COVID-19: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Golygu dolenni
Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Dim crynodeb golygu
Dim crynodeb golygu
Llinell 2: Llinell 2:
:''Erthygl am yr haint a achoswyd gan SARS-CoV-2 yw hon.''
:''Erthygl am yr haint a achoswyd gan SARS-CoV-2 yw hon.''
:''Am y firws penodol a achosodd yr epidemig, gweler [[SARS-CoV-2]].''
:''Am y firws penodol a achosodd yr epidemig, gweler [[SARS-CoV-2]].''
:''Am y grwp o erthyglau mae'r firws yn perthyn iddo, gweler: [[Coronafirws (grwp o firws)|Coronafirysau]]
:''Am y grŵp o erthyglau mae'r firws yn perthyn iddo, gweler: [[Coronafeirws (grŵp o firysau)|Coronafirysau]]
:''Am y pandemig cyfoes, gweler yr erthygl [[Pandemig COVID-19]].''
:''Am y pandemig cyfoes, gweler yr erthygl [[Pandemig COVID-19]].''


[[Haint|Clefyd heintus]] a ddaeth i'r amlwg yn [[Rhagfyr]] [[2019]] yw '''COVID-19''' sy'n fyr am "'''''Co'''''rona'''''vi'''''rus '''''d'''''isease 2019"; bathiad Cymraeg - '''y Gofid Mawr'''<ref>[https://twitter.com/DilywCymru/status/1242539372295135233 trydariad gan Dilyw 25 Mawrth 2020]</ref>. Gellir olrhain yr achos cyntaf nôl i 17 Tachwedd 2019 yn Hubei.<ref name="tracedback">{{Cite web|last=Ma|first=Josephine|date=13 March 2020|title=Coronavirus: China's first confirmed Covid-19 case traced back to November 17|url=https://www.scmp.com/news/china/society/article/3074991/coronavirus-chinas-first-confirmed-covid-19-case-traced-back|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200313004217/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3074991/coronavirus-chinas-first-confirmed-covid-19-case-traced-back|archive-date=13 Mawrth 2020|access-date=28 Mai 2020|website=[[South China Morning Post]]|language=en}}</ref> Y [[firws]] sydd wrth wraidd yr haint yw'r [[SARS-CoV-2]], ac wrth i'r clefyd yma ymledu drwy'r byd, esgorodd ar [[Pandemig coronafirws 2019–20|bandemig coronafirws 2019–20]]. Erbyn 30 Mehefin 2020 roedd dros 1,500 [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru|wedi marw yng Nghymru]], dros 43,500 drwy wledydd Prydain a dros 505,000 yn fyd-eang.<ref>[https://coronaviruscymru.wales/graphs-%26-timeline coronaviruscymru.wale; adalwyd 7 Ebrill 2020.</ref><ref>[https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 www.who.int ;] adalwyd 7 Ebrill 2020.</ref>.
[[Haint|Clefyd heintus]] a ddaeth i'r amlwg yn [[Rhagfyr]] [[2019]] yw '''COVID-19''' sy'n fyr am "'''''Co'''''rona'''''vi'''''rus '''''d'''''isease 2019"; bathiad Cymraeg - '''y Gofid Mawr'''<ref>[https://twitter.com/DilywCymru/status/1242539372295135233 trydariad gan Dilyw 25 Mawrth 2020]</ref>. Gellir olrhain yr achos cyntaf nôl i 17 Tachwedd 2019 yn Hubei.<ref name="tracedback">{{Cite web|last=Ma|first=Josephine|date=13 March 2020|title=Coronavirus: China's first confirmed Covid-19 case traced back to November 17|url=https://www.scmp.com/news/china/society/article/3074991/coronavirus-chinas-first-confirmed-covid-19-case-traced-back|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200313004217/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3074991/coronavirus-chinas-first-confirmed-covid-19-case-traced-back|archive-date=13 Mawrth 2020|access-date=28 Mai 2020|website=[[South China Morning Post]]|language=en}}</ref> Y [[firws]] sydd wrth wraidd yr haint yw'r [[SARS-CoV-2]], ac wrth i'r clefyd yma ymledu drwy'r byd, esgorodd ar [[Pandemig coronafirws 2019–20|bandemig coronafeirws 2019–20]]. Erbyn 30 Mehefin 2020 roedd dros 1,500 [[Y Gofid Mawr (COVID-19) yng Nghymru|wedi marw yng Nghymru]], dros 43,500 drwy wledydd Prydain a dros 505,000 yn fyd-eang.<ref>[https://coronaviruscymru.wales/graphs-%26-timeline coronaviruscymru.wale; adalwyd 7 Ebrill 2020.</ref><ref>[https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 www.who.int ;] adalwyd 7 Ebrill 2020.</ref>.
[[File:20200327 - Rail Delivery Group - Coronavirus.webm|bawd|Canllaw ar wefanau trenau; 27 Mawrth 2020.]]
[[File:20200327 - Rail Delivery Group - Coronavirus.webm|bawd|Canllaw ar wefannau trenau; 27 Mawrth 2020.]]


