Anthem genedlaethol Wcráin

Oddi ar Wicipedia
Taenlen sgôr Shche ne vmerla Ukrajiny
Y cyfansoddwr Mychailo Verbytsky

Y gân Shche ne vmerla Ukrajiny (Wcreineg: Ще не вмерла України; "Nid yw Wcráin wedi marw eto", neu fersiwn lawnach: Ще не вмерла України і слава, і воля; "Nid yw Gogoniant a Rhyddid Wcráin wedi Marw Eto") yw anthem genedlaethol Wcráin. Fe'i canwyd fel anthem genedlaethol de facto adeg urddo'r Arlywydd cyntaf Leonid Kravchuk ar 5 Rhagfyr 1991, ond ni ddaeth cerdd Chubynsky yn swyddogol yn rhan o anthem genedlaethol Wcráin tan 6 Mawrth 2003 tan 6 Mawrth 2003. Dynododd Cyfansoddiad yr Wcrain gerddoriaeth Verbytsky ar gyfer yr anthem genedlaethol ar 28 Mehefin 1996.[1]

Hanes[golygu | golygu cod]

Ysgrifennwyd y testun yn 1862 gan yr ethnograffydd Kyiv a'r bardd Pavlo Chubynsky, y gerddoriaeth yn 1863 gan offeiriad, cyfansoddwr a chyfarwyddwr côr Mychailo Verbytsky. Mabwysiadwyd y gân, a enillodd boblogrwydd eang ledled Wcráin, yn swyddogol fel anthem Gweriniaeth Pobl Wcráin yn ystod y Chwyldro yn 1917, a enillodd annibyniaeth ar Ionawr 25, 1918. Pan ymgorfforwyd Wcráin yn yr Undeb Sofietaidd, cafodd ei wahardd.

Yn amser perestroika , daeth y gân yn ffasiynol eto. Ym 1992 dyrchafwyd yr alaw eto i anthem genedlaethol yr Wcráin annibynnol gan y senedd, y Verkhovna Rada . Dosbarthwyd fersiynau amrywiol o'r testun. Nid tan 2003 y mabwysiadodd y Verkhovna Rada destun swyddogol, swyddogol ar awgrym yr Arlywydd Leonid Kuchma, sef, ffurf wedi'i haddasu ychydig ar bennill cyntaf cerdd Chubynsky. Un o’r rhesymau am y newid hwn oedd bod y geiriau, ym marn rhai, yn rhy debyg i rai anthem genedlaethol Gwlad Pwyl.

Cefndir[golygu | golygu cod]

Gellir olrhain anthem genedlaethol yr Wcrain yn ôl i un o bartïon yr ethnograffydd a'r bardd o'r Wcrain, Pavlo Chubynsky, a ddigwyddodd yn ystod hydref 1862. Mae ysgolheigion yn meddwl bod y gân genedlaethol Pwyleg "Nid yw Pwyl eto wedi ei Cholli" (Pwyleg: Jeszcze Polska nie zginęła"), sy'n dyddio'n ôl i 1797, ac a ddaeth yn ddiweddarach yn anthem genedlaethol Gwlad Pwyl a'r Llengoedd Pwylaidd, hefyd ddylanwad ar delyneg Chubynsky.[2] Roedd "Jeszcze Polska nie zginęła" yn boblogaidd ymhlith cenhedloedd yr hen Cymanwlad Pwylaidd-Lithwania a oedd ar y pryd yn ymladd am eu hannibyniaeth; dechreuodd Gwrthryfel Ionawr ychydig fisoedd ar ôl i Chubynsky ysgrifennu ei delyneg.[6] Yn ôl cofiwr a oedd yn bresennol, ysgrifennodd Chubynsky y geiriau yn ddigymell wrth wrando ar fyfyrwyr Serbeg yn canu emyn - o bosibl "Hei, Slafiaid", y mae anthem genedlaethol Gwlad Pwyl yn dylanwadu arno - yn ystod cynulliad o fyfyrwyr Serbeg a Wcráin mewn fflat yn Kyiv.[3]

Cymerwyd geiriau Chubynsky yn gyflym gan yr Wcrainoffiliaid cynharaf. Ym 1862, alltudiodd y pennaeth gendarm Tywysog Vasily Dolgorukov Chubynsky i Lywodraethiaeth Arkhangelsk am y "dylanwad peryglus ar feddyliau'r werin".[4]

Cyhoeddwyd y gerdd yn swyddogol gyntaf yn 1863, pan ymddangosodd ym mhedwerydd rhifyn y cyfnodolyn Lviv Meta [5] priodolodd y cyfnodolyn yr anthem ar gam i Taras Shevchenko.[6] Daeth yn boblogaidd yn y tiriogaethau sydd bellach yn rhan o Orllewin Wcráin, a daeth i sylw aelod o glerigwyr Wcrain, Mykhailo Verbytsky o'r Eglwys Roeg-Gatholig. Wedi'i hysbrydoli gan gerdd Chubynsky, penderfynodd Verbytsky, a oedd ar y pryd yn gyfansoddwr amlwg yn yr Wcrain, ei gosod i gerddoriaeth. Cyhoeddwyd y gerdd gyntaf gyda cherddoriaeth ddalen Verbytsky Ym 1865. Roedd perfformiad corawl cyntaf y darn ym 1864 yn Theatr Wcráin yn Lviv.[7]

