixon. New York: Atheneum Publishers. t. 7. ISBN 0-689-10658-0.

[congressional_quarterly_vol_1-1] Dickinson, William B. (1973). Watergate: chronology of a crisis. 1. Washington D. C.: Congressional Quarterly Inc. tt. 8 133 140 180 188. ISBN 0-87187-059-2. OCLC 20974031. Unknown parameter |coauthors= ignored (help)

[2] rrative by R.W. Apple, jr. ; chronology by Linda Amster ; general ed.: Gerald Gold. (1973). The Watergate hearings: break-in and cover-up; proceedings. New York: Viking Press. ISBN 0-670-75152-9.CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[3] Nixon, Richard (1974). The White House Transcripts. New York: Viking Press. ISBN 0-670-76324-1. OCLC 1095702.

[4] White, Theodore Harold (1975). Breach of Faith: The Fall of Richard Nixon. New York: Atheneum Publishers. t. 7. ISBN 0-689-10658-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
+{{cys-gwa|Mae "Watergate" yn ailgyfeirio i'r dudalen hon. Am y pentref yng Nghernyw, gweler [[Watergate, Cernyw]].}}
 [[Delwedd:Nixon-depart.png|bawd|Nixon wedi iddo ymddiswyddo.]]
 [[Sgandal gwleidyddol]] yn [[yr Unol Daleithiau]] ar ddechrau'r 1970au oedd '''sgandal Watergate''' oedd yn ymwneud â [[byrgleriaeth]] ym mhencadlys Pwyllgor Cenedlaethol [[Plaid Ddemocrataidd yr Unol Daleithiau|y Blaid Ddemocrataidd]] yng [[cyfadeilad Watergate|nghyfadeilad Watergate]] yn [[Washington, D.C.]], ac ymdrechion gweinyddiaeth yr Arlywydd [[Richard Nixon]] i gelu ei chyfrifoldeb yn y drosedd. Arweiniodd y sgandal at ymddiswyddiad Nixon, yr unig dro i arlywydd ymddiswyddo yn hanes yr Unol Daleithiau. Cafodd nifer o swyddogion yng ngweinyddiaeth Nixon eu [[ditiad|ditio]], eu rhoi ar achos, eu cael yn euog, a'u carcharu.