Canfyddwyd y clefyd yn gyntaf yn 2019 yn [[Wuhan]], [[Tsieina]], ac ers hynny mae wedi lledaenu’n fyd-eang, gan arwain at [[pandemig|bandemig]].
Canfuwyd y clefyd yn gyntaf yn 2019 yn [[Wuhan]], [[Tsieina]], ac ers hynny mae wedi lledaenu’n fyd-eang, gan arwain at [[pandemig|bandemig]].


Mae symptomau cyffredin yn cynnwys [[twymyn]] (gorboethi, [[peswch]] ac anhawster anadlu, gyda phoen yn y [[cyhyrau]], [[fflem]] ac fel arfer, [[dolur gwddf]]. Er bod mwyafrif yr achosion yn arwain at symptomau ysgafn, mewn rhai achosion ceir [[niwmonia]] difrifol ac organnau'r corff yn methu.<ref name="whoqa">{{cite web |url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses| title= Q&A on coronaviruses (COVID-19) |url-status=live |access-date=11 Mawrth 2020 |publisher=[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]] }}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2020/02/27/world/asia/coronavirus-treament-recovery.html |title=Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News. |first=Vivian |last=Wang |name-list-format=vanc |date=5 Mawrth 2020 |work=[[The New York Times]] }}</ref><ref name="WHO-q-a">{{Cite web |url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |title=Q&A on coronaviruses |website=[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]] |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |archive-date=20 Ionawr 2020 |access-date=27 Ionawr 2020 |name-list-format=vanc }}</ref><ref name="Hui14Jan2020">{{cite journal |vauthors=Hui DS, I Azhar E, Madani TA, Ntoumi F, Kock R, Dar O, Ippolito G, Mchugh TD, Memish ZA, Drosten C, Zumla A, Petersen E |display-authors=6 |title=The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China |journal=Int J Infect Dis |date=Chwefror 2020 |volume=91 |pages=264–66 |pmid=31953166 |doi=10.1016/j.ijid.2020.01.009 |doi-access=free }}</ref>
Mae symptomau cyffredin yn cynnwys [[twymyn]] (gorboethi, [[peswch]] ac anhawster anadlu, gyda phoen yn y [[cyhyrau]], [[fflem]] ac fel arfer, [[dolur gwddf]]. Er bod mwyafrif yr achosion yn arwain at symptomau ysgafn, mewn rhai achosion ceir [[niwmonia]] difrifol ac organau'r corff yn methu.<ref name="whoqa">{{cite web |url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses| title= Q&A on coronaviruses (COVID-19) |url-status=live |access-date=11 Mawrth 2020 |publisher=[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]] }}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2020/02/27/world/asia/coronavirus-treament-recovery.html |title=Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News. |first=Vivian |last=Wang |name-list-format=vanc |date=5 Mawrth 2020 |work=[[The New York Times]] }}</ref><ref name="WHO-q-a">{{Cite web |url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |title=Q&A on coronaviruses |website=[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]] |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |archive-date=20 Ionawr 2020 |access-date=27 Ionawr 2020 |name-list-format=vanc }}</ref><ref name="Hui14Jan2020">{{cite journal |vauthors=Hui DS, I Azhar E, Madani TA, Ntoumi F, Kock R, Dar O, Ippolito G, Mchugh TD, Memish ZA, Drosten C, Zumla A, Petersen E |display-authors=6 |title=The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China |journal=Int J Infect Dis |date=Chwefror 2020 |volume=91 |pages=264–66 |pmid=31953166 |doi=10.1016/j.ijid.2020.01.009 |doi-access=free }}</ref>