Y recordiad cyntaf o Anthem Genedlaethol Wcrain «Ще не вмерла Україна», a berfformiwyd yn yr Unol Daleithiau gan Mychajlo Zazuľak yn Columbia Studio (1916)

Rhyddhawyd y recordiad cyntaf o'r anthem hon (a sillafwyd bryd hynny "Szcze ne wmerła Ukrajiny ni sława ni wola") yn Wcreineg ar record finyl gan Columbia Phonograph Company yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf yn 1916.[8] Fel cân werin fe'i perfformiwyd gan ymfudwr o Wcrain o Lviv a Mychajlo Zazulak, un o drigolion Efrog Newydd, ym 1915.[9]

Anthem Sofietaidd[golygu | golygu cod]

Gwaharddwyd yr athem yn ystod cyfnod Gwerinaieth Sofiet Sosialaidd Wcráin rhwng 1922 ac annibyniaeth yn 1991. Serch hynny, cynigiwyd anthem newydd a fyddai'n dyrchafu'r gyfundrefn gomiwnyddol a'r Undeb Sofietaidd. Mabwysiadwyd yr anthem Sofietaidd ar 21 Tachwedd 1949.[10]

Wedi Annibyniaeth[golygu | golygu cod]

Protestwyr ar y Maidan yn canu'r anthem Nos Galan 2013-14 gyda'r berfformwraig Ruslana yn arwain. Ffilm drôn

Yn y perfformiad cyhoeddus swyddogol gyntaf o'r anthem yn 1990 gwelir bod y rhan fwayf o'r dorf yn anwybodus o'r geiriau, neu, efallai'n swil o'u canu. Ers hynny, mae'r anthem wedi ennill ei phlwy.

Daeth yr anthem yn rhan ganolog o berfformiadau a phrotest yn ystod y Chwyldro Oren yn 2004 pan cafwyd protestiadau enfawr yn erbyn twyll etholiadol gan gefnogwyr Viktor Yanukovich a cudd-filwyr Rwsia, yn erbyn y gwrthwynebydd Viktor Yushchenko.[11]

Yn Chweyldro'r Maidan 2013-2014 cafwyd hwb arall i'r anthem fel ysbryd annibyniaeth barn ac annibyniaeth gwleidyddol Wcráin wrth iddi gael ei chanu gan y protestwyr a feddiannodd Sgwâr Maidan. Canwyd hi wrth i'r heddlu ymosod ar y protestwyr.[12] Perfformiwyd y gân gan cynrychiolydd Wcráin yng nghystadfleuaeth yr Eurovision yn 2004, Ruslana (Ruslana Lyzhychko) ar Sgwâr y Maidan.[13]

Daeth yr anthem yn dotemig eto yn Chwyldro'r Maidan yn 2014 ac yna yn ystod Rhyfel Rwsia ar Wcráin yn 2022 gyda'r gân yn cael ei chanu ar hyd y wlad, ar y cyfryngau cymdeithasol[14] ac mewn gwledydd tramor gan Wcreiniaid a chan dramorwyr.[15][16] Ar 3 Ebrill 2022 perfformiwyd yr anthem gan ferch 7 oed, Amelia Anisovych fel rhan o gystadleuaeth Côr Cymru a ddarlledwyd ar S4C. Daeth Amelia i amlygrwydd byd-eang wedi iddi gael ei ffilmio ar ffôn symudol yn canu cân Let it Go o'r ffilm Frozen.[17] Bu iddi ganu'r Anthem ar lwyfan Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth.[18]

Defnydd cynnar[golygu | golygu cod]

Ni ddefnyddiwyd cerdd Chubynsky fel anthem y wladwriaeth tan 1917, pan gafodd ei mabwysiadu gan Weriniaeth Wcrain.[19][10] Er hynny, hyd yn oed rhwng 1917 a 1921, ni fabwysiadwyd yr anthem hon yn ddeddfwriaethol fel anthem y wladwriaeth unigryw gan fod anthemau eraill hefyd yn cael eu defnyddio ar y pryd.

Geiriau[golygu | golygu cod]

Ar 6 Mawrth, 2003, mabwysiadodd y Verkhovna RADA ( senedd ) o Wcráin y testun canlynol, a addasodd ychydig ar bennill cyntaf geiriau gwreiddiol Chubinsky. Yn hytrach na nodi "Nid yw Wcráin wedi marw eto, nid yw ei ogoniant na'i rhyddid," y cysyniad o Wcráin fel cenedl ei atal: y pennill cyntaf yn dechrau: "Nid yw gogoniant Wcráin wedi marw eto, nac yn ei ryddid ".[20] Fodd bynnag, mae yna bobl o hyd sy'n parhau i ganu'r geiriau gwreiddiol.