Mae cyfradd y marwolaethau allan o'r holl achosion a ddiagnosiwyd ar gyfartaledd yn 3.4%. Ceir cryn amrywiaeth, gyda 0.2% yn y rhai iau nag 20 oed, i oddeutu 15% yn y rhai dros 80 oed.<ref name="worldometers.info">{{Cite web |url=https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/ |title=Wuhan Coronavirus Death Rate |website=www.worldometers.info |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200131223143/https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/#ref-6 |archive-date=31 Ionawr 2020 |access-date=2 Chwefror 2020 |name-list-format=vanc }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-2019-nCoV-severity-10-02-2020.pdf |title=Report 4: Severity of 2019-novel coronavirus (nCoV) |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200210105717/https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-2019-nCoV-severity-10-02-2020.pdf |archive-date=10 Chwefror 2020 |access-date=10 Chwefror 2020 |name-list-format=vanc }}</ref> Fel arfer, mae'r haint yn cael ei ledaenu o un person i'r llall trwy ddefnynnau heintus yn cael eu hanadlu, ee drwy besychu neu disian. Mae'r amser rhwng dod i gysylltiad â symptomau a'r symtomau'n ymddangos, yn gyffredinol, rhwng dau a 14 diwrnod, gyda phum diwrnod ar gyfartaledd.<ref name="WHO2020QA">{{Cite web |url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |title=Q&A on coronaviruses |website=[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]] |date=11 Chwefror 2020 |access-date=24 Chwefror 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |archive-date=20 Ionawr 2020|url-status=live |quote=The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales ... The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing.|name-list-format=vanc }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html |title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV) |date=10 Chwefror 2020 |publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] |access-date=11 Chwefror 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202038/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html |archive-date=30 Ionawr 2020 |url-status=live }}</ref>
Mae cyfradd y marwolaethau allan o'r holl achosion a ddiagnosiwyd ar gyfartaledd yn 3.4%. Ceir cryn amrywiaeth, gyda 0.2% yn y rhai iau nag 20 oed, i oddeutu 15% yn y rhai dros 80 oed.<ref name="worldometers.info">{{Cite web |url=https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/ |title=Wuhan Coronavirus Death Rate |website=www.worldometers.info |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200131223143/https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/#ref-6 |archive-date=31 Ionawr 2020 |access-date=2 Chwefror 2020 |name-list-format=vanc }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-2019-nCoV-severity-10-02-2020.pdf |title=Report 4: Severity of 2019-novel coronavirus (nCoV) |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200210105717/https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-2019-nCoV-severity-10-02-2020.pdf |archive-date=10 Chwefror 2020 |access-date=10 Chwefror 2020 |name-list-format=vanc }}</ref> Fel arfer, mae'r haint yn cael ei ledaenu o un person i'r llall trwy ddefnynnau heintus yn cael eu hanadlu, ee drwy besychu neu disian. Mae'r amser rhwng dod i gysylltiad â symptomau a'r symptomau yn ymddangos, yn gyffredinol, rhwng dau a 14 diwrnod, gyda phum diwrnod ar gyfartaledd.<ref name="WHO2020QA">{{Cite web |url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |title=Q&A on coronaviruses |website=[[Cyfundrefn Iechyd y Byd]] |date=11 Chwefror 2020 |access-date=24 Chwefror 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200120174649/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses |archive-date=20 Ionawr 2020|url-status=live |quote=The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales ... The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing.|name-list-format=vanc }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html |title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV) |date=10 Chwefror 2020 |publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] |access-date=11 Chwefror 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200130202038/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html |archive-date=30 Ionawr 2020 |url-status=live }}</ref>
[[Delwedd:14 Hegasy COVID-19 Q CY.svg|bawd|canol|680px]]
[[Delwedd:14 Hegasy COVID-19 Q CY.svg|bawd|canol|680px]]
==Symtomau==
==Symptomau==


{| class="wikitable" style = "float:right; margin-left:1em; text-align:center"
{| class="wikitable" style = "float:right; margin-left:1em; text-align:center"
|+ style="text-align: center;" | Cyfradd y symptomau<ref name="WHO report 28 February 2020">{{cite document |title=Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) |url=https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/who-china-joint-mission-on-covid-19-final-report.pdf |vauthors=((Cyfundrefn Iechyd y Byd)) |pages=11–12 | access-date=5 Mawrth 2020 |name-list-format=vanc }}</ref>
|+ style="text-align: center;" | Cyfradd y symptomau<ref name="WHO report 28 February 2020">{{cite document |title=Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) |url=https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/who-china-joint-mission-on-covid-19-final-report.pdf |vauthors=((Cyfundrefn Iechyd y Byd)) |pages=11–12 | access-date=5 Mawrth 2020 |name-list-format=vanc }}</ref>
! Symptomau
! Symtomau
! Canran
! Canran
|-
|-
Llinell 83: Llinell 83:
[[Delwedd:5 Cam Syml Welsh Gov and NHS Wales OGL.png|bawd|Cyfarwyddiadau dwyieithog gan Lywodraeth Cymru a GIG ar sut i ddeilio gyda'r fferyllydd.]]
[[Delwedd:5 Cam Syml Welsh Gov and NHS Wales OGL.png|bawd|Cyfarwyddiadau dwyieithog gan Lywodraeth Cymru a GIG ar sut i ddeilio gyda'r fferyllydd.]]


Mae symptomau plant yn llawer mwynach. Dangosodd adroddiad gan Ganolfan Tsieineaidd ar gyfer Rheoli ac Atal Clefydau, fod un o bob pedwar plentyn a brofodd yn bositif yn parhau heb unrhyw symtom, ar wahân i symtomau mwyn, megis peswch, 'erythema ffaryngeall' a thwymyn.<ref name="Lu Zhang Du Zhang p. ">{{cite journal |vauthors=Lu X, Zhang L, Du H, Zhang J, Li YY, Qu J, Zhang W, Wang Y, Bao S, Li Y, Wu C, Liu H, Liu D, Shao J, Peng X, Yang Y, Liu Z, Xiang Y, Zhang F, Silva RM, Pinkerton KE, Shen K, Xiao H, Xu S, Wong GW |display-authors=6 |title=SARS-CoV-2 Infection in Children |journal=New England Journal of Medicine |publisher=Massachusetts Medical Society |date=18 Mawrth 2020 |doi=10.1056/nejmc2005073 |page= }}</ref>
Mae symptomau plant yn llawer mwynnach. Dangosodd adroddiad gan Ganolfan Tsieineaidd ar gyfer Rheoli ac Atal Clefydau, fod un o bob pedwar plentyn a brofodd yn bositif yn parhau heb unrhyw symptom, ar wahân i symptomau mwyn, megis peswch, 'erythema ffaryngeall' a thwymyn.<ref name="Lu Zhang Du Zhang p. ">{{cite journal |vauthors=Lu X, Zhang L, Du H, Zhang J, Li YY, Qu J, Zhang W, Wang Y, Bao S, Li Y, Wu C, Liu H, Liu D, Shao J, Peng X, Yang Y, Liu Z, Xiang Y, Zhang F, Silva RM, Pinkerton KE, Shen K, Xiao H, Xu S, Wong GW |display-authors=6 |title=SARS-CoV-2 Infection in Children |journal=New England Journal of Medicine |publisher=Massachusetts Medical Society |date=18 Mawrth 2020 |doi=10.1056/nejmc2005073 |page= }}</ref>