Geiriau Wcreineg Trawslythreniad i'r wyddor Ladin Cyfieithiad Cymraeg bras

Ще не вмерла України і слава, і воля,
Ще нам, браття молодії, усміхнеться доля.
Згинуть наші воріженьки, як роса на сонці.
Запануєм і ми, браття, у своїй сторонці.

𝄆 Душу й тіло ми положим за нашу свободу,
І покажем, що ми, браття, козацького роду.
Гей-гей, браття миле,
Нумо братися за діло!
Гей-гей пора встати,
Пора волю добувати! 𝄇

Šče ne vmerla Ukrajiny i slava, i volia.
Šče nam, brattia molodiji, usmichnet́ia dolia.
Zhynut́ naši vorižeńky, jak rosa na sonci,
Zapanujem i my, brattia, u svojij storonci.

𝄆 Dušu j tilo my položym za našu svobodu,
I pokažem, ščo my, brattia, kozaćkoho rodu.
Hej-hej, brattja myle,
Numo bratysja za dilo!
Hej-hej, pora vstaty,
Pora volju dobuvaty! 𝄇}}

Nid yw gogoniant Wcráin, a'i rhyddid, eto'n farw.
O hyd, frodyr Wcreineg, gwena tynged arnom.
Diflana ein gelynion fel gwlith o dan yr haul,
A ninnau, frodyr, a lywodraethwn yn ein gwlad ein hunain.

𝄆 Bydd yr enaid a'r corff yn aberthu dros ein rhyddid,
A profwn, frodyr, ein bod o genedl y Cosac!!
Hei, hei frodyr anwylaf
Ymlaen, mynd i frwydr
Hei, hei, amser i godi,
Amser i ennill rhyddid! 𝄇

Dolenni[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ "Constitution of Ukraine, Chapter 1, General Principles" (yn Saesneg). Verkhovna Rada of Ukraine. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 May 2009. Cyrchwyd 2 March 2022.
  2. ↑ Grinevich, Victor (22 January 2009). "Павло Чубинський писав вірші "під Шевченка"" [Pavlo Chubynsky wrote poems "under Shevchenko"]. Gazeta.ua (yn Wcreineg). Cyrchwyd 3 March 2022.
  3. ↑ Klid 2008, t. 268.
  4. ↑ "Павло Платонович Чубинський. Андрусов Микола Іванович".
  5. ↑ "Pavlo Platonovich Chubynsky". National Technical University of Ukraine. Cyrchwyd 5 March 2022.
  6. ↑ Kubijovyč 1963, t. 36.
  7. ↑ Bristow 2006, t. 570.
  8. ↑ "у інтернеті набирає популярність аудіозапис гімну україни 1916 року" [The audio recording of the Anthem of Ukraine of 1916 is gaining popularity on the Internet]. Channel 5 News (yn Wcreineg). 20 October 2014. Cyrchwyd 3 March 2022.
  9. ↑ Zhytkevych, Anatoliy (7 November 2013). "Маловідомі сторінки із життя Михайла Зазуляка" [Less known pages out of the life of Mykhailo Zazulyak]. MICT Online (yn Wcreineg). Meest. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 20 October 2014.
  10. ↑ 10.0 10.1 Kubijovyč 1963, t. 37.
  11. ↑ "Ukrainian national anthem at Independence Square, Kyiv (Orange Revolution, 2004)". наступнастанціячернігівська. Cyrchwyd 25 Chwefror 2021.
  12. ↑ "Ukrainian protesters sing the national anthem during clashes, Kyiv, Feb 18, 2014". Володимир Нагорнюк ar Youtube. 19 Chwefror 2014.
  13. ↑ "#euromaidan Ruslana singing Ukrainian national anthem". Silver Meikar at Youtube. 18 Rhagfyr 2013.
  14. ↑ "Ukrainian National Anthem - War Edition". Sergey Karnatov ar Youtube. 28 Chwefror 2022.
  15. ↑ "Musical defense: Ukrainian singers performed remotely the national anthem". Youtube. 1 Mawrth 2022.
  16. ↑ Nodyn:Cite ref
  17. ↑ "Merch fach o Wcráin yn perfformio yn Côr Cymru 2022". GWefan BBC Cymru. 2022-04-03.
  18. ↑ "Amelia, merch saith oed o Wcráin, yn canu'n fyw ar S4C nos Sul". Gwefan Newyddion S4C. 2022-04-03.
  19. ↑ Hang 2003, t. 645.
  20. ↑ . La Llei d'Ucraïna sobre l'Himne Estatal - Web de la Rada Suprema Nodyn:Uk

Nodyn:Eginyn anthemau cenedlaethol

Eginyn erthygl sydd uchod am Wcráin. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Anthem_genedlaethol_Wcráin&oldid=11831070"