==Atal yr haint==
==Atal yr haint==

Fersiwn yn ôl 00:26, 16 Gorffennaf 2020

COVID-19
Enghraifft o'r canlynolclefyd heintus newydd, niwmonia annodweddiadol, dosbarth o glefyd Edit this on Wikidata
Mathniwmonia annodweddiadol, haint coronafirws, niwmonia firal, milhaint, Virus diseases of plants, niwmonia, clefyd Edit this on Wikidata
Lladdwyd9,840, 4,899, 18,700, 47,256, 58,382, 69,527, 82,133, 102,774, 116,098, 126,681, 145,705, 160,952, 185,434, 202,880, 217,183, 238,775, 257,906, 282,872, 302,376, 315,283, 328,172, 345,122, 364,459, 375,656, 394,018, 416,201, 445,012, 465,462, 489,405, 511,851, 543,595, 571,444, 607,187, 639,000, 666,239, 697,998, 728,000, 771,518, 792,475, 819,609, 848,084, 874,708, 951,994, 981,808, 1,011,282, 1,038,423, 1,068,225, 1,094,591, 1,121,365, 1,155,653, 1,193,070, 1,227,666, 1,272,094, 1,312,356, 1,364,959, 1,417,319, 1,460,179, 1,524,569, 1,621,150, 1,687,975, 1,749,235, 1,810,360, 1,875,320, 1,931,382, 1,995,806, 2,074,629, 2,143,861, 2,225,302, 2,287,129, 2,347,000, 2,410,455, 2,460,726, 2,500,770, 2,572,353, 2,618,490, 2,665,597, 2,714,606, 2,757,339, 2,821,367, 2,856,632, 2,915,972, 2,971,539, 3,101,964, 3,160,617, 3,227,968, 3,296,584, 3,360,231, 3,417,961, 3,475,817, 3,530,159, 3,715,132, 3,759,536, 3,813,937, 3,862,271, 3,903,389, 3,941,475, 3,980,139, 4,019,368, 4,060,292, 4,101,590, 4,156,401, 4,203,926, 4,263,985, 4,310,553, 4,361,054, 4,408,713, 4,457,027, 4,505,400, 4,562,885, 4,611,170, 4,649,965, 4,694,578, 4,739,805, 4,777,581, 4,814,312, 4,850,245, 4,886,917, 4,916,334, 4,953,017, 4,993,576, 5,034,549, 5,067,975, 5,104,191, 5,141,738, 5,177,992, 5,207,397, 5,251,555, 5,292,503, 5,321,328, 5,358,194, 5,395,038, 5,433,469, 5,450,670, 5,490,117, 5,531,069, 5,569,646, 5,606,929, 5,667,715, 5,724,794, 6,001,261, 6,060,570, 6,096,914, 6,110,521, 6,134,401, 6,200,680, 6,215,860, 6,237,373, 6,250,843 Edit this on Wikidata
SymptomauPeswch, y dwymyn, methiant anadlu, cur pen, myalgia, blinder meddwl, hemoptysis, dolur rhydd, diffyg anadl, lymphopenia, anaemia, anosmia, ageusia, hypoxia, oerni, gorlenwi'r trwyn, anorecsia, cyfog, llid y cyfbilen, poen yn yr abdomen, niwmonia firal, niwed ir ymennydd, deliriwm, anhwylder seicotig, enseffalitis, enanthem, anallu edit this on wikidata
AchosSars-cov-2 edit this on wikidata
Dull trosglwyddoTrosglwyddiad drwy'r aer, heintiad defnynnol, trosglwyddiad drwy gyffyrddiad, trosglwyddiad uniongyrchol, trosglwyddiad drwy chwydu, haint yn y llygad edit this on wikidata
Dyddiad darganfodRhagfyr 2019 Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Erthygl am yr haint a achoswyd gan SARS-CoV-2 yw hon.
Am y firws penodol a achosodd yr epidemig, gweler SARS-CoV-2.
Am y grŵp o erthyglau mae'r firws yn perthyn iddo, gweler: Coronafirysau
Am y pandemig cyfoes, gweler yr erthygl Pandemig COVID-19.

Clefyd heintus a ddaeth i'r amlwg yn Rhagfyr 2019 yw COVID-19 sy'n fyr am "Coronavirus disease 2019"; bathiad Cymraeg - y Gofid Mawr[1]. Gellir olrhain yr achos cyntaf nôl i 17 Tachwedd 2019 yn Hubei.[2] Y firws sydd wrth wraidd yr haint yw'r SARS-CoV-2, ac wrth i'r clefyd yma ymledu drwy'r byd, esgorodd ar bandemig coronafeirws 2019–20. Erbyn 30 Mehefin 2020 roedd dros 1,500 wedi marw yng Nghymru, dros 43,500 drwy wledydd Prydain a dros 505,000 yn fyd-eang.[3][4].

Canllaw ar wefannau trenau; 27 Mawrth 2020.

Canfuwyd y clefyd yn gyntaf yn 2019 yn Wuhan, Tsieina, ac ers hynny mae wedi lledaenu’n fyd-eang, gan arwain at bandemig.

Mae symptomau cyffredin yn cynnwys twymyn (gorboethi, peswch ac anhawster anadlu, gyda phoen yn y cyhyrau, fflem ac fel arfer, dolur gwddf. Er bod mwyafrif yr achosion yn arwain at symptomau ysgafn, mewn rhai achosion ceir niwmonia difrifol ac organau'r corff yn methu.[5][6][7][8]

Mae cyfradd y marwolaethau allan o'r holl achosion a ddiagnosiwyd ar gyfartaledd yn 3.4%. Ceir cryn amrywiaeth, gyda 0.2% yn y rhai iau nag 20 oed, i oddeutu 15% yn y rhai dros 80 oed.[9][10] Fel arfer, mae'r haint yn cael ei ledaenu o un person i'r llall trwy ddefnynnau heintus yn cael eu hanadlu, ee drwy besychu neu disian. Mae'r amser rhwng dod i gysylltiad â symptomau a'r symptomau yn ymddangos, yn gyffredinol, rhwng dau a 14 diwrnod, gyda phum diwrnod ar gyfartaledd.[11][12]

Symptomau

Cyfradd y symptomau[13]
Symptomau Canran
Twymyn 87.9%
Peswch sych 67.7%
Gorflinder 38.1%
Mwcws mewn poer 33.4%
Diffyg anadl 18.6%
Poen yn y cyhyrau a'r/neu'r cymalau 14.8%
Dolur gwddw 13.9%
Cur pen 13.6%
Oerni 11.4%
Teimlo'n sâl neu'n chwydu 5.0%
Trwyn llawn 4.8%
Dolur rhydd 3.7%
Haemoptysis 0.9%
cyfbilen gorlawn (Conjunctival congestion) 0.8%

Mae llawer yn datblygu symptomau tebyg i ffliw gan gynnwys twymyn, peswch, a diffyg anadl. Yn llai cyffredin, gellir gweld symptomau anadlu fel tisian, trwyn yn rhedeg, neu ddolur gwddf. Gwelir symptomau fel cyfog, chwydu a dolur rhydd mewn nifer bychan o achosion, ac yn rhai o'r achosion cychwynnol yn Tsieina gwelwyd symptomau cardiaidd yn unig, fel tyndra'r frest a chrychguriadau (palpitations).[14] Mewn rhai achosion eithafol, gall y clefyd ddatblygu i niwmonia, methiant aml-organau, a hyd yn oed marwolaeth.

Firws Cyfnod Deor
(cyfartaledd; mewn dyddiau)
COVID-19 2-14 (amcang.)
SARS 2-7
MERS 2-14
Ffliw moch 1-4
Y ffliw 7
Cyfarwyddiadau syml pedwar cam: sut i wisgo offer amddiffynnol personol

Fel sy'n gyffredin â heintiau, ceir cyfnod o oedi rhwng yr adeg pan fo'r person wedi'i heintio â'r firws a'r adeg pan fyddant yn datblygu symptomau; gelwir y cyfnod hwn yn "gyfnod deori". Y cyfnod deori ar gyfer COVID-19 fel arfer yw pump i chwe diwrnod ond gall amrywio o ddau i 14 diwrnod. Gellir cymharu'r cyfnod dear hwn gyda chyfnod deor firysau eraill:[15]

Cyfarwyddiadau dwyieithog gan Lywodraeth Cymru a GIG ar sut i ddeilio gyda'r fferyllydd.

Mae symptomau plant yn llawer mwynnach. Dangosodd adroddiad gan Ganolfan Tsieineaidd ar gyfer Rheoli ac Atal Clefydau, fod un o bob pedwar plentyn a brofodd yn bositif yn parhau heb unrhyw symptom, ar wahân i symptomau mwyn, megis peswch, 'erythema ffaryngeall' a thwymyn.[16]

Atal yr haint

Ymhlith y mesurau a argymhellir i atal haint mae golchi dwylo'n aml, cadw pellter oddi wrth eraill, a pheidio â chyffwrdd yr wyneb. Argymhellir defnyddio masgiau ar gyfer y rhai sy'n amau bod y firws arnynt a'r rhai sy'n rhoi gofal, ond nid y cyhoedd.[17] Nid oes brechlyn na thriniaeth gwrthfeirysol benodol ar gyfer COVID-19. Mae rheolaeth yn cynnwys trin symptomau, gofal, ynysu a mesurau arbrofol.[18][19]

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

  1. ↑ trydariad gan Dilyw 25 Mawrth 2020
  2. ↑ Ma, Josephine (13 March 2020). "Coronavirus: China's first confirmed Covid-19 case traced back to November 17". South China Morning Post (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 13 Mawrth 2020. Cyrchwyd 28 Mai 2020.
  3. ↑ [https://coronaviruscymru.wales/graphs-%26-timeline coronaviruscymru.wale; adalwyd 7 Ebrill 2020.
  4. ↑ www.who.int ; adalwyd 7 Ebrill 2020.
  5. ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19)". Cyfundrefn Iechyd y Byd. Cyrchwyd 11 Mawrth 2020.
  6. ↑ Wang V (5 Mawrth 2020). "Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News". The New York Times.
  7. ↑ "Q&A on coronaviruses". Cyfundrefn Iechyd y Byd. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 20 Ionawr 2020. Cyrchwyd 27 Ionawr 2020.
  8. ↑ "The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". Int J Infect Dis 91: 264–66. Chwefror 2020. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166.
  9. ↑ "Wuhan Coronavirus Death Rate". www.worldometers.info. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 31 Ionawr 2020. Cyrchwyd 2 Chwefror 2020.
  10. ↑ "Report 4: Severity of 2019-novel coronavirus (nCoV)" (PDF). Archifwyd (PDF) o'r gwreiddiol ar 10 Chwefror 2020. Cyrchwyd 10 Chwefror 2020.
  11. ↑ "Q&A on coronaviruses". Cyfundrefn Iechyd y Byd. 11 Chwefror 2020. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 20 Ionawr 2020. Cyrchwyd 24 Chwefror 2020. The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales ... The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing.
  12. ↑ "Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)". Centers for Disease Control and Prevention. 10 Chwefror 2020. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Ionawr 2020. Cyrchwyd 11 Chwefror 2020.
  13. ↑ Cyfundrefn Iechyd y Byd. "Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)" (PDF): 11–12. Cyrchwyd 5 Mawrth 2020. Cite journal requires |journal= (help)
  14. ↑ "COVID-19 and the cardiovascular system". Nature Reviews. Cardiology. March 2020. doi:10.1038/s41569-020-0360-5. PMID 32139904.
  15. ↑ worldometers.info; adalwyd 19 Mawrth 2020.
  16. ↑ "SARS-CoV-2 Infection in Children". New England Journal of Medicine (Massachusetts Medical Society). 18 Mawrth 2020. doi:10.1056/nejmc2005073.
  17. ↑ "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". Centers for Disease Control and Prevention. 11 Chwefror 2020. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 14 Chwefror 2020. Cyrchwyd 15 Chwefror 2020.
  18. ↑ "Advice for public". Cyfundrefn Iechyd y Byd. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 Ionawr 2020. Cyrchwyd 25 Chwefror 2020.
  19. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. 15 Chwefror 2020. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 Chwefror 2020. Cyrchwyd 20 Chwefror 2020.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=COVID-19&oldid=10582584"